από covid σε βάθος χρόνου μετά την ανάρρωση από την οξεία λοίμωξη υποστηρίζει ο Λαρισαίος καταγόμενος από τον Πυργετό καρδιολόγος Ιωάννης Κατσουλάρης, που ζει και εργάζεται τα τελευταία χρόνια στη Σουηδία. Ειδικός στην επεμβατική καρδιολογία συμμετείχε σε δύο σημαντικές έρευνες της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Umea για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του κορονοϊού στο καρδιαγγειακό σύστημα, που δημοσιεύτηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Με αφορμή τις γιορτές του Πάσχα βρέθηκε στην Ελλάδα και μίλησε στην «Ε» για τα ευρήματα των μελετών του αλλά και την αξία του εμβολιασμού, αναφέρθηκε στο σενάριο για νέα «μετάλλαξη της Σαγκάης» σημειώνοντας ότι «δεν μπορεί να αποκλειστεί αλλά ούτε έχει επιβεβαιωθεί», ενώ με την ιδιότητα του μέλους του Τμήματος Δημόσιας Υγείας και Κλινικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Umea της Σουηδίας προτείνει συγκεκριμένες παρεμβάσεις ενόψει και των επικείμενων νομοθετικών ρυθμίσεων της κυβέρνησης προκειμένου να βελτιωθεί η Δημόσια Υγεία στην Ελλάδα. • Κύριε Κατσουλάρη σε πρόσφατες έρευνές σας, που δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση The Lancet υποστηρίζετε ότι η νόσος Covid-19 αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Αυτό σημαίνει ότι οι καρδιαγγειακές επιπλοκές μπορεί να είναι μεγαλύτερες από τις επιπλοκές στο αναπνευστικό, που η νόσος «χτυπά» κατά κύριο λόγο όπως πιστεύαμε μέχρι σήμερα;
- Αδιαμφισβήτητα, η Covid-19 θεωρείται μια νόσος που πλήττει κυρίως τους πνεύμονες και η αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα οφείλεται κυρίως στις αναπνευστικές επιπλοκές. Παρόλα αυτά, οι έρευνες της επιστημονικής μας ομάδας έδειξαν ότι οι καρδιαγγειακές επιπλοκές δεν είναι σπάνιες. Στην έρευνα που αναφέρεστε, αναλύσαμε ιατρικά δεδομένα όλων των επιβεβαιωμένων περιστατικών Covid-19 στη Σουηδία μετά το τέλος του πρώτου πανδεμικού κύματος (περίπου 80.000 ασθενείς και 300.000 άτομα ως ομάδα ελέγχου). Η μελέτη έδειξε ότι η νόσος Covid-19 αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου 3-8 φορές τις πρώτες βδομάδες μετά τη νόσo Covid-19.
• Ο κίνδυνος μιας σοβαρής θρόμβωσης, που ερευνάτε σε νεότερη μελέτη, υπάρχει διαρκούσης της νόσου και της μετα - covid εποχής ή εκτείνεται και σε βάθος χρόνου μετά την ανάρρωση από την οξεία λοίμωξη; Και τι συμβαίνει με τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου;
- Στην πρώτη έρευνα δείξαμε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου είναι αυξημένος κυρίως κατά τη διάρκεια της οξείας και υποξείας φάσης της νόσου Covid-19 και επιστρέφει σε «φυσιολογικά» επίπεδα μετά την τρίτη-τέταρτη βδομάδα έπειτα από τη λοίμωξη. Αντιθέτως, η δεύτερη έρευνα, η οποία διεξήχθη μετά το τέλος του τρίτου πανδημικού κύματος και συμπεριλάμβανε περίπου 1.000.000 ασθενείς και 4.00.000 άτομα ως ομάδα ελέγχου, έδειξε για πρώτη φορά ότι ο κίνδυνος εμφάνισης θρομβώσεων συνεχίζει να υπάρχει σε βάθος χρόνου μετά την ανάρρωση από την οξεία λοίμωξη. Συγκεκριμένα, o κίνδυνος για εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (θρόμβωση στα άκρα) είναι αυξημένος έως τρεις μήνες μετά την Covid-19 και ο κίνδυνος για πνευμονική εμβολή (θρόμβωση στους πνεύμονες), είναι αυξημένος έως έξι μήνες μετά. Εστιάζοντας τις αναλύσεις στις 30 πρώτες μέρες μετά τη λοίμωξη, o κίνδυνος ήταν πενταπλάσιος για εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και 33 φορές μεγαλύτερος για πνευμονική εμβολή!
• Από τα αποτελέσματα των ερευνών σας προκύπτει και η αξία του εμβολιασμού κατά της Covid 19. Υπάρχει όμως και ο κίνδυνος μιας θρόμβωσης εξαιτίας του εμβολιασμού, που επηρεάζει αρνητικά την απόφαση μερίδας πολιτών να εμβολιαστεί...
- Υπάρχει μια αρκετά διαδεμένη αλλά λιγότερο επιστημονικά τεκμηριωμένη ανησυχία για τον κίνδυνο εμφάνισης θρομβώσεων εξαιτίας του εμβολιασμού. Ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης θρομβώσεων αφορά κατά κύριο λόγο τα εμβόλια με ιικό φορέα (δηλαδή τα εμβόλια AstraZeneca και Johnson-Johnson). Παρόλα αυτά, τα συγκεκριμένα εμβόλια δεν συνιστούνται πλέον ως εμβολιασμός πρώτης γραμμής. Επιπλέον, η μελέτη μας δείχνει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης θρομβώσεων μετά από Covid-19 είναι υπερπολλαπλάσιος του κινδύνου εμφάνισης θρομβώσεων μετά τον εμβολιασμό. Συνεπώς, αποδεικνύεται καθαρά η αξία του εμβολιασμού.
• Οι έρευνές σας στηρίχθηκαν στη μελέτη επιβεβαιωμένων κρουσμάτων Covid-19 στη Σουηδία. Ενδέχεται τα αποτελέσματα να διαφοροποιούνται αν συνυπολογιστούν και άλλοι παράγοντες όπως για παράδειγμα οι κλιματολογικές συνθήκες;
- Η παρατήρησή σας είναι πολύ σωστή. Στις αναλύσεις μας, ελέγξαμε αν υπήρχε ημερολογιακή διαφοροποίηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών επιπλοκών, συγκρίνοντας τη συχνότητα των επιπλοκών κατά τη διάρκεια των διαφόρων μηνών του ημερολογιακού έτους. Οι αναλύσεις δεν έδειξαν κάποια τέτοια συσχέτιση. Επιπλέον, συγκρίνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών μεταξύ ασθενών με Covid-19 και ομάδας ελέγχου καθώς και μεταξύ της χρονικής περιόδου πριν και μετά τη νόσηση, μπορούμε με βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι εξωγενείς παράγοντες δεν επηρέασαν τα ευρήματα και, κατ’ επέκταση, τη γενίκευση των αποτελεσμάτων σε άλλους πληθυσμούς.
• Οι εικόνες από τη Σαγκάη της Κίνας με στόχο τον περιορισμό της μετάδοσης της μετάλλαξης Όμικρον του κορονοϊού γεννούν ανησυχία και ερωτηματικά στη διεθνή κοινότητα. Πόσο πιθανή είναι μια νέα μετάλλαξη, που εγκυμονεί κινδύνους μεγαλύτερους συγκριτικά με τις προηγούμενες μεταλλάξεις;
- Τα δρακόντεια μέτρα και οι εικόνες από τη Σαγκάη προκαλούν αδιαμφισβήτητα μεγάλη ανησυχία για πιθανές νέες μεταλλάξεις του ιού. Το σενάριο για νέα «μετάλλαξη της Σαγκάης» δεν μπορεί να αποκλειστεί αλλά ούτε έχει επιβεβαιωθεί. H έκρηξη των κρουσμάτων πιθανολογείται ότι οφείλεται σε αναποτελεσματικότητα των κινέζικων εμβολίων εναντίον της μετάλλαξης Ομικρον. Η διαχείριση του νέου πανδημικού κύματος στην Κίνα οφείλεται και στην πολιτική των «μηδενικών κρουσμάτων» που ακολουθεί η Κίνα. Ας μη ξεχνάμε ότι η Σαγκάη μέχρι πρόσφατα ήταν πρότυπο διαχείρισης της πανδημίας.
• Σε όλη την Ευρώπη τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας χαλαρώνουν παρά τις όποιες επιφυλάξεις της ιατρικής κοινότητας. Πόσο κοντά είμαστε στο τέλος της πανδημίας;
- Είναι δύσκολο να απαντήσει κάποιος με βεβαιότητα στο συγκεκριμένο ερώτημα. Η πανδημία δεν έχει τελειώσει ακόμα, ο ιός δεν θα εξαφανιστεί, αλλά θα πρέπει εμείς να μάθουμε να ζούμε μαζί του. Είμαι αισιόδοξος ότι με καθολικό εμβολιασμό και με συνεχή επαγρύπνιση, θα αποφύγουμε παρόμοια πανδημικά κύματα όπως τα προηγούμενα.
• Συμμετέχετε ως ερευνητής στο Τμήμα Δημόσιας Υγείας και Κλινικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Umea της Σουηδίας. Πώς κρίνετε την κατάσταση της Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας συγκριτικά με το μοντέλο της Σουηδίας και ποιες παρεμβάσεις θα προτείνατε ενόψει και των επικείμενων νομοθετικών ρυθμίσεων της κυβέρνησης προκειμένου να βελτιωθεί;
- Τα μοντέλα Δημόσιας Υγείας της Ελλάδας και της Σουηδίας διαφέρουν σημαντικά. Η Σουηδία έχει παραδοσιακά ένα μοντέλο-πρότυπο με καθολική πρόσβαση του πληθυσμού σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας που βασίζεται στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Κέντρα Υγείας), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το μοντέλο της Σουηδίας δεν έχει τα δικά του προβλήματα. Έχοντας ζήσει και δουλέψει στη Σουηδία για 11 χρόνια, υπάρχουν αρκετές αλλαγές που θα μπορούσα να προτείνω. Οι πιο σημαντικές είναι η ενδυνάμωση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας με αύξηση των προσλήψεων μόνιμου προσωπικού επαγγελματιών υγείας, η ενδυνάμωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με ανάπτυξη των υπαρχόντων Κέντρων Υγείας, δημιουργίας νέων Κέντρων Υγείας σε πόλεις και στην ύπαιθρο, η καθιέρωση του οικογενειακού γιατρού και της οικογενειακής νοσηλεύτριας, καθώς και η δημιουργία δημόσιων προγραμμάτων πρωτογενούς πρόληψης νοσημάτων με πρόσβαση σε ευπαθείς ομάδες.
* O Ιωάννης Κατσουλάρης, κατάγεται από τον Πυργετό Λάρισας και είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Εργάζεται στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Umea ως καρδιολόγος με εξειδίκευση στην επεμβατική καρδιολογία/ αρρυθμολογία. Είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Δημόσιας Υγείας και Κλινικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Umeå της Σουηδίας. Είναι παντρεμένος με την Ολυμπία Καράμπελα και έχει δύο παιδιά, τον Αλκίνοο και την Ιόλη.
