Του Γιώργου Μακρή
Την προσοχή τους και στις 12 τριεδρικές περιφέρειες πρέπει να έχουν το βράδυ της 20ης Σεπτεμβρίου οι υποψήφιοι βουλευτές και τα στελέχη των κομμάτων στο νομό Λάρισας, καθώς, όσο κι αν εκ πρώτης όψεως φαίνεται περίεργο, η κατανομή των εδρών σ’ αυτές μπορεί να αποβεί καθοριστική και για την κατανομή των εδρών στη Λάρισα.
Υπάρχει, άλλωστε, πλέον το προηγούμενο του περασμένου Ιανουαρίου όταν η εκλογή βουλευτή του ΠΑΣΟΚ σε τρεις τριεδρικές περιφέρειες (Αρκαδία, Λακωνία και Χαλκιδική) αν και το κόμμα ήταν έβδομο στην επικράτεια, συνέβαλε καθοριστικά (μαζί με την επίδοση του ΠΑΣΟΚ στην Ηλεία και τα Δωδεκάνησα) στο να αλλάξει κάτοχο η όγδοη έδρα της Λάρισας και από τον κ. Νίκο Τσιλιμίγκα και το ΠΑΣΟΚ να περάσει στην κ. Δέσποινα Σβερώνη-Χονδρονάσιου και τη Χρυσή Αυγή.
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ
Ο ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ
Πώς λειτουργεί, λοιπόν, ο εκλογικός νόμος ώστε η εκλογή βουλευτή στη Λακωνία για παράδειγμα να επηρεάζει την εκλογή βουλευτή στη Λάρισα;
Βάσει του ισχύοντος εκλογικού νόμου Σκανδαλίδη – Παυλόπουλου (τον εκπόνησε ο παλιός υπουργός του ΠΑΣΟΚ και τον τροποποίησε ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ως υπουργός της ΝΔ), ισχύουν τα εξής:
-Κατανέμονται με απλή αναλογική οι βουλευτές Επικρατείας.
-Αποδίδονται στο πρώτο κόμμα στον νομό οι μονοεδρικές περιφέρειες.
-Κατανέμονται με εντελώς απλή αναλογική και εξαντλούνται στο νομό οι έδρες των διεδρικών και τριεδρικών περιφερειών.
-Κατανέμονται σε όλα τα κόμματα οι έδρες που κερδίζονται σε κάθε νομό με βάση το μέτρο (αριθμός έγκυρων ψηφοδελτίων νομού προς αριθμό εδρών) και απομένει για κάθε κόμμα σε κάθε νομό ένα αχρησιμοποίητο υπόλοιπο ψήφων.
-Όσες αδιάθετες έδρες παραμείνουν στις εκλογικές περιφέρειες (από τριεδρική και πάνω) κατανέμονται ξεκινώντας από το κόμμα που εισέρχεται τελευταίο στη Βουλή, δηλ. έχει το μικρότερο ποσοστό, και με βάση τα μεγαλύτερα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα του μέχρι να συμπληρώσει τον αριθμό των εδρών που του αναλογεί. Μετά ακολουθεί το δεύτερο μικρότερο κόμμα μέχρι και το δεύτερο κόμμα. Το πρώτο κόμμα παίρνει τις υπόλοιπες έδρες.
-Ανάλογα το ποσοστό του, κάθε κόμμα λαμβάνει ένα συγκεκριμένο αριθμό εδρών, που υπολογίζεται στο περίπου 88% των εδρών που θα ελάμβανε αν υπήρχε απλή αναλογική.
ΤΙ ΕΓΙΝΕ
ΣΤΟΝ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ
Στις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου, λοιπόν, στο νομό Λάρισας από την α’ κατανομή «κλείδωσαν» οι τέσσερις από τις οκτώ έδρες:
-Το πρώτο κόμμα (ΣΥΡΙΖΑ) πήρε δύο με 36,14%
-και τις άλλες δύο πήρε το δεύτερο κόμμα (Νέα Δημοκρατία) με 27,15%.
Απέμειναν τέσσερις έδρες για να κατανεμηθούν.
Πρώτο στην επικράτεια εκλήθη να λάβει έδρες το τελευταίο κόμμα που εισήλθε στη Βουλή, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ. Με το 4,68% που έλαβε, στο ΠΑΣΟΚ αναλογούσαν 13 έδρες. Αφαιρέθηκαν αυτές που πήρε από την α’ κατανομή (όπως στη Β’ Αθηνών) και άρχισε να παίρνει έδρες στους νομούς που είχε τα μεγαλύτερα αχρησιμοποίητα υπόλοιπά του, δηλαδή τις περισσότερες ψήφους του.
Επειδή, όμως, το ΠΑΣΟΚ αν και έβδομο πανελλαδικά, αναδείχτηκε τρίτο κόμμα σε τρεις από τις 12 τριεδρικές περιφέρειες (Αρκαδία, Λακωνία και Χαλκιδική), πήρε σ’ αυτούς τους νομούς τις τρεις από τις 13 έδρες του, άρα εκ των πραγμάτων μειώθηκαν οι έδρες που θα έπαιρνε σε πολυεδρικές περιφέρειες όπως η Λάρισα.
Το «κερασάκι» στην τούρτα ήταν η πολύ κακή επίδοσή του στο νομό Λάρισας: πήρε μόλις 7.628 ψήφους επί 169.981 έγκυρων ψηφοδελτίων. Αντίθετα, σε δύο 5εδρικές περιφέρειες το ΠΑΣΟΚ έλαβε:
-στα Δωδεκάνησα 8.014 ψήφους επί συνόλου 102.994 εγκύρων ψηφοδελτίων
-και στην Ηλεία 8.042 ψήφους επί 98.766 εγκύρων ψηφοδελτίων. Συνεπώς, οι τελευταίες δύο έδρες του ΠΑΣΟΚ κατανεμήθηκαν εκεί που είχε τα μεγαλύτερα αχρησιμοποίητα υπόλοιπά του, δηλ. στα Δωδεκάνησα και την Ηλεία, κι όχι τη Λάρισα.
Ωστόσο, και 14η έδρα να δικαιούτο το ΠΑΣΟΚ, αυτήν θα την έπαιρνε στις Σέρρες όπου έλαβε 7.742 ψήφους, 114 περισσότερους από τη Λάρισα.
Συμπερασματικά, για να έπαιρνε έδρα το ΠΑΣΟΚ στη Λάρισα τον περασμένο Ιανουάριο θα έπρεπε εκτός από το να είχε περισσότερες ψήφους στο νομό, να μην κέρδιζε έδρα στις δύο από τις τρεις τριεδρικές περιφέρειες (εξυπακούεται ότι αν είχε μεγαλύτερο ποσοστό πανελλαδικά θα δικαιούτο περισσότερες έδρες).
ΟΙ «ΠΡΑΣΙΝΕΣ»
ΝΗΣΙΔΕΣ
Στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 αποδείχθηκε λοιπόν ότι υπάρχουν εκλογικές περιφέρειες όπου το ΠΑΣΟΚ κρατά δυνάμεις και εκλέγει βουλευτή παρά τη θεαματική υποχώρηση των ποσοστών του στην επικράτεια.
Αυτό φαίνεται ανάγλυφα από το εξής στοιχείο:
-η Χρυσή Αυγή αν και τρίτο κόμμα πανελλαδικά πήρε έδρες μόλις σε δύο (Αργολίδα, Κιλκίς) από τις 12 τριεδρικές περιφέρειες
-και το ΠΟΤΑΜΙ, αν και τέταρτο κόμμα στην επικράτεια, πήρε μόλις μία έδρα στην τριεδρική της Δράμας.
Μία έδρα σε τριεδρική – Λέσβος - πήρε και το ΚΚΕ, ενώ στις υπόλοιπες πέντε πήρε δύο έδρες ο ΣΥΡΙΖΑ επειδή στις συγκεκριμένες περιφέρειες το αχρησιμοποίητο υπόλοιπό του ήταν μεγαλύτερο από το ποσοστό του τρίτου κόμματος. Για παράδειγμα στην Άρτα ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τις δύο από τις τρεις έδρες επειδή έλαβε 44,14%, άρα το αχρησιμοποίητο υπόλοιπό του (44,14%-33,3% που είναι το εκλογικό μέτρο για την έδρα) ήταν μεγαλύτερο από το ποσοστό του τρίτου κόμματος (ΠΑΣΟΚ 5,27%).
ΟΙ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ
ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ
Αφ’ ης στιγμής λοιπόν το ΠΑΣΟΚ ως τελευταίο κόμμα στη Βουλή «έκλεισε» με τις έδρες του πανελλαδικά, οι εναπομείνασες τέσσερις έδρες στο Ν. Λάρισας κατανεμήθηκαν στα υπόλοιπα κόμματα που εισήλθαν στη Βουλή (ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ είχαν πάρει ήδη από την α’ κατανομή) αρχής γενομένης από το έκτο ΑΝΕΛ και στη συνέχεια το ΚΚΕ, το ΠΟΤΑΜΙ και τη Χρυσή Αυγή.
Για την ιστορία, οι επιδόσεις των υπόλοιπων «μικρών» κομμάτων στο νομό Λάρισας σε σχέση με άλλες εκλογικές περιφέρειες ήταν:
-Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες (13 έδρες) πήραν τρεις έδρες με λιγότερες ψήφους απ’ ό,τι αυτήν στον νομό Λάρισας,
-το ΚΚΕ (15 έδρες) πήρε έξι έδρες (μία εκ των οποίων σε τριεδρική) με λιγότερες ψήφους απ’ ό,τι αυτήν στον νομό Λάρισας,
-το ΠΟΤΑΜΙ (17 έδρες) πήρε τρεις έδρες (μία εκ των οποίων σε τριεδρική) με λιγότερες ψήφους απ’ ό,τι αυτήν στον νομό Λάρισας
-και η Χρυσή Αυγή (17 έδρες) πήρε επτά έδρες (δύο εκ των οποίων σε τριεδρικές) με λιγότερες ψήφους απ’ ό,τι στον νομό Λάρισας.
Με άλλα λόγια, όσο περισσότερες οι ψήφοι στο Ν. Λάρισας, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες για ένα «μικρό» κόμμα να πάρει έδρα εφ’ όσον φυσικά δεν είναι τρίτο ή – υπό προϋποθέσεις – και τέταρτο στην επικράτεια.
Δηλαδή, στις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή ήταν στην πλεονεκτικότερη θέση από τα υπόλοιπα «μικρά» κόμματα στο νομό αλλά βεβαίως η Χρυσή Αυγή ως τρίτο κόμμα πανελλαδικά δεν θα έπαιρνε τελικά την έδρα εφ’ όσον δεν ίσχυαν όσα προαναφέρθηκαν για το ΠΑΣΟΚ.
Για να έπαιρναν έδρα και η Χρυσή Αυγή και το ΠΑΣΟΚ στον νομό Λάρισας (αν υποτεθεί ότι το ΠΑΣΟΚ στο νομό έπαιρνε περισσότερες ψήφους απ’ ό,τι σε άλλες περιφέρειες) θα έπρεπε να μην έπαιρνε δεύτερη έδρα το δεύτερο κόμμα (ΝΔ), άρα να υπήρχαν για διάθεση μετά την α’ κατανομή πέντε κι όχι τέσσερις έδρες.
ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΚΡΙΝΟΥΝ ΤΙΣ ΕΔΡΕΣ
Συμπερασματικά, η κατανομή των 8 εδρών στο νομό Λάρισας κρίνεται από τους εξής τέσσερις παράγοντες:
-Πόσες έδρες θα πάρουν τα κόμματα, ουσιαστικά τα δύο πρώτα, από την α’ κατανομή (κρίσιμο αν το δεύτερο κόμμα πιάσει το 25% για να πάρει δεύτερη έδρα).
-Πόσα κόμματα θα υπερβούν το κατώφλι του 3% και θα εισέλθουν στη νέα Βουλή (όσο περισσότερα στη Βουλή τόσο λιγότερα παίρνουν έδρα στη Λάρισα).
-Ποια θα είναι η σειρά κατάταξης (εκλογής) των κομμάτων στην επικράτεια (το τρίτο σε επτακομματική και ενδεχομένως το τέταρτο κόμμα σε οκτωκομματική Βουλή κινδυνεύουν να μην πάρουν έδρα στη Λάρισα).
-Πόσες ψήφους σε απόλυτο αριθμό θα πάρει κάθε κόμμα στη Λάρισα σε σχέση με τις υπόλοιπες εκλογικές περιφέρειες (αυτό αφορά κυρίως στο τελευταίο και προτελευταίο κόμμα που παίρνουν πρώτα έδρες στην επικράτεια).
Η παράδοση τηρήθηκε ήδη: η μη συμμετοχή της κ. Ηρούς Διώτη στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ οδηγεί ήδη σε ανανέωση κατά 12,5% στη βουλευτική εκπροσώπηση της Λάρισας. Το αν και πόσοι άλλοι νέοι βουλευτές θα εκλεγούν επαφίεται στους Λαρισαίους ψηφοφόρους αλλά και στον εκλογικό νόμο...
ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΣΤΟ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ
2000 5/8 62,5%
2004 3/8 37,5%
2007 2/8 25%
2009 1/8 12,5%
2012 ΜΑΙΟΣ 4/8 50%
2012 ΙΟΥΝΙΟΣ 1/8 12,5%
2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 4/8 50%
