δημιουργήθηκε έδρα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου, δημιουργήθηκαν κέντρα νεολαίας, φοιτητές μελετούν την Αγία Γραφή… Και αυτά είναι μόνο ελάχιστα από όσα έχει καταφέρει να δημιουργήσει ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας, Αναστάσιος.
Το έργο του μόνο θαυμαστό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και μάλιστα σε μια εποχή που όταν έφτασε στην Αλβανία του πετούσαν πέτρες!
Ο Αρχιεπίσκοπος εξιστορεί στον αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος του Δήμου Λαρισαίων κ. Απόστολο Σουρλαντζή, ο οποίος δίδαξε για τρία χρόνια στην έδρα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού, ως λέκτορας στο τμήμα Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Εκερέμ Τσαμπέι του Αργυροκάστρου: «Την πρώτη νύχτα στο Αργυρόκαστρο όπου μέναμε με τους συνεργάτες μου, μας πέταξαν πέτρες, σπάζοντας τα τζάμια του σπιτιού που μας φιλοξενούσε. Κι εγώ τους είπα: Μαζέψτε τις πέτρες, εμείς μ΄ αυτές θα ξαναχτίσουμε την πρώτη Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αλβανία. Τα αδέλφια μας οι Βορειοηπειρώτες με περίμεναν ως Παπαφλέσσα, πιστεύοντας ότι βρισκόμουν εκεί για να τους απελευθερώσω από το αυταρχικό και καταπιεστικό καθεστώς που βίωναν. Δεν πήγα εκεί ως επαναστάτης αλλά ως μικρός Καποδίστριας για να οικοδομήσω από την αρχή».
Θα ήταν ευκολότερο για τον Αρχιεπίσκοπο να μείνει στον νότο, στο Αργυρόκαστρο, ανάμεσα στα χριστιανικά χωριά των Βορειοηπειρωτών. Επέλεξε τα δύσκολα. Πήγε στα Τίρανα, εκεί όπου κυριαρχούσε το μουσουλμανικό στοιχείο των Αλβανών.
Ο κ. Σουρλατζής, στα τρία χρόνια της παραμονής του στην Αλβανία, γνώρισε από κοντά τον Αρχιεπίσκοπο και συνεργάστηκε μαζί του σε θέματα εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στην δημιουργία ΙΕΚ στο Αργυρόκαστρο και στην περιοχή των Αγίων Σαράντα.
Μιλά στην «Ε» για τη γνωριμία μαζί του αλλά και το έργο του Αρχιεπισκόπου στην Αλβανία, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων: «Είναι ιδιαίτερη τιμή για μένα που γνώρισα αυτόν τον προικισμένο με σπάνια προσόντα ιεράρχη και ακάματο εργάτη του Ευαγγελίου. Παρά τις υψηλές τιμητικές διακρίσεις και τις διεθνείς αναγνωρίσεις του, στις επαφές του με τους συνεργάτες αλλά και με το ποίμνιο τον διέκριναν η απλότητα και η σεμνότητα, αρετές που πάντοτε κοσμούσαν τις μεγάλες προσωπικότητες.
Μετά τα 25 πέτρινα χρόνια, γεμάτα σκληρή δουλειά και αγώνες και με κινδύνους για την προσωπική του ζωή, ο Αναστάσιος μπορεί να “καυχάται εν Κυρίω” για το θαύμα που επετεύχθη στην Αλβανία.
Έτσι χαρακτήρισε το έργο του ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος όταν επισκέφθηκε την Αλβανία για να δει από κοντά το τεράστιο ανθρωπιστικό και κοινωνικό έργο που είχε επιτελέσει ο Μακαριότατος.
Για πολλές ώρες θα μπορούσε να μιλάει κανείς για την προσωπικότητα και την προσφορά του μεγάλου αυτού ιεράρχη στην εκκλησία της Αλβανίας και στην Ορθοδοξία».
Ο Λαρισαίος εκπαιδευτικός, παρουσιάζει ενδεικτικά στοιχεία που μαρτυρούν τον τρόπο με τον οποίο διακονεί ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στην Αλβανία, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στα στενά εκκλησιαστικά ζητήματα, αλλά η δράση του αφορά στο ευρύ πεδίο της κοινωνικής, πολιτιστικής, παιδευτικής και εν γένει ανθρωπιστικής πολιτικής, γεγονός που τον εξυψώνει σε πρότυπο θρησκευτικού ηγέτη.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Ο κ. Σουρλατζής αναφέρει: «Βοήθησε οικονομικά το Πανεπιστήμιο του Αργυροκάστρου, ώστε οι αίθουσες του να εξοπλισθούν με υπολογιστές και θρανία. Έτσι συνετέλεσε ώστε να λειτουργήσει Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας από το οποίο αποφοίτησαν καθηγητές της ελληνικής γλώσσας για τα σχολεία της Αλβανίας. Λίγο αργότερα με παρέμβασή του δημιουργήθηκε και η έδρα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού, στην οποία είχα την τιμή να διδάξω ως λέκτορας από το 2002-2005. Ήταν τότε που με πρωτοβουλία του υπουργού παιδείας κ. Πέτρου Ευθυμίου δημιουργήθηκαν δεκάδες αντίστοιχες έδρες στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου. Στο Τμήμα αυτό φοιτούν εκτός από παιδιά βορειοηπειρωτών και νέοι αλβανικής καταγωγής. Απ’ αυτούς προέρχονται οι δάσκαλοι της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία της Αλβανίας. Η ελληνική έγινε η δεύτερη γλώσσα στην Αλβανία.
Το 1992 άνοιξε, σε ένα παλιό ξενοδοχείο του Δυρραχίου, η Θεολογική Ακαδημία. Το 1996 η σχολή στεγάσθηκε σε σύγχρονο συγκρότημα κτιρίων στην ιερά μονή του Αγίου Βλασίου, κοντά στο Δυρράχιο.
Τον Σεπτέμβριο του 1998 άνοιξε στο Αργυρόκαστρο το Εκκλησιαστικό Λύκειο «Τίμιος Σταυρός», με οικοτροφείο, σε ιδιόκτητο συγκρότημα κτιρίων με σύγχρονες εγκαταστάσεις. Δημιούργησε κέντρα νεολαίας σε πολλές πόλεις της χώρας. Κάθε καλοκαίρι οργανώνονται, σε τρεις περιοχές, κατασκηνώσεις αγοριών και κοριτσιών, όπου συμμετέχουν πάνω από 800 νέοι και νέες. Με φοιτητές του Πανεπιστημίου Τιράνων κάθε εβδομάδα γίνεται Θεία Λειτουργία, μάθημα της Αγίας Γραφής κ.λπ. Κάθε χρόνο διεξάγονται φεστιβάλ και άλλες δραστηριότητες νεολαίας που βασίζονται στην ορθόδοξη πολιτιστική κληρονομιά και στη λαϊκή και κλασσική δημιουργία».
ΥΓΕΙΑ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
«Στο Διαγνωστικό κέντρο « Ευαγγελισμός», με 24 ειδικότητες, όπου εργάζονται ιατροί από τους πιο γνωστούς της χώρας, εξετάζονται κάθε μήνα περισσότεροι από 6.000 ασθενείς, χωρίς καμία διάκριση θρησκεύματος ή εθνότητας. Με ενέργειες του Αρχιεπισκόπου άνοιξε και το τμήμα χειρουργικής. Επίσης Πολυκλινικές λειτουργούν σε Καβάγια, Λούσνια, Κορυτσά και Γεωργουτσάτι, ενώ κινητή οδοντιατρική μονάδα προσφέρει τις υπηρεσίες της σε διάφορες πόλεις και χωριά.
Κατά τη διάρκεια διάφορων κρίσεων που πέρασε η χώρα (1992, 1994,1997) η ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας ανέπτυξε ευρύτατη κοινωνική και ανθρωπιστική δραστηριότητα, εξασφαλίζοντας και διανέμοντας χιλιάδες τόνους τρόφιμα, ιματισμό και φάρμακα. Μετά την κρίση του 1997, η εκκλησία συνέβαλε στην επισκευή των κατεστραμμένων πανεπιστημιακών κτιρίων στα Τίρανα και το Αργυρόκαστρο. Το 1999, όταν η Αλβανία δέχθηκε τα κύματα των προσφύγων από το Κοσσυφοπέδιο, η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας, σε συνεργασία με διεθνείς δωρητές και θρησκευτικούς οργανισμούς (ιδιαίτερα με την ACT του παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών), οργάνωσε ευρύτατο πρόγραμμα βοήθειας που υπερέβη τα 12 εκατομμύρια δολάρια. Η εκκλησία συμπαραστάθηκε έτσι σε περισσότερους από 33.000 πρόσφυγες, προσφέροντας τρόφιμα, ιματισμό, οικιακή και ιατρική βοήθεια, στέγη (δύο καταυλισμούς) κ.λπ. Ο τελευταίος καταυλισμός προσφύγων, που λειτούργησε στην Αλβανία μέχρι τον Ιούνιο του 2001, ήταν υπό την φροντίδα της εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πρόσφερε αξιόλογη βοήθεια στους κατοίκους που επλήγησαν από τις πλημμύρες του 2002 στους Νομούς Λέζας, Βερατίου και Αργυροκάστρου.
Η Εκκλησία υποστήριξε μεγάλο αριθμό κοινωνικών προγραμμάτων: Προγράμματα γεωργικής αναπτύξεως σε ορεινές περιοχές, οδοποιίας και υδραγωγείων, υγιεινής και οικογενειακής οικονομίας σε αγροτικές περιοχές, πρόσφερε βοήθεια σε σχολειά, σε ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, ιδρύματα ατόμων με ειδικές ανάγκες, γηροκομεία, στους φυλακισμένους (π.χ. χρηματοδοτήθηκε η κατασκευή ενός θερμοκηπίου, όπου εργάζονται οι φυλακισμένοι εξασφαλίζοντας κάποιο εισόδημα)».
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΣΑΡΑΝΤΑ
ΚΛΕΜΜΕΜΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Σημαντική είναι, επίσης, η δραστηριότητά του και στον πολιτιστικό τομέα, καθώς ο κ. Σουρλατζής υποστηρίζει: «Χρηματοδοτήθηκαν σπουδαίες επιστημονικές εκδόσεις και ντοκιμαντέρ, οργανώθηκαν επιστημονικά συμπόσια.
Με πρωτοβουλία του συγκροτήθηκε επιστημονική ομάδα για την καταγραφή όλων των υφισταμένων πολιτιστικών μνημείων και κειμηλίων και τη διάσωση των ελληνικών αρχαιοτήτων».
«Τις πρώτες μέρες του 1989», αναφέρει ο αντιδήμαρχος, «εξαγριωμένοι Αλβανοί γκρέμιζαν τα αγάλματα του Χότζα καθώς και κάθε δημόσιο κτίριο που θύμιζε το τυραννικό καθεστώς του. Άνοιγαν τις τράπεζες και με αλυσίδες έσερναν τα χρηματοκιβώτια ανατινάζοντας τα έξω από τις κατοικημένες περιοχές. Από τον θυμό τους δεν γλίτωσαν ούτε τα μουσεία. Δραπέτες από τις φυλακές της χώρας τα άνοιξαν βίαια και ό,τι μπορούσε να μεταφερθεί, εκλάπη και βγήκε από τη χώρα.
Στα χρόνια της θητείας μου στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου, ο τότε Έφορος αρχαιοτήτων των Ιωννίνων κ. Ζάχος αγόραζε τους μικρούς αρχαιολογικούς θησαυρούς που πουλιόνταν στα παζάρια και στις λαϊκές. Με την μεσολάβηση του Αρχιεπισκόπου τα κλεμμένα εκθέματα των μουσείων των Αγίων Σαράντα, της αρχαίας Απολλωνίας και άλλων πόλεων μεταφέρθηκαν στην Αλβανία και ξαναβρήκαν την θέση τους στα μουσεία που ανήκαν.
Έκπληκτοι και συγκινημένοι οι υπεύθυνοι του Υπουργείου Πολιτισμού από τη μεγάλη υπέρβαση και τη δωρεά, ρωτούσαν την ελληνική αρχαιολογική αποστολή τι θα ήθελαν ως αντίδωρο. Λίγους μήνες αργότερα δόθηκε , για πρώτη φορά στην ιστορία, άδεια στους έλληνες αρχαιολόγους να κάνουν ανασκαφές στην αρχαία πόλη της Αντιγόνειας, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Αργυρόκαστρο. Μέχρι τότε ο Εμβέρ Χότζα, κάθε εύρημα ανασκαφικό που παρέπεμπε στην αρχαία Ελλάδα, έδινε εντολή να καταστραφεί ή να χωθεί πιο βαθιά στη γη» .
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 732
«Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ανέλαβε επίσης να αποκαταστήσει μια εθνική εκκρεμότητα που δεν τιμά τις μέχρι τότε ελληνικές κυβερνήσεις. Στα στενά της Κλεισούρας, κοντά στην Πρεμετή και στο ηρωικό ύψωμα 732, ο Αρχιεπίσκοπος έκτισε μοναστήρι με νεκροταφείο και εκατοντάδες οστεοφυλάκια. Εκεί γίνεται η ανακομιδή των οστών από τους διάσπαρτους τάφους των ελλήνων στρατιωτών του έπους του ΄40. Πρόκειται για τους 7.976 ήρωες που σκοτώθηκαν στις μάχες στη Β. Ήπειρο και παραμένουν μέχρι σήμερα άταφοι ή προσωρινά θαμμένοι» ανάφερε ο κ. Σουρλατζής και συμπληρώνει: «Το έργο του αυτό εδραίωσε τη θέση του Αρχιεπισκόπου στην Αλβανία, καθώς είχε και έχει χιλιάδες ορθόδοξους Αλβανούς που με πάθος τον στηρίζουν, και τον κατέστησε μία φυσιογνωμία με διεθνή ακτινοβολία, κήρυκα της αγάπης, της ειρήνης και της συναδέλφωσης των λαών .
«Τον Απρίλιο του 1992» επισημαίνει ο κ. Σουρλαντζής « στη λεωφόρο Καβάγια των Τιράνων, στο προαύλιο ενός γυμναστηρίου μια χούφτα φοβισμένοι ορθόδοξοι χριστιανοί έψελναν στα αλβανικά και τα ελληνικά το ‘Χριστός Ανέστη’.
Σήμερα, 25 χρόνια μετά, η Ακολουθία της Αναστάσεως γίνεται με την παρουσία περισσοτέρων από 60.000 πιστούς και μεταδίδεται από την κρατική τηλεόραση. Και κάθε χρόνο, το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας μεταβαίνει στο μέγαρο της Αρχιεπισκοπής για να εκφράσει τις ευχές του στον Μακαριότατο».
Λένα Κισσάβου
