Διαφωνία για τη σήραγγα προς το Αιγαίο

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΩΝ ΟΛΛΑΝΔΩΝ *ΣΤΑ 2 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΚΟΣΤΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕ ΧΘΕΣ Ο Δ. ΚΟΥΡΕΤΑΣ *ΠΟΙΑ ΕΡΓΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΓΙΑ ΚΑΡΛΑ, ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΟΡΕΙΝΗ ΥΔΡΟΝΟΜΙΑ

Διαφωνία σ’ ένα πολύ καίριο ζήτημα για το μέλλον της περιοχής της λίμνης Κάρλας προκύπτει μετά την παρουσίαση των προτάσεων προς την Κυβέρνηση μεταξύ της Περιφέρειας Θεσσαλίας και της ολλανδικής εταιρείας HVA. Προτάσεις που σχετίζονται με την αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής έναντι μελλοντικών κινδύνων, αλλά και με τον εξορθολογισμό της διαχείρισης του νερού.

Στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου χθες το πρωί, ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Δημήτρης Κουρέτας εξήγησε, μεταξύ άλλων, πως ενώ η Περιφέρεια Θεσσαλίας προτείνει τη διάνοιξη σήραγγας από την Κάρλα προς το Αιγαίο και συγκεκριμένα στο Καμάρι, αυτό δεν υπάρχει στην πρόταση των Ολλανδών, η παρουσίαση της οποίας προηγήθηκε στον ίδιο χώρο πριν την τοποθέτηση του κ. Κουρέτα.
Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας επέμεινε, μάλιστα, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, πως πέραν της μόνιμης θωράκισης της Θεσσαλίας υπάρχει και η οικολογική διάσταση του προτεινόμενου έργου, καθώς σε κάθε περίπτωση είναι περιβαλλοντικά πιο σωστό να μεταφέρονται τα νερά σε μια ανοιχτή θάλασσα, όπως το Αιγαίο, αντί για τον Παγασητικό. Μάλιστα, ανέφερε πως η κοστολόγηση των προτάσεων της Περιφέρειας Θεσσαλίας αγγίζει τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ, σε αντίθεση με αυτήν των Ολλανδών που κοστίζει πολύ περισσότερο.
Ο κ. Κουρέτας εξήγησε πως οι προτάσεις είναι της επιστημονικής ομάδας που συστάθηκε για τον λόγο αυτόν, σε συνεργασία με το δυναμικό του υπηρεσιακού μηχανισμού της Περιφέρειας και των συνεργαζόμενων μηχανικών.
Οι προτάσεις αυτές, σημείωσε, αφορούν φλέγοντα προβλήματα της θεσσαλικής γεωργίας. Όπως ανέφερε, η Θεσσαλία αποτελεί τη μεγαλύτερη πεδιάδα της χώρας και το κέντρο της ελληνικής αγροτικής παραγωγής.
Παρά ταύτα, απειλείται άμεσα από 4 κινδύνους: Ένας είναι ο συνεχιζόμενος κίνδυνος πλημμυρών και καταστροφής του 50% των καλλιεργειών στα πλέον γόνιμα πεδινά και αρδευόμενα εδάφη από φαινόμενα όπως ο «Daniel», που ενδέχεται να είναι συχνότερα στο μέλλον, δεδομένης της κλιματικής κρίσης. Δεύτερος κίνδυνος είπε πως είναι η δραματική μείωση διαθεσιμότητας του αρδευτικού νερού λόγω υποβάθμισης των υδροφορέων, κυρίως στην ανατολική πεδιάδα (δηλαδή της Λάρισας). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είπε πως αποτελεί η μείωση της βαμβακοκαλλιέργειας (αρδευόμενης) κατά 540.000 στρ. την τελευταία 20ετία, που συνολικά μειώθηκε στα 840.000 στρ., ενώ παραδοσιακά στον κάμπο καλλιεργούνταν 1,5 εκατ. στρέμματα εδώ και πολλές δεκαετίες. Σημαντικό αρνητικό αποτέλεσμα αποτελεί και η μειωμένη παραγωγή κτηνοτροφών (καλαμποκιού, μηδικής κ.λπ.) και η υποβάθμιση της κτηνοτροφικής παραγωγής.
Ως τρίτο κίνδυνο ανέφερε τη διάβρωση και ερημοποίηση τεράστιων επικλινών εκτάσεων λόγω αποψίλωσης και υποβάθμισης του εδάφους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στον Νομό Λάρισας η εγκατάλειψη 750.000 στρ. από σιτηρά την τελευταία εικοσαετία.
Τέταρτο κίνδυνο χαρακτήρισε την υποβάθμιση της γονιμότητας των περισσότερων εδαφών κάτω από μη αειφορική καλλιέργεια με συνεπακόλουθη τεράστια αύξηση των εισροών και του νερού και τελικά τη μείωση της παραγωγικότητας και εγκατάλειψη της αρδευόμενης καλλιέργειας.
ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ
Ο κ. Κουρέτας ανέφερε πως η καταστροφική πλημμύρα έγινε και εξαιτίας του πρωτοφανούς φαινομένου «Daniel», αλλά και γιατί δεν έγιναν όσα έπρεπε για να μειωθούν οι συνέπειες αυτού.
Η κακή κατάσταση των αναχωμάτων που οδήγησαν στη θραύση τους σε πολλά σημεία (δέκα σύμφωνα με αυτοψία έγκυρων πραγματογνωμόνων) και το πλημμύρισμα της Κάρλας αποτελούν αιτίες πολλαπλασιασμού των καταστροφικών συνεπειών. Φαινόμενα όπως ο «Daniel» θα συμβαίνουν συχνότερα λόγω κλιματικής κρίσης, πρόσθεσε και τόνισε πως οι μελέτες και τα διαχειριστικά σχέδια πρέπει να διορθωθούν και αναπροσαρμοστούν στη βάση των νέων δεδομένων.
Η διεπιστημονική επιτροπή της Περιφέρειας, σύμφωνα με την παρουσίαση, προτείνει συγκεκριμένες δράσεις άμεσης προτεραιότητας. Αυτές είναι:
*Επισκευή και αναβάθμιση συστήματος αντιπλημμυρικών αναχωμάτων.
*Επανασχεδιασμός γεφυρών για να δοθεί ο απαιτούμενος χώρος στον Πηνειό ποταμό.
*Εκβάθυνση κοίτης του Πηνειού και παραποτάμων, πλήρης καθαρισμός πεδίου πλημμυρών από καλλιέργειες (ιδίως πολυετείς) και κάθε εμπόδιο στην απρόσκοπτη ροή του νερού.
*Δημιουργία περιοχών συγκράτησης πλεονάζοντος νερού με ελεγχόμενη πλημμύριση και αποστράγγιση της περιοχής μεταξύ αναχωμάτων. Εκτιμώμενο κόστος: 535 εκατ. ευρώ.
Η ΝΕΑ ΛΙΜΝΗ ΚΑΡΛΑ
Σύμφωνα με την παρουσίαση, η Περιφέρεια προτείνει: Διάνοιξη σήραγγας ικανής διατομής από το ΒΑ τμήμα της Κάρλας για την εκροή των υδάτων στο Αιγαίο πλησίον της περιοχής του Καμαρίου ή σε θέση που θα υποδειχθεί κατόπιν μελέτης.
Παροχέτευση μεγάλων όγκων νερού σε μικρό χρονικό διάστημα (π.χ. 200-250 m3/sec) και μήκους περί τα 10,4 km. Χρόνος αποπεράτωσης 2-3 έτη. Κατασκευή τάφρου μεταφοράς νερού από την περιοχή της Γυρτώνης διά βαρύτητος προς τη νέα Κάρλα.
Επέκταση λίμνης (ταμιευτήρα) Κάρλα στα 60.000 στρ. με βάθος 4,5 μ. και 270 εκατ. κ.μ. Από αυτά, περί τα 100 εκατ. κ.μ. θα χρησιμοποιηθούν για την άρδευση περί τα 230.000 στρ. βαμβακιού ή άλλων καλλιεργειών παραπλήσια χαμηλών υδατικών αναγκών.
Οι διαθέσιμοι και χρησιμοποιούμενοι (μέχρι σήμερα) υδατικοί πόροι στο υδατικό διαμέρισμα Θεσσαλίας είναι τα υπόγεια νερά (το 70% των αρδευόμενων εκτάσεων εξυπηρετείται από 33.000 γεωτρήσεις) και τα επιφανειακά νερά (ποταμοί, πηγές και νερά που ταμιεύονται κάθε χρόνο σε φράγματα – ταμιευτήρες και λιμνοδεξαμενές και εξυπηρετούν το υπόλοιπο 30% των εκτάσεων).
«Η νέα Περιφερειακή Αρχή έχει ως βασική της επιδίωξη την επίτευξη των διαχρονικών στόχων του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ, 2023) Θεσσαλίας και ειδικότερα: την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών 2,5 εκατομμυρίων στρεμμάτων, τον μηδενισμό του προσδιορισμένου υδατικού ελλείμματος των 465 hm3 νερού, την επίτευξη «καλής» κατάστασης των υδάτων» αναφέρθηκε συγκεκριμένα και σημειώθηκε πως η αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος θα γίνει σε κάποιες συνιστώσες.
ΜΕΙΩΣΗ ΣΠΑΤΑΛΗΣ
ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ
Εκτιμάται ο περιορισμός της σπατάλης νερού και του περιορισμού του ετήσιου ελλείμματος κατά τουλάχιστον 200 εκατ. κ.μ. νερού με:
α) την αντικατάσταση ανοιχτών με κλειστούς αγωγούς μεταφοράς νερού,
β) την καθολική επέκταση της στάγδην άρδευσης, και
γ) την εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών (Αμειψισπορά με ψυχανθή, χλωρή λίπανση κ.λπ., σύμφωνα με τη νέα ΚΑΠ).
Εκτιμώμενο κόστος: 300 εκατ. ευρώ.
ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΜΕΝΑ ΕΡΓΑ
Δίκτυα μεταφοράς και διανομής νερού Ταμιευτήρα Κάρλας (40 hm3): Από το προβλεπόμενο αρδευτικό δίκτυο για την κάλυψη 92.500 στρ. μέχρι σήμερα ολοκληρώθηκε για 20.000 στρ. (και έχουν δημοπρατηθεί για άλλα τόσα), ενώ άρδευση (με νερά της Κάρλας) γίνεται μόλις σε 15 χιλ. στρ. Στην περιοχή δεν υπάρχει διοίκηση (ΤΟΕΒ), αναζητείται φορέας να αναλάβει την ευθύνη και επικρατεί ένα «χάος» στη διαχείριση του νερού.
Φράγμα Αγιονερίου (13 hm3).
Φράγμα Ληθαίου (4 hm3).
Φράγμα Ναρθακίου (0,53 hm3).
Φράγμα Κακλιτζόρεμα (1,7 hm3).
Φράγμα Δελερίων (6,1 hm3).
Φράγμα Αμπελακίων (2,3 hm3).
Φράγμα Αγιοκάμπου (4,4 hm3).
Φράγμα Μπελμά (5 hm3).
Ταμιευτήρας Ξεριά Αλμυρού (3,8 hm3).
Εκτιμώμενο κόστος: 50 εκατ. ευρώ.
ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΕΡΓΑ
ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΑ ΣΤΟ ΣΔΛΑΠ
Δρομολογημένα έργα (Πύλη - Μουζάκι):
Πρόκειται για έργα που άρχισαν πριν αρκετά χρόνια, υλοποιούνται με βραδείς ρυθμούς ή/και είναι στάσιμα (για διάφορους λόγους), αλλά που θα συμβάλλουν στη μείωση του υδατικού ελλείμματος κατά σημαντικό ποσοστό (Εκτιμώμενο κόστος 250 εκατ. ευρώ).
Πρόσθετα περιφερειακά έργα: Πρόκειται για έργα καθόλα χρήσιμα, που όμως χαρακτηρίζονται από χαμηλό ή και μηδενικό βαθμό ωριμότητας (από πλευράς μελετών), με άγνωστο ή/και πλασματικό προϋπολογισμό και άγνωστο χρόνο υλοποίησης αν δεν αλλάξει ριζικά το θεσμικό πλαίσιο υλοποίησής τους.
Μεταξύ αυτών το Φράγμα Ενιπέα Φαρσάλων ή Παλιοδερλί (50 hm3) που εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης (ΣΔΙΤ) και έχει πιθανότητες να κατασκευασθεί μέχρι το 2027 (Εκτιμώμενο κόστος: 250 εκατ. ευρώ).
Εκτιμώμενο συνολικό κόστος: 500 εκατ. ευρώ
4. ΕΡΓΑ ΟΡΕΙΝΗΣ ΥΔΡΟΝΟΜΙΑΣ
Έργα που αφορούν στην κατασκευή μικρών φραγμάτων ανάσχεσης ροής (checkdams) για να αυξηθεί η κατείσδυση νερού στο έδαφος και ο εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφορέων, έλεγχο διάβρωσης και αειφορική διαχείριση των δασών και της βιοποικιλότητας των ορεινών οικοσυστημάτων.
Συνδυασμός με αναζήτηση καινοτόμων καλλιεργειών, με έμφαση σε δενδροκαλλιέργειες, αμπελοκαλλιέργειες (με ανασύσταση των γηγενών ποικιλιών), τα ΑΦΦ και τη μελισσοκομία για τη συγκράτηση των ορεινών πληθυσμών στον τόπο τους. Εκτιμώμενο κόστος: 500 εκατ. ευρώ.