Του Δημήτρη Χατζηευθυμίου
Για τους περισσότερους Έλληνες η κρίση –οικονομική, αλλά όχι μόνο- άρχισε το 2010. Για μια μεγάλη κατηγορία συμπολιτών μας η κρίση ήταν παρούσα πολύ πιο πριν...
Αν λοιπόν η ανεργία πλήττει τα τελευταία τρία χρόνια ολοένα και περισσότερους, για τους ανάπηρους αποτελούσε μόνιμο βίωμα. Προϋπήρχε της οικονομικής κρίσης, «συντρόφευε» και ενίσχυε την κοινωνική απομόνωσή τους.
«Δεν αρκεί να κάνεις κάτι που διευκολύνει απλά τη ζωή του ανάπηρου. Το ζητούμενο είναι η αποδοχή της αναπηρίας», έλεγε μέσα από τις στήλες της «Ε», πριν από τρία χρόνια ο Νίκος Φασούλας. Σύμβουλος της 4ης Δημοτικής Κοινότητας Λάρισας, οικονομολόγος και ανάπηρος εκ γενετής, ο Νίκος είναι από τους «τυχερούς», αφού εργάζεται στην οικονομική υπηρεσία της ΔΕΥΑΛ. Από τους λίγους που έχουν αυτή τη δυνατότητα, αφού, όπως αναφέρει επικαλούμενος στοιχεία της «Eurostat» η ανεργία στους αναπήρους φτάνει το 84%!
Και όπως τα περισσότερα θέματα, είναι και αυτό, ένα πολιτικό –πρωτίστως- πρόβλημα. «Στη Γερμανία, δίνει το παράδειγμα, ακόμη και άτομα χωρίς άνω άκρα εργάζονται στον δημόσιο τομέα. Οι λύσεις υπάρχουν, τις δίνει η τεχνολογία. Στην προκειμένη περίπτωση είναι εγκατεστημένες και λειτουργούν υποδομές χειρισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών με φωνητικές εντολές. Σε αντίθεση με τη χώρα μας όπου λείπει η πολιτική βούληση και ένα συγκροτημένο σχέδιο δράσης που να βγάζει τον ανάπηρο από το σπίτι. Απουσιάζει έτσι ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο που αφενός θα δίνει κίνητρα για να εξέλθει ο ανάπηρος στην αγορά εργασίας με αξιώσεις πρόσληψης, αφετέρου θα διασφαλίζει την ένταξή του στο εργασιακό περιβάλλον».
Όπως προκύπτει από τη συζήτησή μας, ο Νίκος δεν εστιάζει σε ένα αναπηρικό κίνημα που διεκδικεί μόνο τη λήψη μέτρων επιδοματικού χαρακτήρα και μετά ο ανάπηρος θα κάθεται άπραγος σπίτι του. «Τέτοιου είδους διεκδικήσεις αποτελούν βούτυρο στο ψωμί όσων δεν θέλουν να ασχοληθούν με το τι σημαίνει και πώς αντιμετωπίζονται πραγματικά τα προβλήματα αναπηρίας. Για μένα η αναπηρία είναι τρόπος ζωής, διότι απλά αυτό που βιώνω δεν το επέλεξα. Αυτό λοιπόν που διεκδικώ είναι η συμμετοχή στα πάντα, η απόλαυση ενός τρόπου ζωής, που θα μου επιτρέψει να επιβιώσω ισότιμα».
Και εξηγεί τι ακριβώς εννοεί, επικαλούμενος και την επαφή του με αναπήρους μέσω των μέσων κοινωνικών δικτύωσης όπου είναι φανερή η έκφραση μιας άλλης προσέγγισης που θέλει τον ανάπηρο πολίτη ενεργό (σ.σ.: ο ίδιος διαθέτει προσωπικό ιστολόγιο στη διεύθυνση nfassoulas.blogspot.gr): «Σε δράσεις πολιτισμού για παράδειγμα. Υπάρχει η σκέψη για ένα θέατρο για Άτομα με Αναπηρία, κάτι που θα βγάλει πολλούς νέους από την κοινωνική απομόνωση των σπιτιών τους. Στον αθλητισμό επίσης, είχαμε παλιότερα μια δραστήρια ομάδα ατόμων μπάσκετ σε καροτσάκι. Τέτοιες δράσεις μας κρατούν «ζωντανούς», μας δίνουν σωματική, πνευματική και διανοητική υγεία».
Ακόμη και στον εργασιακό χώρο, ο οποίος είναι σκληρός και λόγω των στερεοτύπων που αναπαράγει, ο Νίκος θεωρεί ότι τα άτομα με αναπηρία θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι ισότιμα παραγωγικά αν οι χώροι αυτοί ήταν προσαρμοσμένοι και «φιλικοί» απέναντι στις ειδικές συνθήκες που χρειάζεται η αναπηρία.
ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΣΜΟΣ
Η αυτοαπομόνωση του ανάπηρου και ο αποκλεισμός του από την εργασία λειτουργούν πολλαπλώς εις βάρος του, καθώς στέκονται ως εμπόδια στην εξοικείωση της κοινωνίας με την αναπηρία και τελικά οδηγούν στην απόρριψη και τον αρνητισμό.
Στο σημείο αυτό ο Νίκος επικαλείται τις αγωνιώδεις προσπάθειες πολλών αναπήρων να ξεφύγουν από την παρέα μόνο αναπήρων, χωρίς συνήθως να τα καταφέρνουν. Αν και θεωρεί ασυνείδητη την κοινωνική απόρριψη, εκτιμά ότι η λύση δεν μπορεί παρά να προέλθει από μια άλλη παιδεία, όπου η στάση απέναντι στην αναπηρία θα ενταχθεί ως σχολικό μάθημα, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες.
Επανερχόμενος δε στην έλλειψη πολιτικής βούλησης, επικαλείται την ταλαιπωρία χιλιάδων αναπήρων με την επαναπιστοποίηση της αναπηρίας τους. Στην προσπάθεια, αναφέρει, να καταγραφούν οι πραγματικά ανάπηροι, ώστε τα όποια μέτρα στήριξης να πηγαίνουν σε όσους τα έχουν πραγματικά ανάγκη, φτάσαμε στο άλλο άκρο με αποτέλεσμα «μαζί με τα ξερά να καίγονται και τα χλωρά». «Αλίμονο, λέει, δεν είναι δυνατόν σε έναν με ακρωτηριασμό να ζητάς να περάσει από επιτροπές, και μάλιστα με διαδικασίες χρονοβόρες και ψυχοφθόρες, όταν είναι φανερό ότι δεν πρόκειται να συμβεί κάποιο θαύμα...».
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ
Στο πλαίσιο αυτό εκτιμά ότι παρότι η χώρα μας έχει υιοθετήσει ένα νομικό πλαίσιο από το 2001, εναρμονιζόμενη με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, εντούτοις στην πράξη απέχει ακόμη πολύ.
Κατ΄ αρχάς σε επίπεδο πολιτικής Παιδείας, λέει, δεν τηρείται η δέσμευση της χώρας μας για υποχρεωτική εκπαίδευση των αναπήρων μέχρι και το Λύκειο, λόγω αδυναμίας του συστήματος να στηρίξει τους μαθητές, δημιουργώντας έτσι από τις μικρές ηλικίες προβλήματα κοινωνικής ένταξης. Μετά, στον εργασιακό στίβο, απουσιάζει η θέσπιση ρυθμίσεων που θα εγγυώνται την ένταξη στην εργασία. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άρτια δομημένες εγκαταστάσεις στις επιχειρήσεις του δημόσιου τομέα, ενώ σε εκείνες του ιδιωτικού ο οποίος θα μπορούσε να τις παράσχει, λείπουν τα κίνητρα (επιδότηση θέσεων αναπήρων).
Φυσικά, τεράστια είναι και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ανάπηροι στην καθημερινότητά τους. Πώς θα συνεννοηθεί ένας κωφάλαλος στο Νοσοκομείο, όταν δεν υπάρχει κάποιος γνώστης της νοηματικής; αναρωτιέται.
Η 3η Δεκεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία. Σύμφωνα με τη «Eurostat» στην Ελλάδα οι ανάπηροι υπολογίζεται ότι αποτελούν το 10% του πληθυσμού της.
«Ακόμη και σήμερα όμως δεν ξέρουν πόσοι ακριβώς είμαστε. Σίγουρα όμως η κρίση «γέννησε» περισσότερους ανάπηρους», αναφέρει ο Νίκος και εξηγεί: είναι βέβαιο ότι η οικονομική ανέχεια και τα εκρηκτικά προβλήματα, αύξησαν δραματικά τους ψυχικά ασθενείς. Είναι κι αυτή μια μορφή αναπηρίας και μάλιστα χειρότερη από άλλες διότι συνήθως είναι «κρυφή», δεν εντοπίζεται εύκολα. Ευτυχώς, συμπληρώνει, στη Λάρισα υπάρχουν πολύ καλές κοινωνικές δομές που απαλύνουν, όσο γίνεται, τις συνέπειες της κρίσης».
