Του Κώστα Γκιάστα
«Οι Έλληνες πάντοτε θυσίαζαν πράγματα για να σπουδάσουν τα παιδιά τους. Οι ομογενείς ακόμα περισσότερο. Αν η πρώτη γενιά στις ΗΠΑ, δούλευαν μπακάληδες και μανάβηδες η δεύτερη γενιά ήταν γιατροί και δικηγόροι...».
Δεν μας λέει κάτι το άγνωστο σε πρώτη φάση ο κ. Δημήτρης Ντούτης, όμως η εμπειρία του πάνω σε έναν ιδιαίτερο τομέα σε προκαλεί για μια συζήτηση, έχοντας ως φόντο φυσικά τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Δούλεψε για 30 χρόνια στο ίδρυμα Fullbright και σχετιζόταν άμεσα με τις σπουδές στην Αμερική. Πριν από μερικές ημέρες βρέθηκε στη Λάρισα, καλεσμένος του Ελληνοαμερικανικού Συνδέσμου για να μιλήσει σε όσους γλυκοκοιτάζουν την άλλη άκρη του Ατλαντικού, ως σύμβουλος σπουδών.
Και αν κάποτε το όνειρο για σπουδές στην Αμερική, φαινόταν άπιαστο για το ευρύ κοινό τώρα με τόσα οικονομικά προβλήματα στην πόρτα του μέσου Έλληνα, φαντάζει ... θερινής νυκτός. Με δεδομένο πως διανύουμε μια βαθύτατη οικονομική ύφεση ζητάμε από τον κ. Ντούτη να μας εξηγήσει σε ποιους Έλληνες στοχεύει μια τέτοια πολυτελή εκπαίδευση.
Αρχικά τον ρωτάμε γιατί να πάει κάποιος στις ΗΠΑ και λέει: «Ο πρώτος λόγος είναι τα διακεκριμένα των πανεπιστημίων στην Αμερική. Μπορείτε να το δείτε από τη σχετική λίστα σε παγκόσμια κλίμακα. Από τα πρώτα δέκα τα 5-6 είναι αμερικάνικα και στα πρώτα πενήντα τα 25-30 είναι επίσης αμερικάνικα. Είναι που υπάρχει πανεπιστήμιο για κάθε ικανότητα αλλά όχι για κάθε πορτοφόλι. Υπάρχει ακόμα και η εμπειρία που ζει κανείς σε μια εντελώς διαφορετική κουλτούρα η οποία δεν είναι αυτή που βλέπουμε στην τηλεόραση αλλά μια κοινωνία στην οποία ζει».
*Είπατε πως δεν είναι για κάθε πορτοφόλι. Τι εννοείτε;
-Οι σπουδές στις ΗΠΑ είναι ακριβές. Ακόμα και σε δημόσιο πανεπιστήμιο να πας πολιτειακό δηλαδή που υποστηρίζεται από την κάθε πολιτεία για τα δίδακτρα και τα τροφεία κοστίζει πάρα πολλά λεφτά. Για παράδειγμα τα δίδακτρα σε πολιτειακά πανεπιστήμια ξεκινούν από 12 και φτάνουν τις 30 χιλιάδες δολάρια. Τα τροφεία ανάλογα με την πόλη από 8 ως 20 χιλιάδες δολάρια. Άλλο να ζεις στην West Virginia και άλλο στη Νέα Υόρκη ή τη Βοστόνη. Ενοίκια και κόστη ζωής διαφέρουν.
*Κάνει απόσβεση μια οικογένεια που αποφασίζει να στείλει το παιδί της εκεί;
- Πολύ καλό ερώτημα αλλά θα σας πω το εξής. Αυτό το αποδεικνύει μόνο η αγορά. Τα παιδιά που έχουμε στείλει εδώ και 30 χρόνια στην Αμερική δεν έχουν μετανιώσει ούτε για το επίπεδο των σπουδών που είχαν ούτε για τις επαγγελματικές τους προοπτικές που ανέπτυξαν. Φυσικά ήταν καλύτερα τα χρόνια 80, 90, 2000. Τώρα είναι πιο δύσκολα. Αυτό που παρατηρούμε πλέον για σπουδές σε όλον τον κόσμο είναι πως τα παιδιά προσπαθούν να βρούνε δουλειά έξω και όχι να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Αυτό δεν είναι κάτι πρωτοφανές που λέω αλλά διαπιστωμένο. Η αγορά μας από τη μια δεν τους σηκώνει ενώ από την άλλη όταν είσαι έξω σε βλέπουν ως καταρτισμένο και σε απορροφούν αμέσως. Έχεις περισσότερες πιθανότητες να απασχοληθείς άμεσα.
*Είναι κάθετη η πτώση όσον αφορά στο ενδιαφέρον των Ελλήνων για σπουδές στην Αμερική και γενικά στο εξωτερικό. Μήπως τώρα προσπαθούν να βρούνε πιο φτηνές λύσεις όπως στη Βουλγαρία;
-Είναι γεγονός πως η Αμερική τους φαίνεται δυσπρόσιτη για λόγους κόστους. Παραμένει ωστόσο το ενδιαφέρον ισχυρό από τους δυνατούς μαθητές και από τους φοιτητές που πηγαίνουν για μεταπτυχιακά. Από τους αριθμούς ωστόσο υπάρχει μια μικρή πτώση στην Ελλάδα. Υπήρχαν εποχές που ήμασταν πολύ ψηλά στην ευρωπαϊκή λίστα που στέλναμε πολλούς μαθητές εκεί.
*Ποιες πόλεις επιλέγουν οι Έλληνες;
-Οι Έλληνες είχαν μεγάλη προτίμηση στα πανεπιστήμια της ανατολικής ακτής. Αυτά της Βοστόνης, της Μασαχουσέτης γενικότερα, της Νέας Υόρκης. Μετά λιγότεροι στο Μιντγουέστ και στην Καλιφόρνια. Όχι ότι δεν υπάρχουν εξαιρετικά πανεπιστήμια και εκεί αλλά από στόμα σε στόμα οι Έλληνες πηγαίνουν εκεί.
*Τι επιλέγουν οι Έλληνες να σπουδάσουν;
-Πρώτα διαλέγουν να γίνουν μηχανικοί. Μπορεί να είναι ηλεκτρολόγοι, πολιτικοί, μηχανολόγοι. Όλων των ειδικοτήτων. Μετά ο τομέας του μπίζνες όχι τα οικονομικά σαν θεωρία, αλλά η διοίκηση επιχειρήσεων και παρόμοια. Ακολουθούν οι θετικές επιστήμες. Φυσική, βιολογία που έχει ανέβει τελευταία. Computer Sience και σε τελευταία φάση οι κοινωνιολογικές και ανθρωπιστικές επιστήμες.
*Ποιες είναι οι κυριότερες διαφορές μεταξύ των ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων. Επίσης ποιες οι ομοιότητες;
-Εγώ δεν έχω περάσει από ελληνικό πανεπιστήμιο και δεν έχω προσωπική εμπειρία. Έχω μιλήσει ωστόσο με φοιτητές που έχουν τελειώσει ελληνικό πανεπιστήμιο και θα σας πω το εξής. Έχω δει εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό να βγαίνει από τα ελληνικά πανεπιστήμια, δεν λέω πως είναι όλοι οι φοιτητές έτσι. Στο θέμα της οργάνωσης, της καθαριότητας, της προσέλευσης στα μαθήματα είναι που διαφέρουν. Στην Αμερική δεν μπορείς να λείπεις από τα μαθήματα. Είσαι υποχρεωμένος να πας να παρακολουθήσεις. Δεν μπορείς να απουσιάζεις και να πας μόνο για τις εξετάσεις. Επίσης ελέγχεσαι για το πόσο καλά τα πας. Για να βλέπουν αν παίρνεις την αξία των χρημάτων που πληρώνεις γι’ αυτούς. Εάν δεν πας καλά σε χτυπάνε στον ώμο και σε ρωτάνε αν είσαι σίγουρος πως θέλεις να σπουδάσεις αυτό που κάνεις. Θέλουν να είσαι αξιοπρεπής ως μελλοντικός επαγγελματίας στην αγορά.
*Η εκπαίδευση περνάει μια κρίση όπως η οικονομία μας;
-Πάντως στις Πανελλαδικές το ενδιαφέρον παρέμεινε ισχυρό. Τα παιδιά θέλουν να μπούνε και να σπουδάσουν. Οι αριθμοί των φοιτητών που βγαίνουν στο εξωτερικό έχουν πέσει και κοιτάνε τις πιο φτηνές λύσεις. Η Ολλανδία έχει μειωμένα δίδακτρα, για Αγγλία μπορούν να πάρουν δάνειο για να σπουδάσουν. Οι Έλληνες θυσιάζουν πράγματα για να σπουδάσουν τα παιδιά τους. Έξω ακόμα περισσότερο. Αν στην πρώτη γενιά στις ΗΠΑ, οι άνθρωποι δούλευαν μπακάληδες και μανάβηδες στη δεύτερη γενιά ήταν γιατροί και δικηγόροι...
