Προστάτης των γυμναστών

AΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ:

«ΤΟ ΣΩΜΑ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΕΙΤΑΙ ΔΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ Η ΨΥΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙ ΔΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ»

Ο Άγιος Νεκτάριος, ως σύγχρονη κατακλείδα όλων των προγενέστερων Πατέρων, στην ομιλία του Περί Γυμναστικής ξεκινά από την αφετηρία του «ενός υλοπνευματικού όντος», που είναι ο άνθρωπος. Όταν το σώμα πάσχει, όλος ο άνθρωπος πάσχει.

Κι επειδή πολλοί παράγοντες επιβουλεύονται την υγεία της ψυχής και του σώματος, «ο άνθρωπος οφείλει να προνοήσει υπέρ της ενισχύσεως αμφοτέρων». Διότι το σώμα που έχει ευεξία υπηρετεί την ψυχή πρόθυμα και ακούραστα, η δε ψυχή όταν σωφρονεί και υγιαίνει, χειρίζεται και τις δυνάμεις του σώματος με σωφροσύνη. Έτσι, ο Άγιος δέχεται τη «σύμμετρο σωματική γυμνασία ως αναγκαία άσκησιν», όχι μόνο λόγω του στενού συνδέσμου μεταξύ ψυχής και σώματος, αλλά και «διότι η μεν άκρα της ψυχής ανάπτυξις διά τους υπερβάλλοντας πόνους φθείρει το σώμα, η δε άκρα του σώματος ανάπτυξις διά την αδιάλειπτον άσκησιν φθείρει την ψυχήν (κατά τον Αριστοτέλη)».
Όλοι οι κορυφαίοι Πατέρες της Ορθοδόξου Εκκλησίας, από τους πρώτους αποστολικούς χρόνους ήδη, και εμφανέστερα από τον δ΄ αιώνα και εξής, διδάσκουν ότι υπάρχει στενή ενότητα μεταξύ ψυχής και σώματος του ανθρώπου, τα οποία δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα και είναι αδιαχώριστα. Εν ολίγοις, το σώμα αναζωογονείται διά της ψυχής και η ψυχή ενεργεί διά του σώματος. Γι’ αυτό, ολόκληρη η λατρευτική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας αναφέρεται στον όλο άνθρωπο αποτελούμενο από ψυχή και σώμα.
Η Εκκλησία, μεταξύ των άλλων, προσπαθεί και μέσω του υγιούς αθλητισμού να δώσει νόημα ζωής στους νέους, να τους προσανατολίσει στις «προδιαγραφές», σύμφωνα με τις οποίες δημιουργήθηκε ο άνθρωπος από τον Δημιουργό του, ώστε να αντιμετωπιστεί το υπαρξιακό κενό, το οποίο, πολλές φορές, τους οδηγεί σε ακρότητες. Η ανακήρυξη του Αγ. Νεκταρίου από την Ιερά Σύνοδο, ως Προστάτη των Γυμναστών, έγινε ύστερα από εισηγητική πρόταση επιτροπής Καθηγητών Φυσικής Αγωγής, ενώ ο καθηγητής του ΤΕΦΑΑ του Παν/μίου Αθηνών, Διαμαντής Γεωργούλιας, «βλέπει μια δημοκρατική και ηθική θεώρηση της αγωγής, εξαιτίας των όρων «ελεύθερου» και «ευηγμένου» πολίτη», που χρησιμοποιεί ο Άγιος.
Η θεώρηση αυτήν οδηγεί τον καθηγητή Γεωργούλια σε μια «ολική ανάπτυξη της φύσης του Ανθρώπου, όπως αυτά τα διδάχθηκαν από τους Αρχαίους Έλληνες Φιλοσόφους και τους Πατέρες της Εκκλησίας».
Οι απόψεις του Αγίου Νεκταρίου Περί Γυμναστικής και Περί αληθούς και ψευδούς μορφώσεως γενικότερα, θέτουν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση και δεν είναι μόνο διαχρονικές. Θα μπορούσαν, επιπλέον, να δώσουν έμμεσα απάντηση σε επίκαιρα ζητήματα, βιοηθικά διλήμματα κυρίως, που αφορούν το σώμα του ανθρώπου, το οποίο δε λειτουργεί μεμονωμένα, αλλά σε στενή συνάρτηση με την ψυχή του. Η άθληση επομένως στοχεύει πρωτίστως στη χαλιναγώγηση της ψυχής του ανθρώπου, στη σμίλευση του χαρακτήρα, αλλά και της προσωπικότητάς του.
*Κωνσταντίνος Τσιτώτας, εκπαιδευτικός
Φυσικής Αγωγής, πρόεδρος Νομαρχιακού Τμήματος ΠΕΠΦΑ ν. Λάρισας