Όπου ακούς πολλά …γκότζι μπέρι κράτα μικρό καλάθι, λέει η παροιμία. Αντιθέτως όμως, η καλλιέργεια ακρόδρυων, όπως καρυδιάς, φιστικιάς και αμυγδαλιάς στο Θεσσαλικό κάμπο, συγκριτικά με τις πάμπολλες "αβίαστες" ανακοινώσεις για εναλλακτικές καλλιέργειες, αποδεικνύεται πραγματικά ελκυστική, ρεαλιστική και προσοδοφόρα. Αυτό άλλωστε δείχνει η εμπειρία των παραγωγών της Λαμίας και του Στεφανοβικείου, οι οποίοι επένδυσαν με επιτυχία στο κελυφωτό φιστίκι- κοινώς Αιγίνης- και δικαιώθηκαν.
Το παράδειγμά τους ακολούθησαν μάλιστα και αρκετοί αγρότες στο ν. Λάρισας με τα πρώτα φυστικόδεντρα να καρπίζουν στα χωριά του Διλόφου, του Ζαππείου αλλά και στη Χάλκη. Όπως επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής, στο Τμ. Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής & Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Γεώργιος Νάνος η καλλιέργεια ακρόδρυων στη Θεσσαλία δεν είναι καινούργια υπόθεση. Αμυγδαλιές, καρυδιές φουντουκιές αλλά και καρυδιές καλλιεργούνταν σχεδόν σε όλους του νομούς της περιφέρειας στη δεκαετία του 80, εγκαταλείφτηκαν ωστόσο σταδιακά, δίνοντας τη θέση τους σε νέα προϊόντα. Για παράδειγμα, στα μέρη όπου παραδοσιακά καλλιεργούνταν η φουντουκιά, όπως στην επαρχία Αγιάς, επικρατούσε το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια οπορωφόρων. Έτσι κερασιές, μηλιές και ακτινίδια αντικατέστησαν, την παραγωγή φουντουκιών.
Το αμύγδαλο είναι επίσης μια πολύ παλιά ιστορία. Καλλιεργούνταν κυρίως ξηρικά, με αποτέλεσμα να δίνει χαμηλή παραγωγή. Με την επέλαση του βαμβακιού στη δεκαετία του 90, σε συνδυασμό με τη μειωμένη ζήτηση της αγοράς, οι φυτεύσεις άρχισαν να μειώνονται σημαντικά, έως ότου η καλλιέργεια σχεδόν εγκαταλείφτηκε, με εξαίρεση κάποιες περιοχές της Θεσσαλίας όπως το Συκούριο ή την Αγχίαλο. Πολύ χειρότερη ήταν η τύχη της καρυδιάς η καλλιέργεια της οποίας, σταμάτησε ολοκληρωτικά μετά την παύση των επιδοτήσεων.
Ωστόσο σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών και η αναγνώριση της μέγιστης θρεπτικής αξίας των ξηρών καρπών, εκτόξευσαν κυριολεκτικά τη ζήτηση ενώ οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι στο μέλλον αυτή θα είναι πολλαπλάσια. Χρησιμοποιώντας τη σύγχρονη γνώση αλλά και την εμπειρία του παρελθόντος, η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό παίκτη στην αγορά των ξηρών καρπών, σημειώνει ο κ. Νάνος, ανταγωνιζόμενη τους κολοσσούς του χώρου σε επίπεδο ποιότητας. Ήδη στον κάμπο έχουν φυτευτεί πολύ καλές ποικιλίες καρυδιάς οι οποίες με εντατική καλλιέργεια μπορούν να δώσουν σημαντικές ποσότητες.
Εκτός όμως από την τιμή του καρπού, αξιοσημείωτες είναι και οι τιμές που δίνει η καρυδιά ως φυτωριακό υλικό, αν σκεφτεί κανείς ότι ένα δέντρο κοστίζει από 16 έως 18 ευρώ, τη στιγμή που η ελιά πωλείται 6 με 8 και το ροδάκινο 4 με 5 ευρώ. Σύμφωνα με τον κ. Νάνο, η καρυδιά, ανάλογα με την ποικιλία μπορεί να καλλιεργηθεί από τη νότια Πελοπόννησο μαζί με λεμονιές μέχρι τα ψηλά βουνά της Ελάτης αλλά και στις πλαγιές του κάμπου, εκεί όπου δεν συσσωρεύεται κρύος αέρας μπορούν να φυτευτούν οι πιο παραγωγικές ποικιλίες. Ακόμη μεγαλύτερες προοπτικές εμφανίζει η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς. Πρόκειται για έναν καρπό με σταθερά αυξανόμενη ζήτηση και σχετικά εύκολη καλλιέργεια. Μπορεί να αναπτυχθεί σε ποικιλία εδαφών, αντέχει στην ξηρασία, αλλά και στο χειμερινό παγετό και αποδίδει τα μέγιστα σε καλά λιπασμένα αρδευόμενα εδάφη.
Το ελληνικό αμύγδαλο υπερτερεί σε ποιότητα και γεύση από εκείνα των ΗΠΑ, Τουρκίας και Ισπανίας γεγονός που του δίνει ανώτερη τιμή πώλησης στη χονδρική και επιπρόσθετη αξία σε επίπεδο τυποποίησης. Και όταν λέμε τυποποίηση δεν εννοούμε τη συσκευασία αλλά μια σειρά παράγωγων προϊόντων υψηλής αγοραστικής και θρεπτικής αξίας, όπως είναι το γάλα αμυγδάλου, το αμυγδαλοβούτηρο και το αμυγδαλέλαιο. Εξίσου σημαντική είναι και η χρήση του στην κοσμετολογία και τη ζαχαροπλαστική.
ΤΟ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΦΙΣΤΙΚΙ
Η Ελλάδα είναι μια ανερχόμενη δύναμη στην εξαγωγή φιστικιών. Παρά τη μικρή σχετικά παραγωγή, ξεχωρίζουν για την εξαιρετική τους γεύση, την καλοσχηματισμένη φόρμα και τον μεγάλο καρπό, ενώ το κελυφωτό φιστίκι Φθιώτιδας, Μεγάρων και Αίγινας ανήκει στα Προϊόντα προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Το φιστίκι με κέλυφος αποτελεί μια καλλιέργεια με υψηλές αποδόσεις η οποία πρόσφατα επεκτάθηκε και στη Θεσσαλία με μεγάλη επιτυχία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Λαμίας και πρόσφατα του Στεφανοβίκειου, όπου το φιστίκι άρχισε να καλλιεργείται δειλά ανάμεσα στις ελιές και επεκτάθηκε σταδιακά, δίνοντας πολύ καλή συγκομιδή και ακόμη καλύτερη τιμή που φέτος άγγιξε τα 9 ευρώ το κιλό.
Σε αυτό συνετέλεσε και η πολύ καλή οργάνωση των παραγωγών σε συνεταιριστική βάση αλλά και εξωγενείς παράγοντες, όπως το εμπάργκο της Αμερικής στο Ιράν, που αποτελεί μια μεγάλη εξαγωγική δύναμη στους ξηρούς καρπούς. Σύμφωνα με τον γεωπόνο κ. Βασίλη Μπουρνάκα, η ελληνική ποικιλία που ονομάζουμε Αιγίνης, είναι η καλύτερη στο κόσμο, γευστική και εμφανίσιμη και θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή πλούτου για τη Θεσσαλία. Πρόκειται για μια δύσκολη καλλιέργεια με πολλά προβλήματα και εχθρούς, η γνώση όμως που υπάρχει σε συνδυασμό με εξειδικευμένες γεωργικές πρακτικές, μπορεί να εξασφαλίσει την παραγωγή και να μειώσει τους κινδύνους. Εξίσου σημαντική είναι και η αξία της φιστικιάς ως φυτωριακό υλικό.
ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΡΠΟΙ
Η στροφή που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στις αγοραστικές και διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών, έχει άμεσο αντίκτυπο στην άνθιση της αγοράς των ξηρών καρπών. Σύμφωνα με έρευνα του υπουργείου Γεωργίας της Αμερικής, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές, δίνουν μεγάλη προσοχή στο φαγητό τους, τις ποικιλίες, τον τρόπο και τόπο παραγωγής, τη θρεπτική αξία και φυσικά τηΝ τιμή. Απομακρύνονται από τα μεγάλα σουπερ-μάρκετ και εστιάζουν τις αγορές τους σε μικρά παντοπωλεία όπου μπορούν να βρουν ποιοτικές ιδιωτικές ετικέτες και πιστοποιημένα προϊόντα. Ειδικά σε ότι αφορά στους ξηρούς καρπούς, οι οποίοι καταναλώνονταν συνήθως ως σνακ, σήμερα κατέχουν υψηλή θέση στη διατροφική πυραμίδα και απαντώνται σχεδόν σε κάθε γεύμα της δημιουργικής μεσογειακής κουζίνας από τα γλυκά μέχρι τις σαλάτες. Παράλληλα η μεγάλη αύξηση των αλλεργιών σε ζωικά προϊόντα, όπως το γάλα, δημιούργησε την ανάγκη για νέα παρασκευάσματα υψηλής θρεπτικής αξίας σε ασβέστιο και βιταμίνες, όπως γάλα, βούτυρο και λάδι αμυγδάλου, κασίους, φουντουκιού κ.α. Οι Η.Π.Α. αποτελούν τον σημαντικότερο προμηθευτή καρπών με κέλυφος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2012 η ΕΕ εισήγαγε από τις Ηνωμένες Πολιτείες 700.000 τόνους ξηρών καρπών με κέλυφος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν τον μεγαλύτερο προμηθευτή ξηρών καρπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μερίδιο αγοράς 30%. Η Τουρκία κατέχει τη δεύτερη θέση με μερίδιο αγοράς 14% κι ακολουθούν το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες και η Ινδία. Το 30% των εισαγόμενων ξηρών καρπών στην Ευρώπη, είναι αμύγδαλα.
Αμύγδαλο: Οι ΗΠΑ είναι η χώρα με τη σημαντικότερη παραγωγή και κατανάλωση αμυγδάλου. Συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια παράγεται το 80% της παγκόσμιας παραγωγής και το 100% της αμερικανικής. Η Ελλάδα, σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι η τρίτη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα σε αμύγδαλο μετά την Ισπανία και την Ιταλία. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση στη χώρα μας, είναι 17 κιλά το χρόνο, που αποτελεί την υψηλότερη στην Ευρωπαϊκή ένωση και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Το 60% των αμύγδαλων της ελληνικής αγορά εισάγεται από την Αμερική, ενώ από την Ισπανία το 30%.
Καρύδι: Την περίοδο 2011/2012, οι εισαγωγές σε καρύδια στην Ε.Ε. από την Αμερική αντιπροσώπευαν το 94%. Τα αμερικάνικα καρύδια βρίσκουν ανταγωνισμό στην Ευρωπαϊκή αγορά από την παραγωγή της Ισπανίας. Φιστίκι: Η εξαγωγική δραστηριότητα της Ευρώπης σε φιστίκι είναι πολύ περιορισμένη. Οι κύριοι προορισμοί του ευρωπαϊκού φιστικιού το 2011/2012 ήταν η Ελβετία και η Μελίγια, μια αυτόνομη ισπανική πόλη στη Βόρεια Αφρική. Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς ευρωπαϊκού φιστικιού είναι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία. Η χαμηλή παραγωγή και η αυξημένη ζήτηση οδηγούν την ΕΕ σε εισαγωγές. Η Αμερική και το Ιράν καταλαμβάνουν σχεδόν το 100% των εισαγωγών.
