Πολύτιμα για τα χωράφια τα υπολείμματα μεθανικής ζύμωσης

Μπορούν να υποκαταστήσουν χημικά λιπάσματα και να αυξήσουν την οργανική ουσία τους (Μέρος 2ο)

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Σύμφωνα με τα όσα έγραψα στο προηγούμενο σημείωμα, τα γενικά συμπεράσματα της ανακύκλωσης των στοιχείων μέσω της μεθανικής ζύμωσης είναι τα ακόλουθα:

1. Η μεθανική ζύμωση είναι μια διαδικασία μετατροπής της βιομάζας σε ενέργεια. Μικροοργανισμοί αποσυνθέτουν τη βιομάζα μετατρέποντας τον άνθρακα σε μεθάνιο που είναι ένα ενεργειακό προϊόν, ενώ το προϊόν που παραμένει στον αντιδραστήρα περιέχει όλα τα θρεπτικά στοιχεία της πρώτης ύλης που αποτελούν χρήσιμο εδαφοβελτιωτικό και λίπασμα. Ουσιαστικά η μεθανική ζύμωση δεν προσθέτει τίποτε στην πρώτη ύλη που θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα ρύπανσης ή μόλυνσης. Αντ’ αυτού αδρανοποιεί τυχόν ρυπαντές και παράγει ένα προϊόν κατάλληλο προς χρήση για λίπανση στη γεωργία.
2. Η μεθανική ζύμωση είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα επωφελής για το περιβάλλον, καθώς μειώνει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από υποκατάσταση ορυκτών καυσίμων για παραγωγή ενέργειας, αλλά και από υποκατάσταση χημικών λιπασμάτων που αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες εισροές ενέργειας στον γεωργικό τομέα.
3. Το παραγόμενο οργανικό προϊόν της μεθανικής ζύμωσης που χρησιμοποιεί πρώτες ύλες απαλλαγμένες από παθογόνα είναι απόλυτα απαλλαγμένο από οποιαδήποτε παθογόνα ή άλλες επιβλαβείς προσμίξεις και γι’ αυτό πρέπει να χαρακτηριστεί ως ένα ωφέλιμο προϊόν που δεν απαιτείται ειδική άδεια διάθεσης στη γεωργία. Η άμεση εφαρμογή του υλικού αυτού στη γεωργία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως Γερμανία, Δανία, Ιταλία κ.λπ., αποτελεί απόδειξη του παραπάνω.
4. Το παραγόμενο οργανικό προϊόν της μεθανικής ζύμωσης μπορεί να αντικαταστήσει μερικώς ή πλήρως τα χημικά λιπάσματα, δίνοντας παρόμοιες αποδόσεις των καλλιεργειών. Πρέπει, όμως, να εφαρμοστούν οι απαραίτητες ποσότητες για την ανάπτυξη των φυτών. Μεγαλύτερες ποσότητες μπορούν να δημιουργήσουν περίσσεια αζώτου, που μπορεί να εκπλυθεί σε βαθύτερα στρώματα και να ρυπάνει υπόγειους υδροφορείς.
5. Τα όρια των 17 και 25 κιλών αζώτου το στρέμμα πρέπει να τηρηθούν ανάλογα με την καλλιέργεια. Από τις εφαρμοζόμενες ποσότητες, περίπου το 60% του οργανικού αζώτου θα είναι διαθέσιμο την πρώτη χρονιά, ενώ το ανόργανο είναι άμεσα διαθέσιμο. Με τις σημερινές συνθήκες οι συνιστάμενες δόσεις είναι κάτω από 5 τόνους/στρ. που προσφέρουν μέρος των απαιτήσεων καλλιεργειών σε άζωτο και θα πρέπει να συνδυαστούν και με χημικά λιπάσματα για συμπλήρωμα, όπως εξηγώ πιο κάτω.
6. Το παραγόμενο οργανικό προϊόν της μεθανικής ζύμωσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε όπως βγαίνει από τον αντιδραστήρα είτε αφού διαχωριστεί σε στερεό και υγρό. Αυτό θα έπρεπε να κάνουν και οι δικές μας μονάδες για να βοηθήσει στην καλύτερη εφαρμογή. Το κάθε τμήμα απαιτεί διαφορετική μεταχείριση. Το στερεό περιέχει το μεγαλύτερο μέρος της οργανικής ουσίας, των θρεπτικών στοιχείων, όπως P και K, και μπορεί να εφαρμοστεί πριν από τη σπορά. Το υγρό τμήμα περιέχει κυρίως άζωτο σε μορφή αμμωνίας και μπορεί να εφαρμοστεί πριν ή μετά τη σπορά ή στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου. Έκχυση του υλικού με ειδικά μηχανήματα θα περιορίσει τις απώλειες πολύτιμου αζώτου.
7. Η χρησιμοποίηση του οργανικού προϊόντος για υποκατάσταση χημικών λιπασμάτων θα ωφελήσει πολλαπλά τη γεωργία, καθώς θα συμβάλλει στην αύξηση της οργανικής ουσίας και της γονιμότητας των εδαφών.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην περιοχή μας; Μια ανάλυση του υπολείμματος από μονάδα της περιοχής μας δίνει η εικόνα. Όπως φαίνεται, υπάρχουν σημαντικές ποσότητες στοιχείων. Ας πάρουμε τα σημαντικότερα, δηλαδή το άζωτο, το φωσφόρο και το κάλιο. Σύμφωνα με την ανάλυση του προϊόντος (προέρχεται από την εταιρεία Μεσογειακή Εναλλακτική Ενεργειακή Α.Ε., που διατηρεί μονάδα μεθανικής ζύμωσης στη Χάλκη, που είχε την καλοσύνη να μου τη δώσει), η περιεκτικότητα σε νιτρικό άζωτο είναι 817 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο υπολείμματος. Ουσιαστικά είναι ανά κιλό, καθώς το ειδικό βάρος του υλικού είναι κοντά στο ένα κιλό ανά λίτρο. Επομένως, αν εφαρμόσουμε 5 τόνους/στρ., προσθέτουμε 4,1 κιλά αζώτου. Το αμμωνιακό άζωτο είναι 241 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο, δηλαδή 1,2 κιλά/στρ. για εφαρμογή 5 τόνων. Σύνολο 5,3 κιλά αζώτου. Η περιεκτικότητα σε φώσφορο (πεντοξείδιο του φωσφόρου, όπως και στα λιπάσματα) είναι 41,2 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο, δηλαδή 2,1 κιλά/στρ. για εφαρμογή 5 τόνων. Το κάλιο (οξείδιο του καλίου, όπως και στα χημικά λιπάσματα) δίνεται σε ποσοστό (0,47%) που αντιστοιχεί με 23 κιλά/στρ. για εφαρμογή 5 τόνων. Θεωρητικά, σύμφωνα με τις ανάγκες των καλλιεργειών, θα πρέπει να εφαρμόσουμε περισσότερο από 20 τόνους για καλαμπόκι και λιγότερο από 20 για σιτηρά και βαμβάκι. Σημειώστε ότι ιδιαίτερα για το άζωτο μπορούμε να έχουμε μεγάλες απώλειες, τόσο στον αέρα όσο και από έκλυση στα βαθύτερα στρώματα με τις βροχές. Το υπόλειμμα της μεθανικής ζύμωσης περιέχει επί πλέον οργανική ουσία που με εφαρμογή 5 τόνων μπορεί να αυξήσει την περιεκτικότητα του εδάφους κατά 0,025 % για τα 0-30 εκατοστά βάθος, αλλά πολύ περισσότερο (0,075%) για τα 0-10 επιφανειακά εκατοστά. Η αύξηση της οργανικής ουσίας είναι σημαντική για τα φτωχά σε Ο.ΟΥ εδάφη μας, καθώς θα αυξήσει την υδατοικανότητά τους, την ικανότητα συγκράτησης των θρεπτικών στοιχείων, θα δημιουργήσει σταθερότερα συσσωματώματα που θα μειώσουν τον κίνδυνο συμπίεσης των εδαφών, αλλά και τον κίνδυνο απώλειας εδάφους από τη διάβρωση.
Ένα πρόβλημα που φαίνεται ότι έχει το υλικό είναι η περιεκτικότητα σε χλώριο και νάτριο, σε συνδυασμό με σχετικά υψηλή αγωγιμότητα, στοιχεία (προέρχονται από τη χρήση τυρογάλακτος) που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα εδάφη μας, αν ρίξουμε υπερβολικές ποσότητες για πολλά χρόνια. Γι’ αυτό η σύσταση της εταιρείας όσο και των ειδικών εδαφολόγων που συμβουλεύτηκα είναι να εφαρμόζονται ποσότητες 3 τόνων/στρ. (μέχρι 5 είναι αποδεκτό χωρίς προβλήματα) για πολλά χρόνια.
Συμπέρασμα: Το υπόλειμμα της μεθανικής ζύμωσης είναι ένα πολύτιμο υλικό για τα χωράφια μας, δίνοντας οφέλη από την υποκατάσταση χρήσης χημικών λιπασμάτων, με αντίστοιχη μείωση του κόστους παραγωγής, αλλά και από πλήθος χρήσιμων στοιχείων και από την αύξηση της οργανικής ουσίας. Ως συνήθως, οι αρνητές όλων άρχισαν τους εκφοβισμούς. Θα χαλάσετε τα χωράφια σας κ.λπ. Αυτό σύμφωνα με όσα σας έγραψα δεν ισχύει, αντίθετα οι ωφέλειες είναι ιδιαίτερα σημαντικές.