Τα φωτοβολταϊκά συστήματα μεγάλης κλίμακας και πάλι στην επικαιρότητα

2023-11-13 18:10:00

Γράφει ο Χρ. Τσαντήλας*

Γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: [e-mail]).

Ο λόγος που γράφεται το σημερινό άρθρο είναι μία ρύθμιση του Σχεδίου Νόμου (σ/ν) του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ), με τίτλο «Όροι δόμησης, κατασκευής, επιτρεπόμενες χρήσεις γης για κέντρα δεδομένων, χωροταξικές... και λοιπές περιβαλλοντικές και ενεργειακές διατάξεις» που βρίσκεται σε διαβούλευση (ανάρτηση 30/10, ανοικτή έως 13/11).

Στο άρθρο 51 του εν λόγω σ/ν ορίζεται η υποχρέωση φύτευσης περιμετρικά στις εγκαταστάσεις Φωτοβολταϊκών Συστημάτων (ΦΒΣ) «φυτών συμβατών με τη φυτοκοινωνία της περιοχής, αποκλειομένης της χρήσης ειδών του καταλόγου χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού και εθνικού ενδιαφέροντος... λαμβάνοντας υπόψη το εδαφικό υπόστρωμα και τη δυνατότητα άρδευσης...», με στόχο, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, τον περιορισμό της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και της οπτικής όχλησης.
Διαβάζοντας το σ/ν και ανασύροντας στη μνήμη μου όλα όσα κατά καιρούς έχουμε επισημάνει αναφορικά με την καταστρεπτική συμπεριφορά της Πολιτείας απέναντι στη Γεωργική Γη και ιδιαίτερα στη Γη Υψηλής Παραγωγικότητας (ΓΥΠ), έρχεται στον νου η λαϊκή φράση που αποδίδει ανάγλυφα το απύθμενο θράσος, την υποκρισία και την κοροϊδία «Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι». Και αυτό γιατί ενώ η Πολιτεία:
• Ενεργεί σε αντίθεση με όσα προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 24) και σχετική απόφαση του ΣτΕ (1433/2017), σύμφωνα με τα οποία η γεωργική γη είναι εθνικός πόρος και πρέπει να προστατεύεται.
• Δεν εφαρμόζει τον Ν. 2945/2001 που ορίζει την οριοθέτηση και προστασία της γεωργικής γης και ιδιαίτερα της ΓΥΠ.
• Διατηρεί σε ισχύ τον Ν. 4178/2013 (άρθρο 51, παρ. 11α, β), με τον οποίο μπορεί να αλλάζει χρήση όλη ανεξαρτήτως η γη που βρίσκεται σε απόσταση 200 από ολόκληρο το οδικό δίκτυο της χώρας, το οποίο καταλαμβάνει έκταση 15 εκατ. στρ. περίπου.
• Με την πολιτική της επιτρέπει την απώλεια γεωργικής γης (χάθηκαν στην περίοδο 2012-2018 454.400 στρ. σύμφωνα με τη Eurostat).Προσπαθεί να μας πείσει ότι ενδιαφέρεται για την αποφυγή της όχλησης και μάλιστα με τη χρήση «μη χωροκατακτητικών φυτών» για τον περιορισμό της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και τη διαφύλαξη της τοπικής βιοποικιλότητας, ενώ με την εγκατάσταση των ΦΒΣ προκαλούνται όσα έχουμε ήδη επανειλημμένα επισημάνει, όπως:
• Απώλεια γεωργικής γης. Για κάθε ένα MW «στεγανοποιούνται» 14 στρ. εδάφους παραγωγικής γης.
• Αύξηση διαβρωσιμότητας του εδάφους με τα γνωστά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τους κινδύνους από πλημμύρες που βιώνουμε αυτήν την περίοδο.
• Μεταβολή του μικροκλίματος λόγω αύξησης της θερμοκρασίας και της ανάκλασής της στην ατμόσφαιρα λόγω απομάκρυνσης της βλάστησης και της αύξησης της εξατμισοδιαπνοής.
• Χειροτέρευση των φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους λόγω συμπίεσης από την κυκλοφορία των βαρέων οχημάτων στην τοποθεσία.
• Αύξηση των εκπομπών αερίων ρύπων, όπως SO2, NO2, Ο3, CO και διαρροή υγρών από τα οχήματα και γενικά πίεση στην οδική υποδομή.
• Καταστροφή της βιοποικιλότητας (ενδημικών ειδών της χλωρίδας και πανίδας και πιθανόν μετανάστευσης πουλιών από θέσεις στις οποίες είχαν τις φωλιές και τα ενδιαιτήματά τους). Και την ίδια ώρα με το σ/ν προσπαθεί να μας πείσει ότι προσπαθεί να προστατεύσει τη βιοποικιλότητα από τη μη διείσδυση «χωροκατακτητικών φυτών»!
• Σοβαρή ρύπανση του εδάφους από τη συνεχή χρήση ζιζανιοκτόνων κάτω από τα πάνελ.
• Καταστροφή της εδαφικής βιοποικιλότητας.
• Πρόβλημα της διαχείρισης των αποβλήτων που θα δημιουργηθούν μετά τη λήξη της λειτουργίας των κατασκευών.
• Σημαντικές οικονομικο-κοινωνικές επιπτώσεις από την εγκατάσταση των ΦΒΣ, που αφορούν την απώλεια θέσεων εργασίας και εισοδημάτων από την εγκατάλειψη της γεωργικής δραστηριότητας.
Και ύστερα από όλες αυτές τις καταστρεπτικές συνέπειες το ΥΠΕΝ ισχυρίζεται ότι ενδιαφέρεται για την αντιμετώπιση της όχλησης από την εγκατάσταση των ΦΒΣ!
Και για να μη δεχθούμε τον λίθο του αναθέματος ότι αντιδρούμε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), επαναλαμβάνουμε για πολλοστή φορά ότι οι ΑΠΕ είναι η μόνη απάντηση στον μετριασμό των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής (Κ.Α.) σε ό,τι αφορά τον τομέα της ενέργειας. Πώς όμως; Η απάντηση είναι τόσο απλή: Εγκαθιστώντας τα ΦΒΣ σε ερημοποιημένες ήδη εκτάσεις και όχι ερημοποιώντας νέες.
Και για να φανεί εκτός από την ατελείωτη υποκρισία και η σύγχυση στους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας, αναφέρουμε ότι αυτήν την περίοδο Ομάδα Εργασίας (Ο.Ε.) του ΥΠΑΑΤ αναζητά τις απεριόριστες εκτάσεις με τελείως άγονες ερημοποιημένες γαίες, στις οποίες πρέπει να εγκαθίστανται τα ΦΒΣ. Στην ίδια Πολιτεία που συμπεριφέρεται με τον υποκριτικό τρόπο που αναφέρθηκε παραπάνω, υπάρχουν υπάλληλοι και υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ που παλεύουν να πείσουν τους πολιτικούς προϊσταμένους τους ότι πρέπει να ληφθούν αποφάσεις που να προστατεύουν τη γεωργική γη, όπως το Σύνταγμα και η κοινή λογική επιτάσσουν. Έτσι, ενώ με επανειλημμένες Ο.Ε. (βλ. αναφορά), διατυπώθηκαν ξεκάθαρες προτάσεις για την προστασία της γεωργικής γης, αυτές δυστυχώς παρέμειναν στα συρτάρια, αφού πρώτα χρησιμοποιήθηκαν επικοινωνιακά. Φαίνεται, όμως, ότι έτσι συμβαίνει στην ελληνική πραγματικότητα. Ορισμένοι παλεύουν, αλλά οι καρποί των προσπαθειών τους χρησιμοποιούνται για να ικανοποιηθούν μόνο επικοινωνιακές ανάγκες των πολιτικών.
Τελειώνοντας με την υποκρισία της Πολιτείας που πρέπει να κατανοήσουν πλέον οι ιδιοκτήτες της γεωργικής γης, από την οποία εξαρτούν τη ζωή τους, πρέπει με κάθε τρόπο να προστατεύσουν τη γη τους, για το καλό το δικό τους και της χώρας. Και για τον σκοπό αυτόν οι λύσεις είναι πολύ απλές στη διατύπωσή τους και στην εφαρμογή τους, εάν υπάρχει η λεγόμενη πολιτική βούληση: Να καταργηθούν όλοι οι νόμοι που είναι αντίθετοι με το πνεύμα του άρθρου 24 του Συντάγματος (ενδεικτικά Ν. 4178/2013) και να εφαρμοσθούν άμεσα οι νόμοι που προβλέπουν την προστασία της γεωργικής γης (Ν. 2945/2001).
Η χρήση των ΑΠΕ και ιδιαίτερα τα ΦΒΣ πρέπει να προωθηθούν, αλλά η εγκατάστασή τους πρέπει να γίνει σε Μη Γεωργική Γη, η οποία στην Ελλάδα καλύπτει πολλά εκατομμύρια στρέμματα.Αναφορά: Απόφαση ΥΠΑΑΤ 108941/ 130433/22-11-2016 δημιουργίας Ομάδας Εργασίας και το πόρισμα που υποβλήθηκε τον Μάιο του 2018 με τίτλο Προστασία Αγροτικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας.