Ο αντι-ηρωισμός στο καραγατσικό πάνθεον...

«Μελέτες για τον Καραγάτση υπάρχουν ασφαλώς πάρα πολλές.

Τι συνεισφέρει, λοιπόν, άλλη μία, όπως η σημερινή, σ’ αυτόν τον κυκεώνα των κριτικών. Νομίζω πως η πρωτοτυπία της έγκειται στο γεγονός ότι ανέδειξε ένα ιδιαίτερο στοιχείο, τον αντι-ηρωισμό των δύο πρώτων προσώπων του καραγατσικού Πανθέου, τον Λιάπκιν και τον Γιούγκερμαν» τόνισε ο διδάκτωρ Συγκριτικής Γραμματολογίας Αλέξης Καλέσης μιλώντας για το μελέτημα της Αντωνίας Ν. Καππέ με τίτλο «Η αναπαριστώμενη πραγματικότητα μέσα από τον αντι-ηρωισμό των χαρακτήρων του Μ. Καραγάτση» (εκδόσεις «Υψικάμινος»), που παρουσιάστηκε χθες στην κατάμεστη Λογοτεχνική Γωνία. Στην εκδήλωση που διοργάνωσαν η Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων, ο Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης και το βιβλιοπωλείο «Πρίσμα», για το βιβλίο εκτός του κ. Καλέση μίλησε η φιλόλογος, πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Ραψάνης Ευαγγελία Βλαχοστέργιου-Τσιρονίκου, ενώ συντόνισε και διάβασε αποσπάσματα του βιβλίου η διδάκτωρ Συγκριτικής Γραμματολογίας Χριστίνα Πολέζε.
Η συγγραφέας Αντωνία Ν. Καππέ μιλώντας για το βιβλίο της τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι: «Το μελέτημά μου ξεκίνησα να το γράφω πριν δύο χρόνια περίπου. Είναι μία συμπληρωματική ενότητα σε ένα προηγούμενο που έκανα για τον Καραγάτση, το οποίο αφορούσε τη Θεσσαλία ως δρων τόπο στο έργο του, οπότε θεώρησα καλό να ασχοληθώ με τους χαρακτήρες, το πώς χτίζονται, που ως επί το πλείστον στο έργο του είναι αντιηρωικοί. Θα ήθελα να δείξω και τον κοινωνικό προβληματισμό μέσα από το χρονικό πλαίσιο της μεσοπολεμικής εποχής, για αυτό επέλεξα το πρώτο και το τρίτο μυθιστορήματα, τον «Συνταγματάρχη Λιάπκιν» και τον «Γιούγκερμαν». Θεώρησα ότι θα πρέπει να επιλέξω δύο ανδρικούς χαρακτήρες που προέρχονται από το ίδιο περιβάλλον και να ακολουθήσω τα βήματά τους στο ελλαδικό περιβάλλον και την αλληλεπίδρασή τους μ’ αυτόν». Απαντώντας σε ερώτηση της «Ε» για το αν ο Καραγάτσης είναι σεξιστής, θέμα που απασχόλησε τη δημόσια συζήτηση το προηγούμενο διάστημα, η κ. Καππέ τόνισε ότι: «Θα σας πω ότι ο Καραγάτσης είναι ένας συγγραφέας της γενιάς του ‘30, δεν πρέπει να το ξεχνάμε, και κάθε μυθιστόρημα και κάθε βιβλίο πρέπει να το προσεγγίσουμε από την πλευρά του συγγραφέα πρωτίστως. Σίγουρα εκείνη η εποχή ήταν συντηρητική, ακόμη και σήμερα η εποχή μας είναι συντηρητική. Πέρα από αυτό η τέχνη είναι τέχνη, ο συγγραφέας καταγράφει, πρόκειται για έναν ρεαλιστή συγγραφέα που θέλει να βγάλει την αλήθεια».
Ο Αλέξης Καλέσης, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι: «Όλα αυτά τα ζητήματα που συζητάμε σήμερα δεν παρουσιάζουν απλά φιλολογικό ενδιαφέρον. Τα ζητήματα που θίγει ο Καραγάτσης στον «Λιάπκιν» είναι συνεχώς παρόντα. Τραγική ειρωνεία της Ιστορίας: από το 1989 και μετά, με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ένα σωρό άνθρωποι ξαναπήραν τις στράτες της ξενιτιάς κυνηγημένοι από την ιστορική μεταβολή. Είδαμε Ρώσους να έρχονται εδώ και να κάνουν τις πιο ταπεινές δουλειές, ενώ στη χώρα τους ήταν αξιωματούχοι, είδαμε Αλβανούς να εργάζονται ως σταβλίτες σαν άλλοι Λιάπκιν και που στη χώρα τους στο καθεστώς του Χότζα ήταν επιστήμονες, ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι κ.λπ. Ακόμη και σήμερα οι δυτικές κοινωνίες με τις ατέρμονες μεταναστευτικές ροές είναι έτοιμες να μας διηγηθούν ανάλογες ιστορίες».
Θανάσης Αραμπατζής