Χάνεται πλατανόδασος στο Πραιτώρι Ελασσόνας

* Αρρώστησαν τα δέντρα και πέφτουν με κίνδυνο πεζούς και οχήματα * Ξεκινούν εργασίες υλοτόμησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου

Του Κώστα Γκιάστα

Λίγο έξω από το χωριό Πραιτώρι Ελασσόνας και στον δρόμο για το χωριό Μαγούλα υπάρχει μια πραγματική όαση. Πρόκειται για ένα πλατανόδασος που κοσμεί την περιοχή και αποτελεί σημείο αναφοράς για μόνιμους κατοίκους και περαστικούς. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο η εικόνα αλλάζει. Πανύψηλα δέντρα δεκάδων μέτρων μεταμορφώνονται. Χάνουν την καταπράσινη φυλλωσιά τους, αλλάζει το χρώμα του κορμού, ξεραίνονται και κάποια πέφτουν. Κλαδιά, κορμοί χάνονται και αυτόματα ο τόπος μετατρέπεται σε κάτι ξένο.
Είναι χαρακτηριστικό πως οι νέοι της περιοχής διοργάνωναν παλιότερα συναντήσεις με μουσική, τραγούδια και χορό στο σημείο αυτό, όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη το περασμένο καλοκαίρι λόγω των κινδύνων που υπάρχουν.
Όμως το πλατανόδασος δεν είναι το μόνο σημείο που συμβαίνει αυτό, καθώς τα τελευταία χρόνια ένας μύκητας γίνεται η αιτία να αλλάζουν τοπία με πλατάνια σε όλη την Ελλάδα. Πριν από λίγους μήνες η «Ε» είχε βρεθεί στα Τέμπη, εκεί όπου ξεκίνησαν να κόβονται τα δέντρα που έχουν χτυπηθεί από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου.  Πρόκειται για μία από τις πλέον καταστρεπτικές ασθένειες δασικών δένδρων διεθνώς και είναι θανατηφόρος. Ο μύκητας Ceratocystis platani (Walter) Engelbrecht et Harrington έχει τη δυνατότητα να νεκρώσει δέντρα οιουδήποτε μεγέθους και ηλικίας.
Σύμφωνα με το Εργαστήριο Δασικής Παθολογίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας, η εισβολή στην Ελλάδα του μύκητα C. platani αποτελεί μια τεράστια απειλή για τα φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου της χώρας, καθώς και για όσα δέντρα πλατάνου κοσμούν πλατείες, πάρκα και χώρους αναψυχής.
Ο μύκητας C. platani θεωρείται αυτόχθον είδος της Β. Αμερικής και πιθανολογείται ότι εισήχθηκε από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πρώτες αναφορές της ασθένειας στην Ευρώπη αφορούν σε περιοχές της Ιταλίας και της Γαλλίας, όπου η ασθένεια πήρε στη συνέχεια μεγάλη έκταση (Panconesi 1999).
Στην Ελλάδα, το παθογόνο εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2003 στην ΠΕ Μεσσηνίας (Tsopelas & Angelopoulos 2004). Στη συνέχεια επεκτάθηκε σχεδόν σε όλη την Πελοπόννησο, όπου έχει διαπιστωθεί σε ένα μεγάλο μέρος των φυσικών οικοσυστημάτων πλατάνου. Το 2010 ο C. platani βρέθηκε στην Ήπειρο, το 2011 στη Θεσσαλία και το 2017-2018 σε πέντε ΠΕ της Στερεάς Ελλάδας: Αιτωλοακαρνανία, Εύβοια, Ευρυτανία, Φθιώτιδα και Φωκίδα. Σε αρκετές περιοχές της Πελοποννήσου και της Ηπείρου τα νεκρά από την ασθένεια δέντρα είναι χιλιάδες και εντοπίζονται ως επί το πλείστον στην παρόχθια ζώνη κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων. Η ασθένεια επίσης έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια σε αρκετά φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας, όπου συνεχώς επεκτείνεται σε νέες περιοχές. Είναι πιθανόν η ασθένεια να υπάρχει και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και να μην έχει ακόμα εντοπιστεί.
Τα συμπτώματα της ασθένειας σύμφωνα με τους ειδικούς είναι: το αραιό χλωρωτικό φύλλωμα (ανοικτό πράσινο έως κιτρινωπό) και μικροφυλλία (φύλλα μικρότερα του κανονικού). Ένας ή περισσότεροι κλάδοι εμφανίζουν συμπτώματα χλώρωσης και σταδιακά νεκρώνονται. Νεαρά δέντρα μπορεί να νεκρωθούν μέσα σε μία βλαστική περίοδο, ενώ τα μεγάλα δέντρα μπορεί να επιβιώσουν για μερικά χρόνια. Το χαρακτηριστικότερο όμως σύμπτωμα είναι ο μεταχρωματισμός του ξύλου, που παρατηρείται μετά την απομάκρυνση του φλοιού.
ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ
Η Επιθεώρηση Εφαρμογής Δασικής Πολιτικής Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας του ΥΠΕΝ, τον περασμένο Μάιο ανακοίνωσε μάλιστα ότι προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, στην περιοχή ευθύνης του Δασαρχείου Λάρισας  ξεκινά η  υλοτομία νεκρών  ατόμων πλατάνου, τα οποία έχουν προσβληθεί από το μύκητα Ceratocystis platani, καθώς και υγειών (υπόπτων προσβολής) ατόμων, που φύονται περιμετρικά και σε ακτίνα δεκαπέντε μέτρων από τα προσβεβλημένα άτομα πλατάνου.
Η υλοτομία ήταν για τις περιοχές ευθύνης των Δασονομείων: Λάρισας (εκατέρωθεν της κοίτης του Πηνειού ποταμού στην περιοχή Τ. Κ. Δαμασίου – Αμυγδαλέας), Καλλιπεύκης (εκατέρωθεν της κοίτης του Πηνειού ποταμού στο ύψος του Ι. Ναού Αγίας Παρασκευής) και Καρίτσας (αριστερά του καταστρώματος της επαρχιακής οδού Ομολίου – Στομίου).
Επισημαίνονταν μάλιστα ότι απαγορεύεται η λήψη από μέρους των πολιτών οιουδήποτε προϊόντος πλατάνου που θα παραχθεί από την εν λόγω υλοτομία (κλώνοι, λιανόκλαδα, πρέμνα), διότι αυτό θα προκαλέσει τη διασπορά του μύκητα Ceratocystis platani και κατά συνέπεια την εξάπλωση της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους, η οποία γίνεται και με τα πριονίδια.
Τα προϊόντα που παράγονται, καθώς και τα υπολείμματα της υλοτομίας φορτώνονται σε φορτηγά, τα οποία θα έχουν καλυμμένη καρότσα και θα μεταφέρονται με ανάλογα παραστατικά (θεωρημένα Δελτία μεταφοράς) σε εργοστάσιο κατεργασίας ξύλου σε κατάλληλους χώρους για θερμική επεξεργασία και περαιτέρω εκμετάλλευση  προκειμένου να εξαλειφθεί ο μύκητας.
Οι συγκεκριμένες εργασίες θεωρούνται επιβεβλημένες, προκειμένου να περιορισθεί η εξάπλωση της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, η οποία αποτελεί τεράστια απειλή για τα φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου της χώρας και έχει αφανίσει υπέροχα δάση πλατάνου σε περιοχές όπου δεν κατέστη δυνατόν να ελεγχθεί.
Να σημειωθεί πως σε λίγες ημέρες αναμένεται να ξεκινήσουν ανάλογες εργασίες και στο πλατανόδασος του Πραιτωρίου με στόχο να σωθεί ό,τι περισσότερο γίνεται…