Η εξειδίκευση των μέτρων της ΔΕΘ από τον υπουργό Γεωργίας

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Όπως και τα υπόλοιπα Υπουργεία το ΥΠΑΑΤ, με μικρή καθυστέρηση έκανε μια εξειδίκευση των μέτρων για το πρωτογενή τομέα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.

Ο κ. υπουργός πρόβαλε τέσσερα θέματα με βάση τα όσα είπε ο πρωθυπουργός: Τη μείωση του κόστους παραγωγής του πρωτογενούς τομέα με μοναδικό μέτρο την επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο, τη στροφή προς καλλιέργειες υψηλής αξίας με τη διάθεση επιδοτήσεων 600 εκατ. € για ενίσχυση των θερμοκηπιακών καλλιεργειών, μέτρα ρύθμισης χρεών συνεταιρισμών και αγροτών, και την προσπάθεια αξιοποίησης αδρανών γαιών του δημοσίου. Η ανάλυση που έγινε τόσο στη συνέντευξη Τύπου με άλλους υπουργούς όσο και σε συνέντευξη στη Θεσσαλία Τηλεόραση παρουσιάζει ενδιαφέρον και αξίζει κάποιον σχολιασμό. Αρχικά να τονίσω δύο πολύ θετικές απόψεις του κ. υπουργού: Την ανάγκη στροφής προς καλλιέργειες υψηλής αξίας (οπωροκηπευτικά συμπεριλαμβανομένων των θερμοπηπιακών) και την αντίθεσή του στη δημιουργία Φ/Β πάρκων σε καλλιεργούμενες εκτάσεις. Το τελευταίο συμπίπτει και με τις απόψεις της Περιφέρειας Θεσσαλίας που πρόβαλε το θέμα και ζήτησε να σταματήσει η αλλαγή χρήσεων γης που θέτει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια.
Αλλά ας σχολιάσουμε τις δηλώσεις του υπουργού.
Πρώτο θέμα που πρόβαλε είναι η αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων και η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου μεταξύ 2019 και 2023. Οι εξαγωγές οπωροκηπευτικών από 2,2 δισ. € σε 3,2 δισ. σε τέσσερα χρόνια είναι μια μεγάλη βελτίωση αλλά τι την προκάλεσε; Ένα μέρος φαίνεται να οφείλεται στον πληθωρισμό. Το υπόλοιπο; Ενδιαφέρουσα και η αύξηση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα στο ίδιο διάστημα. Να υποθέσω ότι η αλλαγή κυβέρνησης άλλαξε τα πράγματα; Ανέπτυξε κάποια μέτρα και κάποιο πρόγραμμα που προκάλεσε τη βελτίωση αυτή; Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να μας πει ο υπουργός τι μέτρα ελήφθησαν από το ΥΠΑΑΤ για να τα ενισχύσουμε για να συνεχίσει η βελτίωση και στα επόμενα χρόνια. Το δυσάρεστο βέβαια είναι ότι αυξήθηκαν οι εισαγωγές κτηνοτροφικών προϊόντων. Για αυτά μπορεί να γίνει κάτι που να αυξήσει τη παραγωγή τους και να μειώσει τις εισαγωγές; Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο πρόγραμμα στο ΥΠΑΑΤ. Με την εξήγηση των φαινομένων δε ασχολήθηκε ο κ. υπουργός. Κυρίως όμως θα ήταν χρήσιμο να εξηγήσει στους αγρότες πώς σκέφτεται να ενισχύσει τις τάσεις βελτίωσης (αν είναι πραγματικές και διατηρήσιμες) του εισοδήματος του πρωτογενούς τομέα.
Δεύτερο θέμα η μείωση του κόστους παραγωγής. Αυτό θα επιτευχθεί με μείωση του κόστους της ενέργειας από την επιστροφή του φόρου κατανάλωσής στο πετρέλαιο αλλά και από προηγούμενη υπόσχεση για σταθερή τιμή ηλεκτρικού ρεύματος για τις αρδεύσεις. Αρχικά, η επιστροφή του φόρου είναι ένα πολύ μικρό ποσό και ως ποσοστό του κόστους παραγωγής είναι μάλλον ασήμαντο. Η λογική έστω και λίγο κάτι είναι δεν με βρίσκει σύμφωνο. Το κόστος παραγωγής είναι κάτι πολύ ευρύτερο και απαιτεί συντονισμένες ενέργειες αγροτών και συμβουλών από την πολιτεία για να επιτευχθεί. Ορθολογική χρήση των εισροών (από κατεργασία εδάφους, ποσότητα σπόρου σποράς, σωστή εφαρμογή αμειψισπορών, λιπάνσεων, φυτοπροστασίας) μέχρι τη σωστή απόκτηση και διατήρηση μηχανικού εξοπλισμού είναι στοιχεία που έπρεπε να μπουν στη συζήτηση για μείωση του κόστους παραγωγής. Έχει το ΥΠΑΑΤ απόψεις για όλα αυτά; Έχει κάτι να συμβουλεύσει τους αγρότες; Και το κυριότερο. Έχει μηχανισμό για να μεταφέρει τις απόψεις και τις συμβουλές στους αγρότες; Σε αυτά δεν αναφέρθηκε ο υπουργός.
Τρίτο θέμα η κατασκευή θερμοκηπίων και οι επιδοτήσεις 600 εκατ. € που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός. Η επιδότηση θα καλύπτει το 50% και τα υπόλοιπα δάνεια και συμμετοχή του αγρότη-επιχειρηματία. Πολύ σημαντικό πρόγραμμα καθώς θα δημιουργηθούν πάνω από 10.000 στρ. θερμοκηπίων. Το πρώτο ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι αν το πρόγραμμα πρέπει να περιοριστεί στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες και αν πρέπει να αναπτυχθεί ένα πρόγραμμα για τις υπαίθριες των οπωροκηπευτικών. Και οι τελευταίες είναι υψηλής αξίας και θα πολλαπλασίαζαν τον κύκλο εργασιών αλλά και τα εισοδήματα των αγροτών. Κυρίως θα εξασφάλιζαν την επάρκεια της τοπικής παραγωγής για τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς αλλά και ποσότητες για μεταποίηση και εξαγωγές. Το δεύτερο είναι αν η επιδότηση της κατασκευής των θερμοκηπίων είναι αρκετή για την πετυχημένη λειτουργία τους. Ποιες καλλιέργειες θα προωθηθούν; Πού θα κατευθυνθούν τα προϊόντα; Πώς θα γίνει η εμπορία τους, οι μεταφορές τους κ.λπ.; Υπάρχει κάποιο πρόγραμμα για τη προώθηση των οπωροκηπευτικών γενικότερα και ειδικότερα των θερμοκηπιακών καλλιεργειών στη χώρα; Ούτε σε αυτό αναφέρθηκε ο υπουργός. Ένα επόμενο ερώτημα είναι αν υπάρχουν προδιαγραφές για τις κατασκευές των θερμοκηπίων. Από όσα γνωρίζω υπάρχουν ελληνικές εταιρείες κατασκευής θερμοκηπίων. Υπάρχει πρόβλεψη να ενισχυθούν ώστε να καλύψουν αυτές τη ζήτηση για νέα θερμοκήπια ώστε να μείνει στη χώρα η προστιθέμενη αξία; Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να ενημερώσει ο υπουργός τι προτίθεται να κάνει το ΥΠΑΤΤ ώστε η υλοποίηση των εξαγγελιών του πρωθυπουργού να έχουν πραγματικό όφελος για τον πρωτογενή τομέα της χώρας. Αν απλώς μείνουμε σε γενικότητες ίσως δικαιωθούν όσοι υποστηρίζουν ότι τα χρήματα αυτά θα τα εκμεταλλευτούν μεγάλες ξένες εταιρείες.
Τέταρτο στοιχείο είναι η αξιοποίηση αδρανών γαιών του Δημοσίου. Φαίνεται ότι υπάρχουν κάποια εκατομμύρια στρέμματα που μπορούν να αξιοποιηθούν. Ο υπουργός ανέφερε 1,8 εκατ. στρέμματα αγρών και 7,3 εκατ. στρ. βοσκοτόπων κ.λπ. Σημαντικές εκτάσεις και θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να αξιοποιηθούν. Πρώτο ερώτημα πού βρίσκονται αυτές οι εκτάσεις και πώς χρησιμοποιούνται σήμερα; Είναι σε αδράνεια; Θα ήταν χρήσιμο να το μάθουμε. Εδώ το ΥΠΑΑΤ φαίνεται να έχει προετοιμασία και κάποιο σχέδιο στο οποίο αναφέρθηκε ο υπουργός με αλλαγή νομοθεσίας και αποσαφήνιση αρμοδιοτήτων, επίλυση ιδιοκτησιακών διαφορών και συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για καταγραφή τους.
Πέμπτο στοιχείο η ρύθμιση δανείων. Δεν γνωρίζω το θέμα και δεν μπορώ να αξιολογήσω όσα ανέφερε ο υπουργός και πόσο πραγματικά χρήσιμα είναι.
Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι είναι σε πρώτη ανάγνωση θετικό ότι ο πρωθυπουργός και ο υπουργός ΥΠΑΑΤ αναφέρθηκαν σε βελτιώσεις στον πρωτογενή τομέα. Όσο όμως αυτές περιορίζονται σε εξαγγελίες χωρίς πρόγραμμα αλλά και μηχανισμό μεταφοράς των ιδεών στους αγρότες, ανάπτυξης συστήματος γεωργικών εφαρμογών που θα προωθήσει σωστά την ανάπτυξη των καλλιεργειών υψηλής αξίας και της κτηνοτροφίας αλλά και ανάπτυξης συστήματος βασικής αλλά και διαρκούς εκπαίδευσης των αγροτών φοβάμαι ότι δεν θα έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.