Ετσι θα εξοικονομήσουμε νερό στη Θεσσαλία που διψά

*Η Επιτροπή για τη διεκδίκηση επίλυσης του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.)

Το τελευταίο διάστημα κορυφώθηκε μια συζήτηση για τα νερά της Θεσσαλίας, την κατάσταση των οικοσυστημάτων της (π.χ. Πηνειός), τα έργα και τις δράσεις που απαιτούνται, τις προοπτικές αυτών των ζητημάτων, την επίδραση στην ασφάλειά μας, στη γεωργία κ.λπ.

Ως Επιτροπή για τη Διεκδίκηση επίλυσης Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.), συμμετέχουμε στον διάλογο που γίνεται και παρακάτω θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε καταρχάς σε τι συνίσταται το οικολογικό – περιβαλλοντικό πρόβλημα της Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Πηνειού και τι προτείνουμε για την επίλυσή του.
Η ύπαρξη οξυμένου και διαρκώς επιδεινούμενου οικολογικού προβλήματος στη θεσσαλική λεκάνη δεν αμφισβητείται από κανέναν. Η κλιματική κρίση διαμορφώνει νέες συνθήκες αβεβαιότητας, όπως αύξηση θερμοκρασίας, λιγότερες βροχοπτώσεις, ακραίες πλημύρες, παρατεταμένη ξηρασία κ.λπ., επιφέροντας επέκταση ερημοποίησης και διάβρωσης εδαφών, ένταση εξάτμισης, μείωση αποθεμάτων νερού, καταστροφικές καταστάσεις στην παραγωγική διαδικασία κ.ά.
Όλα αυτά τα χρόνια, ένα σημαντικό μέρος της ζήτησης υδάτων, κυρίως για άρδευση, καλύπτεται από υπερεκμετάλλευση υπόγειων υδροφορέων, με αποτέλεσμα τα μόνιμα αποθέματα, κάθε χρόνο, να μειώνονται διαρκώς (μεγάλη οικολογική βλάβη). Και όπως αναγνωρίζεται και από το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ), έχουμε «επιδείνωση της κατάστασης ...και... μη κάλυψη των στόχων της Οδηγίας (60/2000 της ΕΕ)», ενώ το έως σήμερα συσσωρευμένο έλλειμμα στα υπόγεια αποθέματα ανέρχεται ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ στα 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού! Και όπως δήλωνε ο τότε υπουργός Σ. Φάμελλος («Ελευθερία», 11/10/2017) «...κατεβαίνουν συνέχεια οι στάθμες των γεωτρήσεων, υποβαθμίζεται η ποιότητα του νερού, υπάρχουν έντονες καθιζήσεις... και κινδυνεύουν άμεσα πολλές θεσσαλικές πόλεις ...».
Συνοπτικά, η Θεσσαλία βρίσκεται σε κίνδυνο και το μέγιστο περιβαλλοντικό πρόβλημά της συνίσταται στο υδατικό έλλειμμα, που πλέον βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις (ΣΔΥ) «επιβάλλουν» τη σταδιακή αποκατάσταση της ισορροπίας στα οικοσυστήματα, με την επανατροφοδότηση (τεχνητό εμπλουτισμό) των υδροφορέων, έως την πλήρη αποκατάστασή τους, αποκρούοντας τους κινδύνους υφαλμύρινσης που απειλούν πολλές περιοχές. Δυστυχώς τίποτε απολύτως δεν κινείται στην κατεύθυνση αυτήν, το έλλειμμα διευρύνεται και οι κίνδυνοι ερημοποίησης αυξάνονται. Τα προβλήματα μεσοπρόθεσμα μπορούν να αντιμετωπιστούν με ταυτόχρονες δράσεις προς δύο κατευθύνσεις: Αφενός με την επίμονη εφαρμογή ενός προγράμματος μείωσης καταναλώσεων νερού, τουλάχιστον κατά 15% - 20%, αφετέρου με σταδιακή υποκατάσταση των αντλήσεων, αξιοποιώντας συνδυαστικά όλες τις προσφερόμενες δυνατότητες ταμίευσης επιφανειακών υδάτων. Ειδικά η επίτευξη του στόχου της εξοικονόμησης νερού απαιτεί, μεταξύ άλλων, αντικατάσταση των απαρχαιωμένων έργων μεταφοράς και διανομής νερού (χωμάτινοι ανοικτοί αγωγοί, έργα χωρίς συντήρηση κ.λπ.) με νέους κλειστούς αγωγούς, έλεγχο και μετρήσεις κατανάλωσης νερού, σύγχρονα συστήματα άρδευσης, καλή διοίκηση κ.ά. Επίσης οφείλουμε στο σκέλος της προσφοράς να εξαντλήσουμε όλες, χωρίς εξαίρεση, τις δυνατότητες έργων ταμίευσης επιφανειακών υδάτων που προσφέρονται, αλλιώς οδηγούμαστε αντικειμενικά σε περαιτέρω υπερεκμετάλλευση υπόγειων οικοσυστημάτων. Ανάλογα ισχύουν στην προστασία επιφανειακών οικοσυστημάτων (ποτάμια, λίμνες), τα οποία κάθε χρόνο κατά την αρδευτική περίοδο «στεγνώνουν» και αποκαθίστανται μερικώς την περίοδο των βροχών. Κλείνοντας, σήμερα τα πάντα υποτάσσονται, χωρίς εναλλακτική διέξοδο, στην κάλυψη των αναγκών της γεωργίας, καθιστώντας τους αγρότες μας «θύτες» και «θύματα» ταυτόχρονα. Για να προστατεύσουμε όμως το περιβάλλον της Θεσσαλίας και να διαμορφώσουμε συνθήκες βιώσιμης γεωργίας, αποφεύγοντας παράλληλα μείωση αρδευόμενων εκτάσεων και φτωχοποίηση αγροτικών νοικοκυριών, είναι απολύτως αναγκαία η υλοποίηση όλων των προβλεπόμενων στο ΣΔΥ έργων και δράσεων.