Παρ’ όλο που στο τελευταίο μέρος του άρθρου αναφέρεται θετικά για τα βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς, που θα αξιοποιήσουν υπολείμματα καλλιεργειών αλλά και προϊόντα από περιοχές με άγονα χωράφια, θεωρώ ότι η αντίληψη ότι τα βιοκαύσιμα προκαλούν πείνα σε πληθυσμούς του Πλανήτη είναι λανθασμένη. Είναι αλήθεια ότι αυτή την ερώτηση αντιμετώπισα πολλές φορές σε ομιλίες μου που σχετίζονταν με βιοκαύσιμα. Μια δεύτερη ήταν τι θα συμβεί στο έδαφος αν απομακρύνουμε τα φυτικά υπολείμματα για παραγωγή βιοκαυσίμων. Θα εξηγήσω τη θέση μου γι’ αυτά πιο κάτω αλλά πριν, θέλω να σχολιάσω το σημείο που αναφέρεται ότι στην Ελλάδα «λόγω του μικρού κλήρου δεν μπορεί να εφαρμοστεί το μοντέλο της εκτατικής γεωργίας, όπως στις ΗΠΑ ή στη Βραζιλία». Μα δυστυχώς η Θεσσαλία (και όλη η χώρα) καλύπτει το 85% των εκτάσεων με εκτατικές καλλιέργειες και μόνο το 15% με καλλιέργειες υψηλής αξίας ενώ θα έπρεπε να είναι το αντίθετο. Όλοι οι πολιτικοί μας μιλάνε εδώ και πολλά χρόνια για αναδιάρθρωση καλλιεργειών και κανείς δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να επιδοτεί τις εκτατικές καλλιέργειες. Να ζεις από επιδοτήσεις με λίγη δουλειά μάλλον φέρνει περισσότερους ψήφους από το να δουλεύεις σκληρά για να έχεις ικανοποιητικό εισόδημα. Θα πρέπει κάποια στιγμή να ξεχάσουμε τους μύθους μας και να δούμε την αλήθεια για να ξεφύγουμε από την κρίση. Εκτός και αν η κρίση μάς βολεύει για να μη χρειαστεί να χαλάσουμε την ησυχία μας. Έχω γράψει αρκετά άρθρα για το πώς βλέπω την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, πώς μπορούν να επιτευχθούν και πώς θα αυξήσουν το εισόδημα των αγροτών αλλά δεν βλέπω να ασχολείται κανείς από τους πολιτικούς μας σοβαρά με το θέμα.
Στη χώρα μας έχουμε την τάση να απλοποιούμε τα προβλήματα και να καταλήγουμε στα συμπεράσματα που μας βολεύουν. Κάποιο ποσοστό του πληθυσμού της Γης υποσιτίζεται, κάποια τρόφιμα μετατρέπονται σε βιοκαύσιμα άρα τα βιοκαύσιμα προκαλούν τον υποσιτισμό. Κάποια πουλιά σκοτώνονται από τις ανεμογεννήτριες, πρέπει να προστατεύσουμε τη φυσική ζωή άρα να μη γίνουν ανεμογεννήτριες. Τα μεγάλα υδροηλεκτρικά είναι Φαραωνικά έργα που επηρεάζουν το περιβάλλον, θέλουμε να προστατεύσουμε το περιβάλλον άρα να μην γίνουν υδροηλεκτρικά. Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα;
Το πρώτο ερώτημα είναι αν μέρος του πληθυσμού του Πλανήτη υποσιτίζεται. Προφανώς αυτό είναι σωστό. Αυτό όμως που είναι επίσης σωστό είναι ότι το τμήμα αυτό συνεχώς μειώνεται. Ο πληθυσμός που ήταν σε ακραία φτώχια μειώθηκε από 1,7 δισεκατομμύρια το 1990 σε 760 εκατομμύρια το 2013 ενώ το ίδιο διάστημα ο πληθυσμός της Γης αυξήθηκε κατά σχεδόν 2 δισεκατομμύρια. Οι μισοί από τους ανθρώπους σε ακραία φτώχια βρίσκονται στην Υποσαχάρια Αφρική. Φυσικά υπάρχουν και κάποιοι στη δική μας περιοχή του αναπτυγμένου κόσμου. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτοί υποσιτίζονται γιατί δεν υπάρχουν τρόφιμα για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Μια μελέτη του ΦΑΟ (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) γύρω στο 2000, έδειξε ότι με τις τότε τεχνολογικές δυνατότητες μπορούσαμε να καλύψουμε τις ανάγκες 14 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Γιατί κάποιοι δεν έχουν να φάνε; Οι προφανείς αιτίες είναι ότι είναι δύσκολο έως αδύνατο να φτάσουν τα υπάρχοντα τρόφιμα σε αυτούς που πεινούν. Αν μας περίσσευαν εμάς στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη 100 χιλιάδες τόνοι ροδάκινα ή σιτάρι, για να μην πει κάποιος ότι διάλεξα ευπαθές προϊόν, θα μπορούσαμε να τα πάμε και να τροφοδοτήσουμε τους πεινασμένους στο Κογκό ή στη Σέρα Λεόνε; Το εγχείρημα είναι πολύ δύσκολο καθώς δεν υπάρχουν οι υποδομές μεταφοράς αλλά και ασφάλεια των μετακινήσεων, αφού τοπικοί φύλαρχοι μπορούν να πάρουν τα τρόφιμα και να μη φτάσουν ποτέ στον προορισμό τους. Ένα δεύτερο σημαντικό πρόβλημα είναι η σπατάλη που γίνεται στον αναπτυγμένο κόσμο. Ένα σημαντικό ποσοστό της παραγωγής χάνεται στο χωράφι, από το χωράφι στον καταναλωτή, από τον καταναλωτή στα σκουπίδια. Αν κάποιος πεινά στον ανεπτυγμένο κόσμο είναι βέβαιο ότι στο διπλανό σπίτι ή στο επόμενο τετράγωνο κάποιος πετά στα σκουπίδια το 30% των τροφίμων που προμηθεύεται ή τροφοδοτεί τα κατοικίδιά του. Επομένως το κύριο πρόβλημα δεν είναι αν επαρκούν τα τρόφιμα, αλλά πώς φτάνουν σε αυτούς που τα έχουν ανάγκη.
Βεβαίως η επάρκεια δεν θα υπάρχει όταν στα επόμενα λίγα χρόνια ο πληθυσμός της Γης θα αυξηθεί κατά άλλα 2 δισεκατομμύρια. Παράλληλα τμήματα του πληθυσμού θα βελτιώσουν το επίπεδο της ζωής τους (Κίνα, Ινδία κ.λπ.) που θα απαιτεί περισσότερα τρόφιμα και υψηλότερης ποιότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι για να παράγουμε 1 κιλό χοιρινού κρέατος χρειαζόμαστε 3,5 κιλά τροφής ενώ για τα μηρυκαστικά 7 κιλά. Αν οι εκεί πληθυσμοί βάλουν και ένα κομμάτι κρέας στο ρύζι τους, αυτό θα αυξήσει ουσιαστικά τις ανάγκες σε τρόφιμα. Και φυσικά δεν συζητάω τι θα γίνει αν φτάσουν στο δικό μας επίπεδο διαβίωσης.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
