Πρόκειται για το κεντρικό κτίριο της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής, το οποίο είναι το πρώτο που αντικρίζει κάθε εισερχόμενος στους τεράστιους χώρους του οικοδομικού συγκροτήματός της. Η φωτογραφία προέρχεται από το επιστολικό δελτάριο αριθ. 6 του Φραγκούλη Καλουτά από την Ερμούπολη της Σύρου[1].
Η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή βρίσκεται στα δυτικά της Λάρισας σε μια τεράστια έκταση 40 περίπου στρεμμάτων. Η ιστορία της αρχίζει το 1901, μετά την απόφαση της πολιτείας να αξιοποιήσει τη σπουδαία χρηματική δωρεά του Γεωργίου Αβέρωφ προς το ελληνικό δημόσιο, με σκοπό την σύσταση γεωργικού σχολείου. Η επιλογή της Λάρισας ως τόπος λειτουργίας της σχολής ήταν επιθυμία του δωρητή, αλλά σημαντικό ρόλο έπαιξε και η γεωγραφική της θέση στο κέντρο της τεράστιας θεσσαλικής πεδιάδας. Η σχολή είχε ως σκοπό να μορφώσει και να καταρτίσει γεωπόνους και από την άποψη αυτή θεωρείται ότι υπήρξε το πρώτο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της χώρας. Ως καταλληλότερος χώρος εγκατάστασης της επελέγη μια περιοχή του κτήματος «Ακ-Σεράι», η οποία προερχόταν από τα κτήματα του Στεφάνοβικ που είχαν περιέλθει στο κράτος με πολύ χαμηλό τίμημα. Το 1903 η περιοχή παραχωρήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και τον Ιούνιο του 1908 άρχισαν οι εργασίες κατασκευής των κτιρίων, τα βασικότερα των οποίων παραδόθηκαν τον Αύγουστο του 1911. Για την κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων χρησιμοποιήθηκαν τα καλύτερα υλικά, αφού το γενναίο κληροδότημα του Γεωργίου Αβέρωφ επέτρεπε κάτι τέτοιο. Τρεις μήνες αργότερα λειτούργησε επίσημα η Σχολή[2].
Κατά την μακρά διάρκεια της λειτουργίας της η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή άλλαξε πολλές φορές χρήση, επίπεδο εκπαίδευσης και μερικές φορές υπέστη ολιγόχρονη διακοπή της λειτουργίας της. Την μεγαλύτερη άνθησή της γνώρισε το 1918, όταν η Σχολή είχε μετατραπεί σε Μέση Γεωργική Σχολή και την διεύθυνσή της ανέλαβε ο Φιλοποίμην Τζουλιάδης[3], ο οποίος με την παρουσία του σφράγισε ολόκληρη την περίοδο λειτουργίας της Σχολής, που κράτησε για 26 συνεχή χρόνια. Στην περίοδο αυτή αναφέρεται και το έργο «Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν» του Μ. Καραγάτση, γνωστό μυθιστόρημα στους Λαρισαίους, γιατί η πλοκή του περιστρέφεται γύρω από τα έργα και τις ημέρες του Βασίλι Βασίλιεβιτς Νταβίντοφ, ταγματάρχη της τσαρικής φρουράς, που έφθασε σαν εμιγκρές στη Λάρισα και προσελήφθη ως ζωοτέχνης κτηνίατρος στην Αβερώφειο Γεωργική Σχολή, μια και είχε κάνει ανώτερες σπουδές στη Γερμανία.
Οι κτιριακές εγκαταστάσεις της Σχολής βρίσκονται σε έναν περιφραγμένο χώρο, μέσα στον οποίο περιλαμβάνεται ένα συγκρότημα 43 συνολικά κτιρίων, τα οποία έχουν κατασκευασθεί σε διάφορες χρονικές περιόδους. Το κεντρικό κτίσμα που απεικονίζεται στη φωτογραφία είναι το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο από τα επιβλητικά οικοδομήματα που συναντάμε στον χώρο της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής. Χαρακτηρίζεται από το μεγάλο ρολόι στο κέντρο του ψηλότερου σημείου της πρόσοψης και αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως Διδακτήριο και οικοτροφείο. Εκατέρωθεν του κεντρικού κτιρίου υπάρχουν δύο όμοια κτίσματα που χρησίμευαν το ένα ως γραφείο και κατοικία των καθηγητών και το άλλο ως γραφείο και κατοικία του διευθυντή. Από τα υπόλοιπα ενδιαφέρον παρουσιάζει το κτίριο της Βιβλιοθήκης το οποίο κατασκευάσθηκε το 1932 και χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη εξωτερική μαρμάρινη σκάλα, η οποία οδηγεί στους χώρους της. Όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα της Αβερωφείου Σχολής έχουν ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά, αντιπροσωπευτικά της εποχής τους και μοναδικά για τη Λάρισα. Χτισμένα στις δυτικές παρυφές της πόλεως στις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν ακόμη η Λάρισα δεν είχε αποβάλλει την όψη μιας τυπικής τουρκόπολης και η πλειονότητα των κατοικιών της ήταν κτισμένες με πλιθιά, τα κτίρια της Γεωργικής Σχολής παρουσίαζαν μια εντυπωσιακή διαφορετικότητα, η οποία διατηρείται ακόμα και σήμερα. Και να φαντασθεί κανείς ότι όλα αυτά τα μνημειώδη κτίρια και ο περιβάλλων τεράστιος χώρος δεν θεωρήθηκαν κατάλληλα ώστε να στεγάσουν την Γεωπονική Σχολή όταν ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (!). Άμοιρο ελληνικό κράτος, έρμαιο πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Το 1993 με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού όλο το κτιριακό συγκρότημα της Αβερωφείου Σχολής χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικά διατηρητέο μνημείο και θεωρήθηκε ότι «πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα συγκροτήματος κτιρίων με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, με ιδιαίτερα μορφολογικά, αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και εκλεκτικιστικά στοιχεία που εκφράζουν την αρχιτεκτονική της εποχής του».
-----------------------------------------------
[1]. ΟΦραγκούλης Ευαγγέλου Καλουτάςή FrancoisE. Caloutas (Ερμούπολη 1887 - 1952)χρησιμοποιούσε το όνομα του στις κάρτες άλλοτε στα ελληνικά και άλλοτε στα γαλλικά. Τοποθετείται μέσα στους δέκα μεγαλύτερους εκδότες καρτών στην Ελλάδα. Στη Λάρισα ήλθε περί το 1915και απ’ όσο γνωρίζω κυκλοφόρησε περίπου δέκα κάρτες, τις οποίες τις αρίθμησε από 1-10. Η κάρτα που δημοσιεύεται φέρει τον αριθμό 6 και στην οπίσθια όψη της έχει τυπωμένα τα στοιχεία του:FrancoisE. Caloutas– Syra. Η αρίθμηση και ο τίτλος της φωτογραφίας είναι αποτυπωμένα μέσα στο πλαίσιο της φωτογραφίας και ο τίτλος εκτός από τα ελληνικά, είναι γραμμένος και στα γαλλικά.
[2]. Εκτενή περιγραφή της ιστορίας της Σχολής και εν γένει της γεωργικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα μπορεί κανείς να βρει στην διδακτορική διατριβή της Λαρισαίας φιλολόγου-ιστορικού Ιουλίας Κανδήλα, με τίτλο: Η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή Λάρισας. Συμβολή στην ιστορία της γεωργικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, Λάρισα (2001) σελ. 473.
[3]. Ο Φιλοποίμην Τζουλιάδης νυμφεύθηκε την πρώτη κόρη του Γεωργίου Ροδόπουλου Ροδόπη. Είναι η «κυρία διευθυντού» στο μυθιστόρημα του αδελφού της Μ. Καραγάτση «Συνταγματάρχης Λιάπκιν». Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο Συμβολαιογράφος Ανδρέας Ροδόπουλος, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 9ης Δεκεμβρίου 2015.
[4]. Εμιγκρές θεωρείται ο μετανάστης που εκπατρίζεται καταφεύγοντας σε μια ξένη χώρα με την θέλησή του,
λόγω διωγμών που υφίσταται στην πατρίδα του ή λόγω ανώμαλων πολιτικών συνθηκών που επικρατούν εκεί.
