* Του δρ. Αργύρη Β. Ντόβα
Το κοινό κρυολόγημα, γνωστό και ως οξεία ρινοφαρυγγίτιδα, κόρυζα ή απλώς κρυολόγημα, είναι μία εξαιρετικά μεταδοτική ιογενής νόσος, η οποία αποτελεί την πιο συχνή μορφή λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και κυρίως του ρινοφάρυγγα.
O κόσμος, το κοινό κρυολόγημα λανθασμένα το αποκαλεί γρίπη, χωρίς αυτό πάντως να απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αφού και τα δύο νοσήματα προκαλούν την ίδια περίπου συμπτωματολογία, πλην όμως, από άποψη αιτιολογίας, είναι τελείως διαφορετικά, καθόσον άλλοι ιοί προκαλούν το κοινό κρυολόγημα ( π.χ. ρινοϊοί, κορωνοϊοί και αδενοϊοί ) και άλλοι τη γρίπη ( ιός Α, ιός Β και ιός C ). Η διαδρομή του κοινού κρυολογήματος συνήθως είναι πιο ελαφριάς μορφής.
Το κοινό κρυολόγημα αποτελεί ίσως την πιο συνηθισμένη ανθρώπινη νόσο σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόκειται για μια λοίμωξη που ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα από την αρχαιότητα. Περιγράφεται στο παλαιότερο υπάρχον ιατρικό κείμενο του 16ου αιώνα π. Χ. στον Αιγυπτιακό πάπυρο Elbers, που βρέθηκε στις ανασκαφές στο Λούξορ της Αιγύπτου το 1962 και σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της Λειψίας στη Γερμανία.
Αιτιολογία: Πάνω από 200 είδη ιών ευθύνονται για την πρόκληση κοινού κρυολογήματος, γεγονός που εξηγεί και το γιατί ένα άτομο μπορεί να προσβληθεί δύο ή και περισσότερες φορές το χρόνο ( τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες ) από τη νόσο. Οι ιοί που πρωταρχικά ευθύνονται για την εκδήλωση του κοινού κρυολογήματος είναι οι ρινοϊοί και ακολουθούν οι κορωνοϊοί, οι αδενοϊοί, οι εντεροϊοί και οι ιοί της παραϊνφλουέντζας. Λόγω των τόσο πολλών διαφορετικών ιών, που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, είναι αδύνατο να αποκτήσει ένα άτομο ανοσία έναντι της νόσου.
Μετάδοση: Το κοινό κρυολόγημα εκδηλώνεται υπό μορφή μικροεπιδημιών, λόγω του ότι μεταδίδεται πάρα πολύ εύκολα. Η μετάδοσή του γίνεται με την εισπνοή σταγονιδίων, που εκπέμπονται από τα « κρυολογημένα » άτομα με την ομιλία, τον βήχα ή το πτάρνισμα. Μετάδοση του κοινού κρυολογήματος μπορεί επίσης να γίνει με τη μεταφορά μολυσμένου υλικού με τα χέρια μας. Όσο πιο στενή είναι η επαφή υγιών ατόμων με « κρυολογημένα» άτομα τόσο πιο εύκολα γίνεται η μετάδοση. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο ένα παιδί με κοινό κρυολόγημα μπορεί να «κολλήσει» σχεδόν όλα τα παιδιά μιας τάξης ή ένας στρατιώτης ολόκληρο το λόχο. Ένα άτομο που πάσχει από κοινό κρυολόγημα μεταδίδει τη νόσο 24 ώρες πριν και επί 5 ημέρες περίπου μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων.
Χρόνος επώασης: Ο χρόνος επώασης, δηλαδή ο χρόνος που μεσολαβεί από την είσοδο του ιού στον οργανισμό μας μέχρι την εκδήλωση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από μία έως τέσσερις ημέρες.
Συμπτώματα: Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος δεν είναι μεν βαριά, είναι όμως βασανιστικά για τις ημέρες που διαρκεί η νόσος, αναγκάζοντας πολλές φορές τον ασθενή να απέχει από το σχολείο ή την εργασία του.
Τα κυριότερα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι: καταρροή και μπούκωμα της μύτης, δακρύρροια, φταρνίσματα, ξηρός βήχας, πονόλαιμος, βραχνάδα φωνής, πυρετός, καθώς και ένα γενικό αίσθημα κακουχίας, ανορεξίας και αδυναμίας. Συχνά υπάρχουν πόνοι σ’ όλο το σώμα και ιδιαίτερα στις αρθρώσεις, ενώ τα παιδιά μπορεί να παραπονούνται για ωταλγίες. Τα περισσότερα συμπτώματα δυνατόν να διαρκέσουν περί τις 7 - 10 ημέρες, ο βήχας όμως μπορεί να επιμένει επί 2 έως 3 εβδομάδες.
Τα ηλικιωμένα άτομα και τα παιδιά ή τα άτομα των οποίων η γενική κατάσταση δεν είναι καλή ( καταπονημένα, υποσιτιζόμενα ) ή τα άτομα, που πάσχουν από άλλες χρόνιες ασθένειες, οι οποίες επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού, όπως π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης, η αναιμία κ.α., είναι πολύ πιο ευαίσθητα στο κοινό κρυολόγημα, ενώ παράλληλα τα συμπτώματα είναι πιο έντονα και βαριά.
Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός ότι οι καπνιστές και ιδιαίτερα τα άτομα που πάσχουν από χρόνια βρογχίτιδα ή βρογχικό άσθμα, όταν προσβληθούν από το κοινό κρυολόγημα, παρουσιάζουν σημαντική επιδείνωση της αναπνευστικής τους λειτουργίας, με αποτέλεσμα να απαιτούν στενότερη ιατρική παρακολούθηση και πολλές φορές εισαγωγή στο Νοσοκομείο.
Επιπλοκές: Το κοινό κρυολόγημα μπορεί να επιφέρει κάποιες επιπλοκές. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται: α) Η ωτίτιδα, η οποία προκαλείται όταν βακτήρια ή ιοί εισχωρήσουν στο μέσο αυτί, δίπλα στο τύμπανο. β) Η βρογχίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του εσωτερικού τοιχώματος των βρόγχων. γ) Η ιογενής πνευμονία και δ) οι δευτεροπαθείς λοιμώξεις του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού από διάφορα βακτήρια. Σ’ αυτές τις δευτεροπαθείς λοιμώξεις περιλαμβάνονται: η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, η μετωπιαία κολπίτιδα, η παραρινοκολπίτιδα, η πνευμονία, η χρόνια βρογχίτιδα, η λαρυγγίτιδα.
Πρόληψη: Η πρόληψη συνίσταται: α) στην αποφυγή του συγχρωτισμού με άτομα που νοσούν, β ) στο συχνό πλύσιμο των χεριών και γ) στην αποφυγή επαφής των χεριών με τα μάτια, το στόμα και γενικά το πρόσωπο.
Εμβόλιο για το κοινό κρυολόγημα δυστυχώς δεν υπάρχει, επειδή δεν μπορεί να παρασκευαστεί, λόγω του μεγάλου αριθμού των ιών που ευθύνονται για τη συγκεκριμένη λοίμωξη.
Ωφέλιμη είναι η προσθήκη στη διατροφή μας της βιταμίνης C, καθότι φαίνεται ότι βοηθάει στην καταπολέμηση των ιών, καθώς επίσης και η αποφυγή του καπνίσματος, το οποίο ερεθίζει περισσότερο τον στοματοφάρυγγα, την τραχεία και τους βρόγχους, με αποτέλεσμα την επιδείνωση του βήχα. Ο περιορισμός, κατά το δυνατόν, του άγχους αποβαίνει επίσης ωφέλιμος, καθότι το άγχος εξασθενεί τον οργανισμό μας και δυσχεραίνει την καταπολέμηση ορισμένων ασθενειών.
Έκθεση στο κρύο: Η παραδοσιακή θεωρεία, ότι το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από την έκθεση στο κρύο, στην οποία οφείλει και το όνομά του, είναι πανάρχαια και σχεδόν παγκόσμια. Παρά το γεγονός ότι το κοινό κρυολόγημα είναι εποχική νόσος, με τα περισσότερα κρούσματα να συμβαίνουν το χειμώνα, εν τούτοις, οι επιστημονικές μελέτες δεν έδειξαν μέχρι στιγμής ότι η έκθεση στο κρύο αυξάνει τις πιθανότητες να «κολλήσει» κάποιος τον ιό του κοινού κρυολογήματος. Πιστεύεται, ότι η πρωταρχική αιτία της αυξημένης επίπτωσης της νόσου, είναι ο αυξημένος χρόνος παραμονής μεγάλου αριθμού ατόμων σε κλειστούς χώρους ( π.χ. σχολικές αίθουσες, στρατώνες ).
Θεραπεία: Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ειδική θεραπεία, που να στοχεύει στην αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος, αφού, σαν ιογενής λοίμωξη, δεν επηρεάζεται από τα αντιβιοτικά. Η όλη θεραπευτική προσπάθεια αποσκοπεί στο να ανακουφιστεί ο ασθενής από τα συμπτώματα, μέχρις ότου η νόσος κάνει τον κύκλο της. Η ανάπαυση και η παραμονή του ασθενούς σε ζεστό περιβάλλον, καθώς και η πόση ζεστών ροφημάτων, συνήθως αρκούν. Σε μερικές περιπτώσεις, λόγω της έντασης των συμπτωμάτων ( π.χ. υψηλός πυρετός, έντονος βήχας, έντονη καταρροή και συμφόρηση της μύτης ), κρίνεται απαραίτητη η χρήση ορισμένων φαρμάκων (αντιπυρετικών, αντιβηχικών και αποσυμφορητικών της μύτης ) για την αντιμετώπισή τους.
* Ο Δρ Αργύρης Β. Ντόβας είναι τ. διευθυντής Β΄ Παθολογικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας & Παθολογικής Κλινικής ΕΣΥ Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας
