ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Τη μνήμη του αγρότη - αγωνιστή Χρήστου Σάλτα - πρώτο θύμα των γεγονότων της Θεσσαλικής εξέγερσης των Κολίγων του 1910 - τίμησε ο Δήμος Σοφάδων σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής στο χώρο της πλατείας Ανωγείου, όπου δεσπόζει η προτομή του αγωνιστή.
Αρχικά εψάλη επιμνημόσυνη δέηση, χοροστατούντος του αιδεσιμολογιωτατου π. Ηλία Γώγου και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων, από το Δήμαρχο Σοφάδων κ. Θάνο Σκάρλο, τον πρόεδρο του Τ.Σ Ανωγείου κ. Βασίλη Σαλταγιάννη, τον εκπρόσωπο της ΕΟΑΣΚ κ. Σωτήρη Γιαννακό και τον εγγονό του αγωνιστή Αθανάσιο Σαλταγιάννη.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ακολούθησε ομιλία από τον Δήμαρχο Σοφάδων, ο οποίος μεταξύ άλλων επισήμανε:
«Ο ρόλος της Καρδίτσας, των Σοφάδων και των ανθρώπων της στο αγροτικό κίνημα και στην αγροτική εξέγερση του 1910, είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστος ακόμη και στο νομό μας, πολύ δε περισσότερο στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αξίζει λοιπόν να ρίξουμε μια σύντομη ματιά στο παρελθόν. Το 1881 με τη συνθήκη εκχώρησης της Θεσσαλίας στην Ελλάδα αναγνωρίστηκαν όλοι οι τίτλοι γαιοκτησίας του τουρκικού κράτους.
Το τσιφλίκι του Ανωγείου, που διατήρησε την ελληνική ονομασία σ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας αγοράστηκε από την Βάγια και το σύζυγο της Χατζηευθύμιο Παπαβασιλείου έναντι 4150 οθωμανικών χρυσών λιρών στις 17 Ιουνίου 1882.
Εκεί ανδρώθηκε ο Χρήστος Σάλτας, ζώντας και ο ίδιος από κοντά τη δυσανασχέτηση των κολίγων, οι οποίοι απελευθερώθηκαν από τους Τούρκους και λευτεριά δεν είδαν.
Η δυσανασχέτηση των κολίγων όσο περνούσαν τα χρόνια γινόταν πιο έντονη. Εξ άλλου η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα το 1907, καλλιέργησε την ιδέα της συλλογικής δράσης, που είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση του πρώτου Γεωργικού Πεδινού Συνδέσμου στις 22 Μαΐου 1909.
Πρόεδρος του Συνδέσμου εξελέγη ο Δημήτριος Μπούσδρας, δικηγόρος από την Παραπράσταινα και Αντιπρόεδρος ο Δημήτριος Ψιλόπουλος δικηγόρος από τους Σοφάδες. Στο Διοικητικό Συμβούλιο συμμετείχαν ο Κώστας Σταμούλης από το Μοσχολούρι και ο Θρασύβουλος Παπαλόπουλος από τους Σοφάδες.
Στις 15 Αυγούστου 1909 γίνεται το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί και ο Γεωργικός Σύνδεσμος εκμεταλλευόμενος την ευκαιρία διοργανώνει στις 16 Σεπτεμβρίου 1909 το πρώτο συλλαλητήριο στην Καρδίτσα με αίτημα την απαλλοτρίωση.
Στις 20 Ιανουαρίου 1910 διοργανώνεται νέο συλλαλητήριο στην Καρδίτσα και τα μέλη του Συνδέσμου δραστηριοποιούνται για την οργάνωση πανθεσσαλικής εκδήλωσης.
Έτσι στις , 7 Φεβρουαρίου οργανώθηκαν συλλαλητήρια στις πόλεις Καρδίτσα, Τρίκαλα, Λάρισα, Βόλο , Βελεστίνο και Φάρσαλα και απεστάλη ψήφισμα στην Κυβέρνηση Δραγούμη.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1910 η Πανθεσσαλική Επιτροπή συνήλθε στην Αθήνα και αφού ανέπτυξε το θέμα στον Πρωθυπουργό, κατήρτισε Νομοσχέδιο απαλλοτρίωσης το οποίο παρά την αξίωση του Στρατιωτικού Συνδέσμου δεν έγινε αποδεκτό από τον Στέφανο Δραγούμη.
Μετά την αρνητική στάση του Πρωθυπουργού η Πανθεσσαλική Επιτροπή με την υπόδειξη και μελών του Στρατιωτικού Συνδέσμου αποφάσισε τη διοργάνωση συλλαλητηρίων στις 27 Φεβρουαρίου 1910.
Η παράδοση αναφέρει ότι στο Ανώγι την παραμονή της 27ης Φεβρουαρίου 1910 το αφεντικό συγκέντρωσε τους κολίγους του κτήματος και τους ανήγγειλε την απόφαση των τσιφλικάδων «όποιος από τους κολίγους συμμετείχε στο συλλαλητήριο της Καρδίτσας δεν θα γύριζε στο κτήμα του αφεντικού του».
Δύο κολίγοι πετάχθηκαν όρθιοι και δήλωσαν ότι θα συμμετάσχουν στο συλλαλητήριο. Ήταν ο 23χρονος Χρήστος Σάλτας και ο Κώστας Παπαχριστόπουλος.
Στις 27 Φεβρουαρίου του 1910, έγινε ένα πρωτοφανές σε μέγεθος ορμητικό συλλαλητήριο των αγροτών στην Καρδίτσα. Αγρότες από όλα τα χωριά, διαδήλωσαν με σθένος ζητώντας την κατάργηση των τσιφλικιών και την απαλλοτρίωση και αναδιανομή της γης. Αρχισαν οι ομιλίες, οι φωνές, οι διαμαρτυρίες, τα συνθήματα.
Εκείνη την ώρα -έφτασε μια είδηση που συντάραξε το πλήθος. Οι κολίγοι στο σταθμό πυροβόλησαν σταμάτησαν και κατέλαβαν το τρένο που έρχονταν. Οι αγρότες ανακινήθηκαν και κατευθύνθηκαν προς το σταθμό. Αντίθετα κινήθηκε το ιππικό για να τους σταματήσει.
Κάπου μέσα στο πλήθος βρέθηκε κι ο Χρήστος, παράλληλα στο δρόμο της γραμμής για τους στρατώνες. Έπεσε επάνω του με δύναμη, το άλογο ενός έφιππου χωροφύλακα. Ο Χρήστος Σάλτας ήταν νεκρός. Σε λίγο μαθεύτηκε πως ένας κολίγος σκοτώθηκε.
Ο Δήμος Σοφάδων τιμά τη μνήμη του, όπως και των υπολοίπων θυμάτων της αγροτικής εξεγέρσεως του 1910 και συγχρόνως διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση των μεγάλων γεγονότων της ιστορίας μας.
Κλείνοντας να θυμίσουμε ότι η τελική απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και η ουσιαστική κατάργηση του καθεστώτος της δουλοπαροικίας έγινε με τη νομοθετική πράξη της 14ης Φεβρουαρίου 1923, της κυβερνήσεως ενός άλλου μεγάλου Καρδιτσιώτη, του Νικολάου Πλαστήρα.»
