Η ιστορία της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων (1896-2020)

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Μια μνημειώδης έκδοση του Οδυσσέα Χρ. Τράντου

Με καθυστέρηση άρχισα να μελετώ το μνημειώδες σύγγραμμα του αγαπητού μου Οδυσσέα Χρ. Τράντου, το οποίο φέρει τον τίτλο «Η ιστορία της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων (1896-2020)», το οποίο εκδόθηκε στα Τρίκαλα από τις Εκδόσεις του φίλου Δημήτρη Κρούπη το 2022, αποτελείται δε από 659 σελίδες μεγάλου σχήματος.

Μόλις το πήρα και το κράτησα στα χέρια μου, μου φάνηκε «ασήκωτο». Για να το μελετήσω, σκέφτηκα, χρειάζεται πολύς χρόνος, και τότε, λόγω άλλων προτεραιοτήτων, το άφησα στην άκρη γι’ αργότερα. Το αργότερα, όμως, έγινε αργά, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ, που λέει και ο λόγος.
Όταν, λοιπόν, άρχισα να το μελετώ, η μία έκπληξη διαδεχόταν την άλλη. Τι να πρωτοθαυμάσεις σ’ αυτό το βιβλίο! Το περιεχόμενο; Ένας απέραντος πλούτος πληροφοριών. Τις εικόνες; Σωστός θησαυρός. Τη σχεδίαση του βιβλίου; Σκέτη αποκάλυψη η σχεδιαστική ικανότητα του Δημήτρη Τσιγάρα. Το κόστος της έκδοσης; Δυσβάστακτο. Κι όμως ο Δημήτρης Κρούπης ανέλαβε το ρίσκο αυτού του μεγαλειώδους μεν, πολυδάπανου δε βιβλίου. Όσο για τον συγγραφέα Οδυσσέα Τράντο, χαλάλι τα 20 και πλέον χρόνια που αφιέρωσε για τη συγκέντρωση αυτού του πολύτιμου υλικού, το οποίο θα είναι σημείο αναφοράς και πηγή πλούτου για όσους άλλους στο εγγύς και στο απώτερο μέλλον θελήσουν να ασχοληθούν με την ιστορία των Τρικάλων. Κι αυτό γιατί στο βιβλίο του παράλληλα με την ιστορία της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων καταγράφονται όλα σχεδόν τα γεγονότα, μεγάλα και μικρά, που συνέβησαν στην πόλη και στην περιοχή Τρικάλων για μια περίοδο εκατόν είκοσι (120) χρόνων περίπου (1896-2020), τα περισσότερα ακατάγραφα μέχρι σήμερα από τους Τρικαλινούς ερευνητές και ιστορικούς...
Στην αρχή παρατίθενται προλογικά σημειώματα των χορηγών της εκδόσεως, ήτοι του πρώην δημάρχου Τρικκαίων Δημ. Παπαστεργίου, του αντιπεριφερειάρχη Τρικάλων Χρ. Μιχαλάκη, του «Ιδρύματος Λεωνίδα Κ. Μακρή-Ιατρού» και του εκδότη Δημ. Κρούπη, και εν συνεχεία ένα σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα Οδ. Τράντου, πρόλογος και εισαγωγικό σημείωμα του ιδίου, καθώς αναφορά στη μεθοδολογία που ακολούθησε για τη συγγραφή του βιβλίου.
Από τη σελίδα 13 αρχίζει το κύριο μέρος του βιβλίου με ιστορική αναδρομή στα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια (1881-1895) των Τρικάλων και ακολουθεί εκτενέστερη αναφορά στο 1896, όταν, παράλληλα με την ίδρυση πολλών συντεχνιακών και πολιτιστικών συλλόγων - σωματείων, εκδηλώνεται η πρώτη προσπάθεια για την ίδρυση ενός συλλόγου, ο οποίος θα προωθούσε τη διάδοση της μουσικής με την δημιουργία μουσικής μπάντας με σκοπό την ψυχαγωγία, αλλά και την επιμόρφωση των πολιτών. Τη χρονιά αυτή (1896) συντάχθηκε το πρώτο καταστατικό του Μουσικού Συλλόγου με την επωνυμία «Φιλαρμονική Εταιρεία Τρικάλων», με πρώτον πρόεδρο τον αλευροβιομήχανο Αριστείδη Αγαθοκλή και γραμματέα τον ιατρό Γεώργιο Ραδινό, κατοπινό δήμαρχο Τρικάλων. Το καταστατικό, που εγκρίθηκε από τον βασιλέα Γεώργιο Α’ και τον υπουργό Εσωτερικών Κυρ. Μαυρομιχάλη, παρατίθεται σε φωτοτυπία από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 69/6 Ιουλίου 1896).
Η μεσολάβηση του ατυχούς πολέμου του 1897 ανέστειλε τη δράση της Φιλαρμονικής Εταιρείας και από το 1900 γίνονται νέες προσπάθειες για την ανασύστασή της.
Από το σημείο αυτό και εξής αρχίζει η συστηματική εξιστόρηση ανά έτος της δραστηριότητας της Φιλαρμονικής Τρικάλων και ο αναγνώστης αβιάστως διαπιστώνει τον μόχθο που κατέβαλε ο Οδυσσέας Τράντος για να συλλέξει δυσεύρετα στοιχεία (πληροφορίες από εφημερίδες της εποχής και παλαιά βιβλία, σπάνιες φωτογραφίες κ.ά.) και εν συνεχεία να υφάνει με εξαιρετική μεθοδικότητα το μεγαλειώδες όντως, χωρίς καμιά υπερβολή, αυτό το πολυσέλιδο βιβλίο του, μοναδικό ίσως στο είδος σε όλη την Ελλάδα. Μαζί με το ιστορικό κείμενο του συγγραφέα παρατίθενται και τα χιλιάδες σχετικά δημοσιεύματα του Τύπου της αντίστοιχης χρονολογίας και οι φωτογραφίες των προσώπων και των εκδηλώσεων που σχετίζονται με αυτά. Σ’ αυτό ασφαλώς συνέβαλε τα μέγιστα ο Τρικαλινός γραφίστας Δημήτρης Τσιγάρας, ο οποίος τα συνδύασε με εξαιρετική δεξιοτεχνία αφιερώνοντας ασφαλώς πολύ χρόνο γι’ αυτό.
Προχωρώντας στη μελέτη του βιβλίου βλέπεις, παράλληλα με τη δράση της Φιλαρμονικής, παρουσιάζονται πολύ ή λιγότερο σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης και της περιοχής Τρικάλων, διότι η Φιλαρμονική δραστηριοποιούνταν και εκτός της πόλης.
Οι εθνικές εορτές με τις παρελάσεις, οι αφίξεις υψηλών προσώπων (βασιλέων, πρωθυπουργών, υπουργών) στα Τρίκαλα, οι μεγάλες θρησκευτικές εορτές, τα πολεμικά γεγονότα και οι κηδείες ηρώων απαιτούσαν την παρουσία της Φιλαρμονικής, άρα έχουμε στο βιβλίο και τις σχετικές πληροφορίες για γεγονότα και πρόσωπα. Αλλά και για τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις (αλλαγές κυβερνήσεων και καθεστώτων) παρατίθενται σημαντικές πληροφορίες.
Παρατίθενται τα ονόματα όλων των προέδρων, των συμβούλων και των αρχιμουσικών-διευθυντών της Φιλαρμονικής, των προσώπων που συνέβαλαν στην ανάπτυξη και καθιέρωσή της και πολλών άλλων.
Στο πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό του βιβλίου (πολλές έγχρωμες) περιλαμβάνονται αναμνηστικές ομαδικές φωτογραφίες των μελών της Φιλαρμονικής όλων των περιόδων, των μαντολινάτων, των αρχιμουσικών - μαέστρων, των προγραμμάτων, καθώς και σπάνιες φωτογραφίες πολλών άλλων σημαντικών προσώπων, αλλά και εκδηλώσεων που έλαβαν χώρα στα Τρίκαλα.
Κλείνοντας αυτή τη σύντομη παρουσίαση, αβίαστα μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα μοναδικό στο είδος του βιβλίο, έναν θησαυρό γνώσεων, μια αναπαράσταση της πολιτιστικής, κοινωνικής, πολιτικής και θρησκευτικής ζωής των Τρικάλων. Το βιβλίο αυτό έγινε από το μεράκι και τον κόπο του συγγραφέα του Οδυσσέα Τράντου και την κύρια δαπάνη του εκδότη Δημήτρη Κρούπη, που διείδε και εκτίμησε την αξία του και ανέλαβε το υψηλό κόστος της εκδόσεώς του. Τους αξίζει κάθε έπαινος. Οι φιλομαθείς Τρικαλινοί αξίζει να το προμηθευτούν, διότι εκτός του πολυτίμου περιεχομένου του, είναι βέβαιο ότι μετά από κάποια χρόνια αυτό θα έχει και μεγάλη συλλεκτική αξία.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Α. ΝΗΜΑΣ, δ.φ.