Ο Φιλέλληνας Βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας

Είναι γνωστό ότι η Ελληνική Επανάσταση του 1821 κηρύχτηκε κατά την πιο δύσκολη πολιτική κατάσταση της Ευρώπης.

Τότε, που την πολιτική της Ευρώπης κατηύθυνε η γνωστή Ιερά Συμμαχία, κατά την οποία κάθε εξέγερση λαού εναντίον του κυρίαρχου αφέντη τη θεωρούσαν σαν κάτι εκτός της τάξης και του νόμου και την καταπολεμούσαν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες.
Μα ο φιλελληνισμός των λαών της Ευρώπης, που άρχισε να τον σπέρνει η Αναγέννηση, διατηρήθηκε άσβεστος χάρη στους Ευρωπαίους περιηγητές στην Ελλάδα, την εποχή της σκλαβιάς, που γυρνώντας στις χώρες τους, έγραψαν τις περίφημες εντυπώσεις τους, με τις οποίες εξυμνούσαν την Ελλάδα και τον αρχαίο πολιτισμό και ανθρωπισμό των Ελλήνων. Ανάμεσα στους Φιλέλληνες ήταν και ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος ο Α’, ο πατέρας του Οθωνα. Επί της βασιλείας του Λουδοβίκου Α’ το Μόναχο έφθασε στο απόγαιό του, στον τομέα των τεχνών. Θεωρήθηκε ως ο μεγαλύτερος Μαικήνας των νεότερων χρόνων. Ο Λουδοβίκος οραματίστηκε να μετατρέψει το Μόναχο σε «μια νέα Αθήνα στις όχθες του ποταμού Ίζαρ» Το όραμά του ξεκίνησε το 1816 με την κατασκευή της Κένιγκσπλατς. Η μνημειακή αυτή πλατεία του Μονάχου, κατασκευάστηκε από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Λέο Φον Κλέντσε. Δεξιά επί της πλατείας, ορθώνεται η Γλυπτοθήκη, σε ρυθμό ελληνικό με Ιωνική κιονοστοιχία. Το χτίσιμό της χρηματοδότησε ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ ο οποίος εγκατέστησε εκεί τις συλλογές των αρχαίων γλυπτών. Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτα τα δύο σύνολα από τις μετόπες, που απεικονίζουν μάχες των Ελλήνων εναντίων των Τρώων.
Αριστερά της πλατείας βρίσκεται η παλιά βασιλική Πινακοθήκη που έχει οικοδομηθεί σε κλασικό ρυθμό, με κορινθιακή κιονοστοιχία για λογαριασμό του βασιλιά Λουδοβίκου Α’. Στην είσοδό της δεσπόζει το άγαλμα της Αθηνάς Παλλάδας.
Στο κέντρο της πλατείας βρίσκονται τα Προπύλαια, μνημειακή πύλη δωρικού ρυθμού, που ανεγέρθηκε από τον Λουδοβίκο Α’ σε ανάμνηση του πολέμου ανεξαρτησίας της Ελλάδας.
Όταν, πριν χρόνια, επισκέφθηκα για πρώτη φορά το Μόναχο, η νονά μου, η αείμνηστη Δέσποινα Καραθεοδωρή-Ροδοπούλου, που με φιλοξενούσε και με ξεναγούσε, μου είπε ότι θα με πάει στην πλατεία με τα «Ελληνικά κτίρια». Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη όταν αντίκρισα «μια νέα Αθήνα στην καρδιά της Βαυαρίας». Κι όταν βρέθηκα κάτω από τα Προπύλαια, τότε η συγκίνησή μου ήταν απερίγραπτη. Στους τοίχους των Προπυλαίων αναγράφονται με ελληνική γραφή τα ονόματα όλων των ηρώων της Επανάστασης του 1821. Κάτι άλλο επίσης που μας εντυπωσίασε ήταν το γεγονός ότι μπρος στην Κορινθιακού ρυθμού Παλιά Βασιλική Πινακοθήκη, υψώνονταν οι σημαίες της Βαυαρίας της Ευρώπης και της Ελλάδας.
Όπως με πληροφόρησε η Λαρισαία Ελένη Βούλγαρη, που ζει στο Μόναχο, την ημέρα της εθνικής μας επετείου τα «Ελληνικά κτίρια» της Πλατείας του Βασιλιά, ήταν φωταγωγημένα με τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας.
Αξίζει να αναφερθώ και σε κάποιες άλλες εκδηλώσεις φιλελληνισμού εκ μέρους του Λουδοβίκου Α’. Ο ήρωας της επανάστασης Μάρκος Μπότσαρης λατρεύτηκε στη Βαυαρία, για τον ηρωισμό του. Ο Λουδοβίκος, μετά τον θάνατό του, στα 33 του χρόνια, ανέλαβε τη φροντίδα των παιδιών του. Ο γιος του Δημήτριος σπούδασε στη Στρατιωτική Ακαδημία της Βαυαρίας που ίδρυσε ο Λουδοβίκος. Η κόρη του Κατερίνα- Ρόζα, που βρισκόταν υπό την προστασία της βασίλισσας της Ελλάδας Αμαλίας, έγινε η Πρώτη Ελληνίδα Κυρία επί των τιμών και ακολουθούσε την Αμαλία σε όλα της τα ταξίδια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε ένα από αυτά τα ταξίδια στο Μόναχο απέσπασε τον θαυμασμό της κοινής γνώμης για το κάλλος της, αλλά και για το γεγονός ότι ήταν η κόρη του αγαπημένου αγωνιστή Μάρκου Μπότσαρη. Ενώ ο Λουδοβίκος, έδωσε εντολή στον ζωγράφο Γιόζεφ Στίλερ να κάνει το πορτρέτο της, φορώντας την ενδυμασία της Αμαλίας. Το πορτρέτο αυτό βρίσκεται τοποθετημένο στην «Πινακοθήκη των Καλλονών» στο ανάκτορο του Νύμφεμπουργκ, όπου εκτίθενται οι πίνακες με τις 36 ομορφότερες γυναίκες της Βαυαρίας, εκείνης της εποχής. Το πρόσωπό της αποτυπώθηκε στη συνέχεια σε μεγάλο αριθμό αντικειμένων, σε μαντήλια, κοσμήματα, σερβίτσια από πορσελάνη κ.ά.
Την 1η Ιανουαρίου 1828, σε επίσημη δεξίωση στο ανάκτορο του Μονάχου, προς τιμήν των Ελλήνων φοιτητών που ο Λουδοβίκος είχε μετακαλέσει από την Ελλάδα για να σπουδάσουν, με έξοδα του Βαυαρικού κράτους στις ανώτατες σχολές του Μονάχου, ο Φιλέλληνας βασιλιάς υποσχέθηκε στους νεαρούς Έλληνες να τους εξασφαλίσει έναν ναό και έναν Έλληνα κληρικό για να τελούν εκεί τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Η υπόσχεση του βασιλιά εκπληρώθηκε με την παραχώρηση της Σαλβάτορ Κίρχε, της αρχαιότερης εκκλησίας του Μονάχου, που κτίστηκε στα 1494, και βρίσκεται στο κέντρο του Μονάχου, πολύ κοντά στη Μαρίενπλατς την Κεντρική πλατεία του Μονάχου, πολύ κοντά στη Ρεζιντένς το βασιλικό παλάτι και ανάμεσα στην Μαρία Κίρχε τον καθεδρικό του Μονάχου και στην Τεατίνε Κίρχε, όπου είναι θαμμένος ο Όθωνας και η Αμαλία. Μετά τις απαραίτητες επισκευές και μετατροπές στο εσωτερικό του ναού, στις 6 Δεκεμβρίου 1828 τελέστηκε η πρώτη ορθόδοξη Θεία Λειτουργία στον «Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος», όπως καθιερώθηκε να ονομάζεται από τους Ελληνορθόδοξους πιστούς.
Ο βασιλιάς Λουδοβίκος προέβη και σε μία περαιτέρω ενέργεια, αναγνώρισε με ειδικό νόμο την Ορθόδοξη Εκκλησία ως επίσημη εκκλησία στη Βαυαρία. Η Σαλβάτορ Κίρχε είναι η εκκλησία που εκκλησιαζότανε ο μεγάλος ‘Ελληνας μαθηματικός Κων. Καραθεοδωρή με την οικογένειά του απαραιτήτως κάθε Κυριακή και στην οποία διετέλεσε επίτροπος. Στην είσοδο του ναού υπάρχει ένα γλυπτό του Γύζη. Ο Νικόλαος Γύζης και ο Νικηφόρος Λύτρας σπούδασαν στην περίφημη Σχολή Καλών Τεχνών του Μονάχου, με την υποτροφία του Βαυαρικού κράτους που έλαβαν μετά από πρόταση του Όθωνα. Το κεφάλαιο του φιλελληνισμού αποτελεί ένα σπουδαίο κεφάλαιο της ιστορίας μας. Ισως η ιστορία των Φιλελλήνων να μη μας συνεπαίρνει όσο οι μορφές των μεγάλων αγωνιστών της ιστορίας. Οφείλουμε όμως και σ’ αυτούς τιμή και ευγνωμοσύνη.
ΝΕΛΛΗ ΒΑΣΒΑΤΕΚΗ