Του Γιώργου Νούλη
Επιστολές για να προχωρήσουν σε διευθέτηση των οφειλών του δανείου τους , που βρίσκεται σε καθυστέρηση, άρχισαν να παίρνουν από τις τράπεζες τις τελευταίες ημέρες, δανειολήπτες της Λάρισας. Τα τραπεζικά ιδρύματα ενεργοποιώντας την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος για τη ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων, ενημερώνουν τους δανειολήπτες, που εμφανίζουν καθυστέρηση 45 ημερών στην πληρωμή των δόσεων, για ύψος των οφειλών τους και τη διαδικασία ρύθμισης.
Με τις επιστολές αυτές, που αν και έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα, αφήνουν την αίσθηση της προειδοποίησης, οι μη ενήμεροι δανειολήπτες καλούνται να προσέλθουν εντός 15 εργάσιμων ημερών στα υποκαταστήματα των τραπεζών, προκειμένου να κάνουν αίτημα διευθέτησης της οφειλής τους, αξιοποιώντας τα εργαλεία ρύθμισης, που είναι διαθέσιμα στην αγορά. Αντίστοιχες επιστολές λαμβάνουν και οι εγγυητές των κόκκινων δανείων καθώς όπως ορίζει ο Κώδικας Δεοντολογίας "η ειδοποίηση και ενημέρωση των εγγυητών γίνεται ταυτόχρονα με εκείνη του οφειλέτη, ώστε να μπορεί να συζητηθεί από κοινού η δυνατότητα συμφωνίας εναλλακτικού τρόπου ρύθμισης. Εάν ο οφειλέτης δεν ανταποκριθεί στην πρόσκληση της τράπεζας ή δεν συμφωνήσει με την προτεινόμενη ρύθμιση, τότε η διαδικασία μπορεί να συνεχιστεί με τον εγγυητή. Στην περίπτωση δε που ο εγγυητής είναι φυσικό πρόσωπο και η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών του μπορεί να έχει ως συνέπεια να χάσει τη μοναδική του κατοικία, η τράπεζα του απευθύνει πρόσθετες ειδοποιήσεις"...
Να σημειωθεί πως οι δανειολήπτες που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια κάνοντας χρήση του νόμου Κατσέλη (ν.3869/2010) εξαιρούνται από τα προβλεπόμενα στον Κώδικα, ωστόσο οι τράπεζες μπορούν να τους προτείνουν λύσεις ρύθμισης.
Προηγουμένως όμως και προκειμένου να αξιολογηθεί το αίτημα διευθέτησης της οφειλής, θα πρέπει οι δανειολήπτες να προσκομίσουν στοιχεία για την οικονομική τους κατάσταση, τεκμηριωμένα με βάση πιστοποιητικά για τα εισοδήματά τους και την περιουσία τους. Η τράπεζα θα πρέπει, στη συνέχεια, να προχωρήσει στην αξιολόγηση του οφειλέτη, λαμβάνοντας υπόψη: την οικονομική του θέση, το συνολικό ύψος και τη φύση των χρεών του περιλαμβανομένων τυχόν οφειλών του έναντι άλλων ιδρυμάτων, την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του, το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του και την προβλεπόμενη ικανότητα αποπληρωμής των οφειλών του.
Συνεπώς οι επιστολές αυτές έχουν διπλό ρόλο. Από την ανταπόκριση που θα δείξουν οι δανειολήπτες, οι τράπεζες θα σχηματίσουν μια πρώτη εικόνα για τους λεγόμενους συνεργάσιμους οφειλέτες, ενώ από τις απαντήσεις για τα περιουσιακά στοιχεία θα σχηματίσουν ολοκληρωμένη εικόνα για την οικονομική κατάσταση του κάθε πελάτη, και κατά πόσο η οφειλή είναι βιώσιμη. Οπότε διαφορετικά θα αντιμετωπιστεί εκείνος που εκτός από την πρώτη κατοικία κατέχει και άλλα ακίνητα από εκείνον που δεν έχει άλλα περιουσιακά στοιχεία παρά μόνο το σπίτι όπου διαμένει...
Με βάση την ανταπόκριση των δανειοληπτών και τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων οι τράπεζες θα προχωρούν στο επόμενο βήμα, που δεν είναι άλλο από την πρόταση ρύθμισης. Οι προτάσεις θα πρέπει να είναι συμβατές με τα οικονομικά στοιχεία του δανειολήπτη και παράλληλα να συνυπολογίζουν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Η ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΟΦΕΙΛΩΝ
Να θυμίσουμε πως σύμφωνα με όσα ισχύουν σήμερα, η διευθέτηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών από τράπεζες μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:
* Στην περίπτωση μόνιμης αδυναμίας πληρωμής ο οφειλέτης μπορεί να κάνει αίτηση υπαγωγής στον νόμο 3869/2010 για δικαστική ρύθμιση χρεών, με την υποχρέωση να καταβάλει μηνιαίως τουλάχιστον 40 ευρώ. Η αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη εξασφαλίζει στον οφειλέτη την προστασία της κατοικίας του από πλειστηριασμούς σε πρώτη φάση μέχρι την επικύρωση της αίτησης και σε δεύτερη φάση μέχρι την έκδοση δικαστικής απόφασης.
* Ο δεύτερος τρόπος είναι αυτός που θέτουν σε εφαρμογή τώρα οι τράπεζες μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας, ο οποίος προβλέπει διάφορους τρόπους ρύθμισης . Ενδεικτικά στις δυνατότητες ρύθμισης της οφειλής εκτός από τις παραδοσιακές επιλογές επιμήκυνσης της διάρκειας του δανείου ή μείωσης της μηνιαίας δόσης, προστίθενται πλέον και τα προγράμματα μετάθεσης της αποπληρωμής μέρους του κεφαλαίου σε μεταγενέστερο χρόνο. Πρόκειται για τα προγράμματα που επιτρέπουν τον διαχωρισμό του κεφαλαίου σε δύο μέρη. Βασικό χαρακτηριστικό των νέων προϊόντων είναι το γεγονός ότι το μέρος του κεφαλαίου, η αποπληρωμή του οποίου θα μεταφέρεται στο μέλλον, δεν θα εκτοκίζεται και ουσιαστικά θα «παγώνει» για όσο διάστημα συμφωνηθεί με την τράπεζα. Το διάστημα αυτό μπορεί να ξεκινάει από τα 4 χρόνια –οπότε το δάνειο θα επανεξετάζεται μετά το τέλος της περιόδου– και να φθάνει ακόμη και τα 25 χρόνια. Η συμπεριφορά του δανειολήπτη καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου που θα ισχύει το «πάγωμα» του 40%, 50% ή του 60% του δανείου, θα είναι καθοριστική και για τη διαχείριση της υπόλοιπης οφειλής.
Να σημειώσουμε επιπροσθέτως πως οι τράπεζες θα στέλνουν επιστολές μέχρι και τα τέλη Ιουνίου. Σε περίπτωση μη ανταπόκρισης των δανειοληπτών, θα αποστέλλεται εντός 15 ημερολογιακών ημερών από τη λήξη της προθεσμίας -δηλαδή έως τις 15 Ιουλίου- προειδοποιητική επιστολή. Αυτή θα αφορά ειδικά στις περιπτώσεις δανειοληπτών, των οποίων ο αποχαρακτηρισμός ως συνεργάσιμων μπορεί να έχει συνέπεια το εκπλειστηρίασμα της κατοικίας που οι ίδιοι διαμένουν, με νομικές διαδικασίες που προτίθεται να κινήσει το τραπεζικό ίδρυμα.
ΕΠΙΚΕΙΤΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ
Παρενθετικά να τονίσουμε πως το Υπ. Οικονομίας σχεδιάζει να προωθήσει νομοθετική ρύθμιση για τα «κόκκινα δάνεια», η οποία θα διέπεται, όπως υπόσχεται, από ισχυρά και κοινωνικά κριτήρια, με προσανατολισμό την αναδιάρθρωση των χρεών των νοικοκυριών που είναι κοντά ή κάτω από τα όρια της φτώχειας. Ωστόσο ότι οι τεχνικές πλευρές και οι προδιαγραφές της ρύθμισης αυτής μελετώνται και διεξάγεται διαβούλευση με τις εμπλεκόμενες πλευρές. Οι διαδικασίες αυτές προβλέπεται να ολοκληρωθούν σ΄ ένα εξάμηνο περίπου. Θυμίζουμε πως σύμφωνα με στοιχεία της 31/12/2014, σε σύνολο δανείων 248 δισ. ευρώ, τα «κόκκινα» δάνεια ανέρχονται σε 100 δισ., δηλαδή στο 40%. Από το σύνολο των «κόκκινων» δανείων τα 60 δισ. ευρώ είναι επιχειρηματικά, τα 25 δισ. ευρώ στεγαστικά και τα 15 δισ. ευρώ καταναλωτικά.
Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΓΙΑ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΥΣ
Στο μεταξύ έτοιμη είναι η ρύθμιση για την προστασία της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς αλλά τα κριτήρια είναι χαμηλότερα από αυτά που είχαν αρχικά σχεδιαστεί . Οι προϋποθέσεις υπαγωγής στη ρύθμιση έχουν «κουρευτεί» σημαντικά, αλλά παραμένουν υψηλότερα από την προηγούμενα ρύθμιση απαγόρευσης πλειστηριασμών επί υπουργίας Κ. Χατζηδάκη. Στην κυβέρνηση ευελπιστούν πως με την αναθεώρηση των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων που εκ των πραγμάτων θα αφήσουν έξω από την ευνοϊκή ρύθμιση χιλιάδες «κόκκινους» δανειολήπτες μεσαίων και υψηλότερων εισοδημάτων, θα κάμψει τις αντιδράσεις των θεσμών και θα εντάξουν τη ρύθμιση στο επερχόμενο πολυνομοσχέδιο.
Με βάση τον τελευταίο σχεδιασμό η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας θα είναι έως 250.000 ευρώ από 300.000 ευρώ που προέβλεπε το σχέδιο που εστάλη στην ΕΚΤ και 400.000 ευρώ που ήταν η αρχική σκέψη της Κυβέρνησης. Σε ό,τι αφορά το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα αυτό φαίνεται να προσγειώνεται στις 40.000 ευρώ από 50.000 ευρώ που προέβλεπε το σχέδιο και 70.000 ευρώ με βάση το αρχικό πλάνο. Αντίστοιχα το όριο της συνολικής κινητής και ακίνητης περιουσίας των δανειοληπτών υποχωρεί στις 400.000 ευρώ από 500.000 ευρώ που ήταν στο σχέδιο που εστάλη στην ΕΚΤ και 700.000 ευρώ που ήταν στο αρχικό σχέδιο του Φεβρουαρίου. Σε ό,τι αφορά στις καταθέσεις το όριο φαίνεται να διαμορφώνονται στις 25.000 ευρώ από 30.000 ευρώ που προβλεπόταν στο σχέδιο που εστάλη στους δανειστές και 70.000 ευρώ που ήταν αρχικά.
Τα όρια του νόμου Χατζηδάκη (4224/2013) η ισχύς του οποίου έληξε στις 31 Δεκεμβρίου του 2014 ήταν: αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας ήταν έως 200.000 ευρώ, το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα στις 35.000 ευρώ, η κινητή και ακίνητη περιουσία έως 270.000 ευρώ και οι καταθέσεις έως 15.000 ευρώ.
