Επιμέλεια: Μαρία Μίχου,
michou@eleftheria.gr
Σε εξαιρετικά δυσοίωνες εκτιμήσεις για πολλούς κλάδους της οικονομίας, που έχουν αντίκτυπο στην πιστοληπτική ικανότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, προχώρησε η Hellastat για το 2010. Σύμφωνα με σχετική έρευνα-μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα, 31 κλάδοι φέρονται να βρίσκονται στο «κόκκινο», ενώ 1 στις 3 επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου, εμφανίζει σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες καθυστερήσεων μέσα στο νέο έτος, σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα. Αντίθετα, 1 στις 5 επιχειρήσεις εμφανίζονται ως «διαμάντια», φερόμενες να παρουσιάζουν πιθανότητες καθυστερήσεων κάτω από το 1%. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι στην έρευνα επισημαίνεται ότι οι μισές επιχειρήσεις, στο σύνολο των κλάδων, βρίσκονται σε πολύ καλά επίπεδα φερεγγυότητας. Ενδεικτικό, επίσης, είναι ότι με βάση τη γεωγραφική κατανομή, με εξαίρεση τις περιφέρειες Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας και Βορείου Αιγαίου, όλες οι άλλες περιφέρειες λαμβάνουν χαμηλή «βαθμολογία», συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλίας. Στην ενδιάμεση έκθεσή της, η ΤτΕ κάνει λόγο για επιβράδυνση, έστω και οριακή, του ρυθμού αύξησης των επισφαλειών στον τραπεζικό τομέα, τουλάχιστον για το έτος που φτάνει στο τέλος του, δηλαδή το 2009.
Η Hellastat A.E. πραγματοποίησε αναλυτική έρευνα αξιολόγησης με τη χρήση του μοντέλου Credit Risk Tracker της Standard & Poor’s για την κατάσταση της υγείας επιχειρήσεων, με χρονικό ορίζοντα το 2010, ανάλογα με τον κλάδο δραστηριότητας, το μέγεθος και τη γεωγραφική τοποθεσία.
Η καθυστέρηση άνω των 90 ημερών της πληρωμής μια δανειακής υποχρέωσης χαρακτηρίζεται από τα τραπεζικά ιδρύματα ως κατάσταση αθέτησης και ο πελάτης σε κατάσταση επισφάλειας (default), Ο χαρακτηρισμός αυτομάτως καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την πρόσβαση στη χρηματοδότηση (πληροφορείται ο λευκός Τειρεσίας) ενώ η τράπεζα που έχει χορηγήσει το δάνειο λαμβάνει αυστηρά μέτρα.
ΣΤΟ «ΒΒ»
Σύμφωνα με την έρευνα της Hellastat, η πιθανότητα για μια επιχείρηση να καθυστερήσει τις πληρωμές της πέραν των 90 ημερών μέσα στο 2010 εκτιμάται στο 2%, το οποίο αντιστοιχεί σε μέση βαθμολόγηση «ΒΒ» των ελληνικών επιχειρήσεων. Ενδεικτικά να αναφερθεί ότι οι πλέον φερέγγυες επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν μέση πιθανότητα 0,2% (Α-, δηλαδή 5 θέσεις καλύτερο από το ΒΒ). (βλ. σχετικό διάγραμμα). Η διαχρονική τάση της πιθανότητας καθυστερήσεων πληρωμών είναι αυξητική, καθώς το 2007 εκτιμάτο σε 1,98% ενώ 5 χρόνια πίσω, το 2004, η αντίστοιχη εκτίμηση ήταν της τάξης του 1,96% -πάντως διευκρινίζεται ότι οι εκτιμήσεις αυτές δεν παρουσιάζουν μεταβολές-σοκ από έτος σε έτος, ακολουθώντας συνήθως μια ήπια τάση βελτίωσης ή επιδείνωσης.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι 1 στις 3 επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τον κλάδο δραστηριότητας, εμφανίζει σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες καθυστερήσεων, ξεπερνώντας το 3%, λαμβάνοντας κατά 2 θέσεις χειρότερη βαθμολόγηση (Β+). Στον αντίποδα, 1 στις 5 επιχειρήσεις εμφανίζονται στην ανάλυση ως διαμάντια, υπό το πρίσμα της άριστης αξιολόγησης που λαμβάνουν (πιθανότητα καθυστερήσεων το 2010 κάτω από 1%)
ΣΤΟ «ΚΟΚΚΙΝΟ»
Από την ανάλυση της Hellastat, βάσει του κλάδου δραστηριότητας των επιχειρήσεων, προκύπτει ότι 31 κλάδοι εμφανίζουν ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες να καθυστερήσουν μέσα στο 2010 τις πληρωμές τους πέραν των 90 ημερών. Μεταξύ αυτών -και σύμφωνα με τις αναλύσεις 50 κλάδων της ελληνικής οικονομίας που εκπονεί ετησίως η Hellastat- και κλάδοι που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα, διαχρονικά, όπως της οινοποιίας ( βαθμολόγηση Β), με αδυναμίες όπως η εισαγωγική διείσδυση, τα χαμηλά περιθώρια κέρδους και ο υψηλός τραπεζικός δανεισμός, των ιχθυοκαλλιεργειών (βαθμολόγηση Β), εξαιτίας της υπερπροσφοράς που οδηγεί σε χαμηλές τιμές, συσσωρεύοντας προβλήματα που αντανακλώνται σε υψηλό τραπεζικό δανεισμό, και της κατασκευής υποδημάτων ( βαθμολόγηση Β), με αρνητικά χαρακτηριστικά όπως η φθίνουσα εγχώρια παραγωγή, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα, η κυριαρχία διεθνών brands και ο επίσης υψηλός τραπεζικός δανεισμός.
«ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ»
Από την έρευνα προκύπτει σημαντικός αριθμός κλάδων που συνδυάζουν θετικά χαρακτηριστικά από πλευράς οικονομικών μεγεθών και προοπτικών ανάπτυξης, με θετικό αντίκτυπο και στην αξιολόγηση της συνέπειάς τους. Συγκεκριμένα, τέσσερις κλάδοι εμφανίζουν χαμηλότερη του μέσου πιθανότητα καθυστερήσεων στις πληρωμές τους και μεταξύ αυτών βρίσκονται: οι «all-cash» επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ (βαθμολόγηση ΒΒ+), με ταχεία ανακύκλωση αποθεμάτων, χαμηλές απαιτήσεις, ασήμαντο τραπεζικό δανεισμό, χαμηλή ελαστικότητα ζήτησης σε συνδυασμό και με τη διείσδυση των private label προϊόντων, το χονδρικό εμπόριο φαρμάκων (βαθμολόγηση ΒΒ+), ένας κλάδος ο οποίος αν και είχε πρόσφατα περιστατικά σημαντικών αποτυχιών επιχειρήσεων, εντούτοις χαρακτηρίζεται από ισχυρή ζήτηση, χαμηλό δανεισμό και ικανοποιητικό εμπορικό κύκλο, τα διαγνωστικά κέντρα (βαθμολόγηση ΒΒ+), τα οποία αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια με 2ψήφιους ρυθμούς, απορροφούν το ¼ της ιδιωτικής δαπάνης υγείας, ενώ λειτουργούν με καθαρό περιθώριο της τάξης του 20% και χαμηλό δανεισμό, το εμπόριο Η/Υ και ειδών τεχνολογίας (βαθμολόγηση ΒΒ+), κλάδος ο οποίος ευνοείται από τη σύγκλιση της τεχνολογίας, της πληροφορικής, της επικοινωνίας, της ψυχαγωγίας και της εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με τον έντονο ανταγωνισμό που διατηρεί ενεργή την καταναλωτική ζήτηση. Ο κλάδος εμφανίζει μέτριο τραπεζικό δανεισμό, ικανοποιητική κάλυψη τόκων και ισορροπημένο εμπορικό κύκλο. Παράλληλα 14 ακόμη κλάδοι της ελληνικής οικονομίας βρίσκονται στην «γκρι» ζώνη και χαρακτηρίζονται ως «ασθενείς», βαθμολογούμενοι με αντίστοιχο του μέσου rate (BB).
ΤΑ ΚΑΛΑ ΝΕΑ
Σύμφωνα με τον συνεργάτη της Hellastat, Χρήστο Γιαννακόπουλο, με μια προσεκτικότερη ανάλυση των αξιολογήσεων σε επίπεδο εταιριών, μπορεί να εντοπίσει κανείς ότι η πλειοψηφία των εταιριών ανεξάρτητα από το μέγεθος τους είναι σε πολύ καλή κατάσταση φερεγγυότητας. Ειδικότερα, στις μικρές επιχειρήσεις (με τζίρο ως 2,5 εκατ. ευρώ) το ποσοστό είναι εντυπωσιακό και φθάνει στο 51%.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, πολλές από αυτές δεν έχουν καν χρηματοδοτηθεί από τις τράπεζες γιατί απλά δεν έχουν εντοπιστεί και αναπτύσσονται μόνο με ίδια κεφάλαια και κεφάλαια των προμηθευτών τους καθώς μέσα στο γενικότερο αρνητικό κλίμα δηλώνουν φόβο να αποταθούν σε πιστωτικό ίδρυμα.
Εξετάζοντας τις επιχειρήσεις υπό το πρίσμα του μεγέθους, προκύπτουν και άλλα σημαντικά συμπεράσματα, και συγκεκριμένα η υψηλότερη ασφάλεια που φαίνεται να παρέχουν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στη συνέπεια των πληρωμών τους. Χωρίζοντας τις επιχειρήσεις σε 3 ομάδες, διαπιστώνεται ότι οι μικρές επιχειρήσεις (κύκλος εργασιών από ευρώ 100 χιλ. μέχρι ευρώ 2,5 εκ.), εμφανίζουν μέση πιθανότητα καθυστερήσεων 2,64%, οι μεσαίες επιχειρήσεις(κύκλος εργασιών από ευρώ 2,5 εκ. μέχρι ευρώ 10 εκ.), εμφανίζουν μέση πιθανότητα 2,01% και οι μεγάλες επιχειρήσεις (κύκλος εργασιών από ευρώ 10 εκ. μέχρι ευρώ 50 εκ.), εμφανίζουν μέση πιθανότητα 1,46%. Στις πολύ μικρές επιχειρήσεις, με έσοδα κάτω των ευρώ 100 χιλ. η μέση πιθανότητα ασυνέπειας εκτιμάται στο 4%. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω εκτιμάται, ότι ενώ 3 στις 4 μεγάλες επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται ως διαμάντια (πιθανότητα καθυστερήσεων το 2010 μικρότερη από 2%), στον αντίποδα οι μικρές επιχειρήσεις που λαμβάνουν αυτόν τον χαρακτηρισμό περιορίζονται σε 50%, ενώ στη μεσαία κατηγορία, η αντίστοιχη τιμή εκτιμάται σε 60%.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ
Σύμφωνα με τη γεωγραφική κατανομή των επιχειρήσεων, οι επιχειρήσεις με έδρα στην Αττική και την Κεντρική Μακεδονία, εμφανίζουν χαμηλότερο του μέσου κίνδυνο καθυστερήσεων (1,84% και 1,92% αντίστοιχα), καθώς έχουν μεγαλύτερο μέσο μέγεθος και –με διαχρονική συνέπεια- καλύτερους δείκτες κερδοφορίας, αποδοτικότητας και κεφαλαιακής δομής. Αντίθετα, οι επιχειρήσεις με έδρα στο Νότιο Αιγαίο, το Ιόνιο και την Κρήτη, χαρακτηρίζονται από τις υψηλότερες πιθανότητες καθυστερήσεων (2,5% - 2,8%), εξέλιξη αναμενόμενη καθώς σχεδόν 1 στις 2 επιχειρήσεις στις περιφέρειες αυτές είναι ξενοδοχεία, τα οποία όπως είδαμε εμφανίζουν μέση πιθανότητα που κυμαίνεται στο 3%.
Θα πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί, ότι είναι εύλογο να προκύπτουν αυτά τα αποτελέσματα, αναφορικά με τη γεωγραφική κατανομή, καθώς στις περιφέρειες με χαμηλότερη «βαθμολογία», δραστηριοποιείται μεγαλύτερος αριθμός επιχειρήσεων που ανήκουν στους κλάδους που εκτιμάται ότι θα βρεθούν στο «κόκκινο» -και δη στους τομείς της μεταποίησης και της βιοτεχνικής-επαγγελματικής δραστηριοποίησης.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Στην έρευνα επισημαίνονται και οι παράγοντες της οικονομικής συγκυρίας που δημιουργούν τις δυσκολίες, αλλά και συνηγορούν σε αυτές τις δυσοίωνες εκτιμήσεις. Για το 2010, διαμορφώνεται ένα δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον, καθώς, μεταξύ άλλων, το εξωτερικό εμπόριο έχει περιοριστεί σημαντικά, αντανακλώντας την κατάσταση στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο αλλά και στις παραγωγικές επιχειρήσεις, η πιστωτική επέκταση χάνει κάθε μήνα τη δυναμική της, στερώντας αγοραστική δύναμη από τους καταναλωτές και επενδυτική ευχέρεια από τις επιχειρήσεις, ενώ η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας θα επιδράσει αυξητικά στο κόστος χρήματος στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα, η οικοδομική δραστηριότητα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, συμπαρασύροντας μια σειρά από επαγγέλματα που στηρίζονται σε αυτή, η δημοσιονομική κατάσταση (έλλειμμα και χρέος) επιβάλλει σφικτή δημοσιονομική πολιτική τουλάχιστον για την επόμενη 3ετία, η ανεργία ακολουθεί αυξητική πορεία, με αισθητή την επίπτωση στην κατανάλωση αλλά και την επιβάρυνση στα δημόσια οικονομικά. Παράλληλα, ο όγκος και η αξία των ακάλυπτων επιταγών και απλήρωτων συναλλαγματικών στην αγορά ξεπερνά κάθε προηγούμενο ενώ η πρακτική της αντικατάστασης επιταγών είναι καθημερινό φαινόμενο.
Η πρόσβαση στην άμεση τραπεζική χρηματοδότηση (κεφάλαια κίνησης) έχει καταστεί αρκετά δύσκολη ως και αδύνατη για ένα μεγάλο κομμάτι ειδικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η υφιστάμενη υπερσυντηρητικότητα των τραπεζών, σε αντίθεση με την πρωθύστερη χαλαρότητα στην αξιολόγηση των αιτημάτων χρηματοδότησης, έχει μεταφραστεί σε υπερβολικές απαιτήσεις από υφιστάμενους και νέους πελάτες, για την χρηματοδότηση ή/και την ανανέωση ακόμα και μικρών ορίων, όπως η ζήτηση από πλευράς τραπεζών εμπράγματων εξασφαλίσεων (υποθήκες σε ακίνητα) από τις επιχειρήσεις ως κάλυμμα για τα ανοικτά τους υπόλοιπα, η σημαντική μείωση των ποσοστών προεξόφλησης επιταγών πελατείας, η συνδυαστική αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των φορέων/στελεχών με τη φερεγγυότητας της εταιρείας κ.α.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Όπως συνηθίζεται να διατυπώνεται την τρέχουσα περίοδο, «η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες», ενώ ο κίνδυνος δεν είναι έννοια ασύμβατη προς την επιχείρηση – αρκεί να αναγνωρίζεται, να ποσοτικοποιείται και να ανταμείβεται επαρκώς. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα οι επιχειρήσεις δούλευαν για τον τζίρο και ξέχασαν ότι ζουν από την είσπραξη. Οι τράπεζες υπολόγιζαν το κίνδυνο προσμετρώντας την εξασφάλιση παραβλέποντας την ανάλυση των μελλοντικών ταμειακών εισροών των δανειοδοτημένων πελατών τους που σε σημαντικό βαθμό καθορίζονται από το βαθμό επικινδυνότητας του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιούνται αλλά εξίσου σπουδαίο, το βαθμό επικινδυνότητα των κλάδων που δραστηριοποιούνται οι πελάτες, των πελατών τους.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Το πλήρες περιεχόμενο της μελέτης μπορεί να αναζητηθεί στο www.hellastat.eu. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε από την Ομάδα Οικονομικής Ανάλυσης της Hellastat A.E., με βάση πρωτογενή έρευνα και δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες, ενώ χρησιμοποιήθηκε και το μοντέλο Credit Risk Tracker το οποίο έχει αναπτύξει η Standard & Poor’s με την υποστήριξη της και στα πλαίσια της στρατηγικής της συνεργασίας με την Hellastat, ειδικά για τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Υπογραμμίζεται ότι η αξιολόγηση της συνέπειας ενός κλάδου είναι ενδεικτική (μέση τιμή), με την έννοια ότι σε έναν «ασφαλή» κλάδο δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις με «επισφαλή» αξιολόγηση και το αντίστροφο. Συνεπώς, δεν πρέπει να συγχέεται η εικόνα που δίνει η μέση τιμή με τις επιμέρους παρατηρήσεις που αφορούν ατομικά σε επιχειρήσεις. Υπογραμμίζεται ότι η παρούσα δημοσίευση αποτελεί απόσπασμα αναλυτικής μελέτης.
ΤτΕ
Θα πρέπει, ωστόσο, να παρουσιαστούν και οι εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, αναφορικά με την πορεία των επισφαλειών για το τρέχον έτος. Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, που δόθηκε πριν από μερικές ημέρες στη δημοσιότητα, γίνεται λόγος για οριακή, έστω, επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επισφαλειών στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Στην έκθεση επισημαίνεται ότι οι επισφάλειες στο 9μηνο για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ανήλθαν στο 7,2% από 6,8% που είχαν κλείσει το α’ εξάμηνο του 2009.
Πηγές της Τράπεζας της Ελλάδος εκτιμούν ότι το τελευταίο τρίμηνο του έτους, ναι μεν ο ρυθμός των επισφαλειών συνεχίζει να είναι αυξητικός, ωστόσο, παρουσιάζει μια σχετική επιβράδυνση στην αύξησή του. Στην έκθεση αναφέρεται επίσης ότι η κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών αυξήθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου στο 11,7% από 9,4% το Δεκέμβριο του 2008. Στην έκθεση υπογραμμίζεται επίσης, ότι οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι σημείωσαν πτώση κερδοφορίας σε σχέση με το αντίστοιχο 9μηνο του 2008 κατά 42,3%, και κατά 38,6% σε επίπεδα μητρικής.
Κλάδος Rating Χαρακτηρισμός
Σούπερ μάρκετ BB+ διαμάντι
Χονδρικό εμπόριο φαρμάκων BB+ διαμάντι
Διαγνωστικά κέντρα BB+ διαμάντι
Εμπόριο Η/Υ & ειδών τεχνολογίας BB+ διαμάντι
Καύσιμα BB ασθενής
Φαρμακευτικές επιχειρήσεις BB ασθενής
Αντιπρόσωποι - εισαγωγείς μοτοσικλετών BB ασθενής
Εστίαση BB ασθενής
Πληροφορική BB ασθενής
Ηλεκτρολογικό υλικό & φωτισμός BB ασθενής
On-line αγορές BB ασθενής
Χονδρικό εμπόριο αλκοολούχων και λοιπών ποτών BB ασθενής
Ανταλλακτικά & service οχημάτων BB ασθενής
Ανακύκλωση & διαχείριση απορριμμάτων BB ασθενής
Χημικά BB ασθενής
Υπηρεσίες υγείας BB ασθενής
Φυτοπροστασία BB ασθενής
Μεταφορές & Logistics BB ασθενής
Χρώματα & βερνίκια BB- επισφαλής
Λιανικό εμπόριο ειδών ένδυσης & υπόδησης BB- επισφαλής
Εμπορία και επεξεργασία μετάλλων BB- επισφαλής
Εμπόριο αυτοκίνητων οχημάτων BB- επισφαλής
Ιατρικός εξοπλισμός BB- επισφαλής
Γαλακτοκομικά προϊόντα BB- επισφαλής
Βαριά προκατασκευή BB- επισφαλής
Χάρτινη συσκευασία BB- επισφαλής
Δομικά υλικά BB- επισφαλής
Μεταλλικές κατασκευές BB- επισφαλής
Κατασκευαστικές BB- επισφαλής
Μεταλλικά κουφώματα BB- επισφαλής
Πλαστική συσκευασία BB- επισφαλής
Αλλαντικά BB- επισφαλής
Έτοιμο Σκυρόδεμα BB- επισφαλής
Μεταλλικό νερό, χυμοί & αναψυκτικά BB- επισφαλής
Κατασκευή ενδυμάτων BB- επισφαλής
Ξύλο και προϊόντα BB- επισφαλής
Παραγωγή & εμπόριο επίπλων & οικιακού εξοπλισμού BB- επισφαλής
Κλωστοϋφαντουργία BB- επισφαλής
Πουλερικά BB- επισφαλής
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας BB- επισφαλής
Έκδοση εφημερίδων & περιοδικών BB- επισφαλής
Ξενοδοχεία B+ επισφαλής
Έκδοση βιβλίων B+ επισφαλής
Εκτυπώσεις B+ επισφαλής
Μίσθωση οχημάτων B+ επισφαλής
Παραγωγή αλκοολούχων ποτών B+ επισφαλής
Κατασκευή υποδημάτων B επισφαλής
Ιχθυοκαλλιέργεια B επισφαλής
Οινοποιία B επισφαλής
