Του Γιώργου Ρούστα
Έχοντας από τη μία, στα χέρια της την πρώτη φάση της μελέτης, η οποία αποτύπωσε το μέγεθος του προβλήματος της φτώχειας στη Θεσσαλία, και από την άλλη στη διάθεσή της 88.750.000 ευρώ του Περιφερειακού Σχεδιασμού με στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας και κάθε διάκρισης, η Περιφέρεια σχεδιάζει τις παρεμβάσεις της στο ευαίσθητο αυτό θέμα. Εν αναμονή ολοκλήρωσης συνολικά της μελέτης (τέλος Μαΐου), η Περιφέρεια Θεσσαλία σκοπεύει να αναπτύξει ενεργητικές δράσεις, προωθώντας την απασχόληση σε μακροχρόνια άνεργους κι άλλες κοινωνικά ευπαθείς ομάδες οι οποίες με βάση τα στοιχεία της μελέτης σε ποσοστό 45% πιστεύουν ότι θα ξεφύγουν από την κατάσταση φτώχειας, στην οποία έχουν περιέλθει μέσα από την εύρεση εργασίας.
Όσον αφορά στη μελέτη, αυτή έδειξε ενδιαφέροντα στοιχεία για την κατάσταση των φτωχών στη Θεσσαλία και σίγουρα εκτός από την Περιφέρεια, το περιεχόμενό της θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο και σε άλλους φορείς. Ειδικότερα σύμφωνα με την έρευνα πεδίου που έγινε από το σχετικό ερωτηματολόγιο της Bee Group, οι φτωχοί ποσοστιαία χωρίζονται σε: Κοινωνικά ευάλωτες ομάδες 25%, Ειδικές ομάδες 69%, Λοιπές ομάδες πληθυσμού 72%. Αξιοσημείωτο είναι το σχετικά υψηλό ποσοστό απώλειας στέγης (40%). Από τους ερωτηθέντες που απάντησαν ότι έχουν απωλέσει τη στέγη τους, το 78% αναφέρει σαν αιτία τα οικονομικά προβλήματα/ χαμηλό εισόδημα, το 11% την ανεργία, το 5% το διαζύγιο ή τον χωρισμό, το 3% την ανεπαρκή στήριξη από την οικογένεια, το 2% λόγω ψυχιατρικού προβλήματος και το 1% είναι ήδη άστεγος.
Ακόμη η συνολική κατάταξη των φαινομένων έξαρσης Κοινωνικού Διαχωρισμού και Φτώχειας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ανά Δήμο, χωρίζεται σε κλίμακες: Στην «Πολύ Υψηλή» κλίμακα βρίσκονται οι Δήμοι Λαρισαίων, Καρδίτσας, Σοφάδων, στην «Υψηλή» οι Δήμοι Βόλου, Ελασσόνας, Φαρκαδόνας, Τύρναβου, στη «Χαμηλή» οι Δήμοι Αλμυρού, Τεμπών, Νοτίου Πηλίου, Τρικκαίων, Αγιάς, Κιλελέρ και οι υπόλοιποι Δήμοι κατατάσσονται στην «Πολύ Χαμηλή» κλίμακα.
Η ΜΕΛΕΤΗ
Η μελέτη που όμοιά της δεν έχει γίνει στο παρελθόν, εκπονήθηκε από την Bee Group A.E., η οποία αξιοποίησε 4 πηγές πληροφοριών: Τις φορολογικές δηλώσεις των ετών 2010-2012 από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ), συμπληρωμένα ερωτηματολόγια που εστάλησαν στις Κοινωνικές Υπηρεσίες των δήμων και άλλες Αναπτυξιακές Εταιρίες καθώς και σε άλλους φορείς, όπως ΜΚΟ, φορείς που ασχολούνται με την ψυχική υγεία κ.α. και 4η πηγή η έρευνα πεδίου από δείγμα 400 ωφελουμένων στη Θεσσαλία, οι οποίοι δήλωσαν, ότι έχουν ανάγκη την υποστήριξη του κοινωνικού κράτους πρόνοιας.
ΟΙ ΠΟΡΟΙ
Με βάση το Περιφερειακό Στρατηγικό Σχέδιο Κοινωνικής Ένταξης με αναλυτικό Σχέδιο Δράσης και Εφαρμογής Παρεμβάσεων Καταπολέμησης της Φτώχειας και Εμβάθυνσης της Κοινωνικής Συνοχής στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, από τα 88,750 εκατ. ευρώ, τα 22,175 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για την ενίσχυση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας μειονεκτούντων ατόμων-ανέργων (κατάρτιση, φιλοξενία παιδιών σε Βρεφονηπιακούς Σταθμούς, κλπ), 18,750 εκατ. ευρώ για δράσεις που θα αναπτύξουν η Αυτοδιοίκηση, τα Νοσοκομεία, και οι φορείς Πρόνοιας, ενώ 14, 875 εκατ. ευρώ προορίζονται στα Κέντρα Φροντίδας Ηλικιωμένων, στην ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών, στην ίδρυση και λειτουργία νέων δομών αντιμετώπισης της φτώχειας. Τα υπόλοιπα ποσά του περιφερειακού προγράμματος θα διατεθούν στην εκπόνηση επιχειρηματικών σχεδίων για ίδρυση επιχειρήσεων\αυτοαπασχόληση για ανέργους, για την ομαλή κοινωνικό-οικονομική ένταξη των ΡΟΜΑ, των μεταναστών, κλπ.
Να σημειωθεί ότι ο Περιφερειακός Σχεδιασμός της Θεσσαλίας για την καταπολέμηση της φτώχειας δεν είναι η μοναδική ενισχυτική δράση για τους οικονομικά αδυνάτους, καθώς η εθνική πολιτική σε κεντρικό επίπεδο προβλέπει ακόμη την αξιοποίηση κι άλλων μέτρων, όπως του ΤΕΒΑ, μέσω του οποίου θα αγορασθούν και θα μοιρασθούν τρόφιμα στους φτωχούς, αλλά και της εφαρμογής του προγράμματος για την καταβολή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Επίσης, με το «Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης» θα υλοποιηθούν Τομεακές δράσεις για την ενίσχυση εν προκειμένω των κοινωνικά αδυνάτων κατοίκων της υπαίθρου. Επειδή όμως οι ρυθμοί καταγραφής των φτωχών πανελλαδικά δεν είναι εξίσου γρήγοροι, όπως στη Θεσσαλία, η έναρξη αυτών των προγραμμάτων μάλλον θα καθυστερήσει.
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ
Σύμφωνα με την έρευνα πεδίου που έγινε από το σχετικό ερωτηματολόγιο της Bee Group, οι φτωχοί ποσοστιαία χωρίζονται σε: Κοινωνικά ευάλωτες ομάδες 25%, Ειδικές ομάδες 69%, Λοιπές ομάδες πληθυσμού 72%. Περίπου το 17% των φτωχών ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ενώ 4 στους 10 δεν έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά.
Το 11% των ερωτηθέντων που απάντησαν στο σχετικό ερωτηματολόγιο είναι διαζευγμένοι, και το 6% σε διάσταση. Επίσης, το 11% βρίσκεται σε κατάσταση χηρείας ενώ το 1% δήλωσε κάποια άλλη οικογενειακή κατάσταση (εθιμοτυπικός τσιγγάνικος γάμος, συμβίωση).
Η πλειοψηφία των ωφελούμενων που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο (64%) έχουν παιδιά. Ειδικότερα, 15% έχει 1 παιδί, το 23% έχει 2 παιδιά, το 11% έχει 3 παιδιά, το 9% έχει 4 παιδιά και το 4% έχει 5 παιδιά και το 2% πάνω από 5 παιδιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος όρος του εισοδήματος των ωφελούμενων που απάντησαν σε αυτό το ερωτηματολόγιο είναι 3.350€ και η διακύμανση του εισοδήματος των ερωτηθέντων είναι από 300€ έως 15.000€. Τα εισοδήματα αυτά προέρχονται από περιστασιακή εργασία στο 25% των ερωτηθέντων, 16% από εποχική εργασία, 16% από σύνταξη, 16% από επιδόματα, 5% από σταθερή εργασία. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 22% των ερωτηθέντων είναι άνεργοι χωρίς κανένα εισόδημα.
Αξιοσημείωτο είναι το σχετικά υψηλό ποσοστό απώλειας στέγης (40%). Από τους ερωτηθέντες που απάντησαν ότι έχουν απωλέσει τη στέγη τους, το 78% αναφέρει σαν αιτία τα οικονομικά προβλήματα/ χαμηλό εισόδημα, το 11% την ανεργία, το 5% το διαζύγιο ή τον χωρισμό. 3% την ανεπαρκή στήριξη από την οικογένεια, το 2% λόγω ψυχιατρικού προβλήματος και το 1% είναι ήδη άστεγος. Ειδικότερα, από τους ωφελούμενους που ερωτήθηκαν αν κρίνουν πώς μπορούν να ξεφύγουν από την κατάσταση φτώχειας, παρατηρείται ότι σε ποσοστό 45% θεωρούν ότι θα το πετύχουν μέσα από την εύρεση εργασίας, ποσοστό 31% με την παροχή βοήθειας από το κράτος και σε ποσοστό 24% με την παροχή βοήθειας και στήριξης από τις τοπικές Κοινωνικές Δομές.
Στο πλαίσιο της μελέτης έγινε και η καταγραφή των θυλάκων φτώχειας και Περιοχών Ολοκληρωτικής Παρέμβασης (ΠΟΠ) στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ανά Περιφερειακή Ενότητα. Από την καταγραφή προκύπτει ότι στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε 7 Δήμους υπάρχουν Θύλακες Φτώχειας. Ειδικότερα υπάρχουν 8 ΠΟΠ ΡΟΜΑ, 3 Θύλακες φτώχειας και 3 ΠΟΠ λοιπών Περιθωριοποιημένων Κοινοτήτων.
Από τα συμπεράσματα της μελέτης προκύπτει ότι οι Κοινωνικές Δομές είναι ανεπτυγμένες σε ικανοποιητικό βαθμό στις πρωτεύουσες των θεσσαλικών Περιφερειακών Ενοτήτων (Λάρισα, Τρίκαλα, Βόλος, Καρδίτσα), ενώ αντίθετα στην υπόλοιπη Περιφέρεια η επάρκεια των Κοινωνικών Δομών κυμαίνεται από μέτρια έως χαμηλά επίπεδα.
