ΤΥΡΝΑΒΟΣ (Γραφείο»Ε», του Κώστα Τσόλα)
Να φαν τα λάφια μέλαθρο
Κι οι μούλες το τριφύλλι
Κι ο νιός να πιεί παλιό κρασί,
Ρακί μεταβρασμένο
Παλαιό δημοτικό τραγούδι
του Τυρνάβου (Αχ.Τζάρτζανος:
«Άρθρα και Μελετήματα»)
Το τσίπουρο υπήρξε ανέκαθεν το ποτό των φτωχών και των λαϊκών τάξεων, ήταν αυτό που ξεκούραζε τον ταλαίπωρο αγρότη- αμπελουργό, μετά τον ολοήμερο μόχθο.
Και όμως αυτό το λαϊκό ποτό, το ούζο και το τσίπουρο Τύρναβου, εδώ και πολλές δεκαετίες χρόνο με τον χρόνο κερδίζει όλο και περισσότερο τις αγορές όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και εκτός της χώρας μας. Ακόμα και στη μακρινή Κίνα και την Αυστραλία φτάνει πλέον το τσίπουρο και το ούζο Τυρνάβου ανοίγοντας έτσι νέους ορίζοντες για τους αμπελουργούς του Δήμου Τυρνάβου και της ευρύτερης περιοχής σε μια περίοδο κρίσης και οικονομικής ύφεσης.
Στην περιοχή του Τυρνάβου εκτός από τον Αγροτικό Οινοποιητικό Συνεταιρισμό τις τελευταίες δεκαετίες σιγά σιγά αρχικά και δυναμικά στη συνέχεια δραστηριοποιούνται και αξιόλογες ιδιωτικές επιχειρήσεις, αποσταγματοποιεία τα οποία συνεχίζουν την παράδοση του Τυρνάβου παράγοντας αυθεντικό τσίπουρο και ούζο Τυρνάβου φτάνει μέχρι τα πέρατα του κόσμου.
Ένας από τους πλέον έμπειρους στον χώρο της απόσταξης και οινοποίησης, με περγαμηνές και εκτός Ελλάδας είναι ο πρώην γενικός διευθυντής του Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Τυρνάβου οινολόγος Δρ. Αστέριος Παπράς, ο οποίος έκανε αγώνες μαζί με τις εκάστοτε διοικήσεις του συνεταιρισμού, παλαιότερα, αλλά και σήμερα για να διατηρηθεί η παραδοσιακή συνταγή του ούζου και τσίπουρου Τυρνάβου και να γίνει γνωστό ακόμα περισσότερο σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Σύμφωνα με τον δρα Παπρά, το πότε ακριβώς άρχισε η παραγωγή του στην Ελλάδα δεν είναι γνωστό. Υπάρχουν αναφορές για παραγωγή τσίπουρου στο Άγιο Όρος από το 1590, όπως φαίνεται από διάφορα τουρκικά φιρμάνια της εποχής.
Η παραγωγή μέχρι πρόσφατα, το 1988, γινόταν μόνο από τους αμπελουργούς οι οποίοι έπαιρναν (και παίρνουν) άδεια για απόσταξη δύο ημερών (διήμερη) σύμφωνα με τον νόμο 971/1917.
Δεν είναι τυχαίο που ο Τύρναβος βρέθηκε στο επίκεντρο αυτής της ιστορίας του τσίπουρου. Οι λόγοι είναι κατ΄εξοχήν ιστορικοί και ξεκινούν από την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Προς το τέλος της περιόδου αυτής ήταν που ονομάσθηκε και το τσίπουρο ή ρακί ούζο από το γνωστό επεισόδιο που αναφέρουν και ο καθηγητής Αλ. Φιλαδελφεύς αλλά και ο Αχ. Τζάρτζανος και που έγινε στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας.
Σε μια παρέα που απέσταζε τσίπουρο (ο Αντώνιος Μακρής συμπίνων με τον Σταυράκ Μπέη στο καζάνι τoυ Δημ. Δουμενιιώτη) ένας εξαντάς δοκιμάζοντας το τσίπουρο από μια καινούργια συνταγή (με επαναπόσταξη και αρωματικά, γλυκάνισος κ.λπ.) αναφώνησε ενθουσιασμένος «Ω... μα τι ωραίο πράγμα είναι αυτό, αυτό είναι USE MASSALIAS» θέλοντας να εκφράσει τον ενθουσιασμό του για την εξαιρετική ποιότητα του ποτού που δοκίμαζε, και αυτό διότι εκείνη την περίοδο στον Τύρναβο καλλιεργούσαν μεταξοσκώληκα (κουκούλια ) τα καλύτερα εκ των οποίων τα διάλεγαν και τα έστελναν στη Μασσαλία μέσα σε ξυλοκιβώτια στα οποία απ’ έξω σημείωναν use Massalia. Η έκφραση δηλαδή ήταν για να δηλωθεί μια εξαιρετική, μια διαλεγμένη ποιότητα.
Το όνομα του ούζου λοιπόν δεν περιέγραφε παρά ένα καλό γλυκανισάτο διπλοαπεσταγμένο τσίπουρο, αγαπήθηκε και τραγουδήθηκε σαν τέτοιο, έκανε διάσημο τον Τύρναβο και στήριξε την αμπελουργία της περιοχής.
Μιλώντας για την ιστορία του ούζου και του τσίπουρου ο Δρ. Αστέριος Παπράς μας παραχώρησε μια πραγματικά αποκαλυπτική σπάνια ετικέτα της εποχής εκείνης, περίπου του 1900.
Αυτό ήταν το ούζο, ήταν δηλαδή ένα καλό τσίπουρο και σαν τέτοιο αγαπήθηκε και τραγουδήθηκε.
Το ούζο δηλαδή ήταν ένα πραγματικό απόσταγμα, προερχόταν από ένα συγκριμένο αγροτικό προϊόν, τα στέμφυλα των σταφυλιών.
ΕΞΑΓΩΓΕΣ
* Σήμερα ο Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Τυρνάβου εξάγει ούζο και τσίπουρο από την Αυστραλία μέχρι προσφάτως ακόμα και στην Κίνα. Γίνονται επίσης επιχειρηματικά «ανοίγματα» και σε άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Αμερική όπου ο συνεταιρισμός συμμετείχε σε έκθεση στο Σαν Φρανσίσκο.
Στην Ευρώπη η κύρια χώρα εξαγωγών είναι η Γερμανία, όχι μόνο γιατί υπάρχει έντονα εκεί το Ελληνικό στοιχείο, αλλά και γιατί και οι ίδιοι οι Γερμανοί το προτιμούν.
* Η ποτοποΐα Κατσάρου δραστηριοποιείται στον χώρο της απόσταξης από το 1856, είναι το αρχαιότερο αποστακτήριο στην Ελλάδα. Ο Νικόλαος Κατσάρος, ο προπάππους, ήταν ο πρώτος που δημιούργησε το ΟΥΖΟ. Από τότε, η τέταρτη γενιά συνεχίζει να αποστάζει ούζο χρησιμοποιώντας την ίδια πρωτότυπη συνταγή.
Η διανομή του ούζου μέχρι το 1965 γινόταν κυρίως τοπικά, αλλά από τότε εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στην Ελλάδα τα προϊόντα είναι διαθέσιμα κυρίως σε κάβες, σε Super markets, επιλεγμένα εστιατόρια και bar, με πιο έντονη την παρουσία σε όλα τα Ελληνικά νησιά.
Από το 1992 τα προϊόντα βρίσκονται και στα Ελληνικά Καταστήματα Αφορολογήτων Ειδών (Duty Free Shops).
Στο εξωτερικό η εταιρία διανέμει τα προϊόντα της σε Αυστραλία, Η.Π.Α., Καναδά, Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Αυστρία, Ελβετία, Ουκρανία, Τσεχία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Σκόπια, Αλβανία, Κύπρο, Ιράκ και Ιαπωνία, ενώ τελευταία έχει προχωρήσει σε συμφωνία για την πώληση των προϊόντων σε Χονγκ-Κόγκ και Νότια Κορέα...
* Η εταιρία Καρδάση ιδρύθηκε το 1991 από τον Κωνσταντίνο Καρδάση συνεχιστή για τρίτη γενιά της ενασχόλησης της οικογένειας με τα αμπελωϊνικά προϊόντα.
Η οικογένεια από τις αρχές του περασμένου αιώνα ασχολείται με την καλλιέργεια του αμπελιού και το εμπόριο των προϊόντων του σταφυλιού.
Από το 2006 εφαρμόζεται το Σύστημα Διαχείρισης της Ασφάλειας των Τροφίμων ISO 22000:2005.
Το παλαιωμένο τσίπουρο είναι ένα εκλεκτό απόσταγμα στεμφύλων μοσχάτου που ωρίμασε σε γαλλικά και αμερικάνικα δρύινα βαρέλια. Η διαδικασία αυτή της παλαίωσης αλλάζει τον χαρακτήρα του τσίπουρου, δίνοντάς του πιο φίνα αρώματα, πιο πλούσια γεύση και πολύ δυνατή επίγευση.
Τα προϊόντα της εταιρίας εκτός από την ελληνική αγορά, τα τελευταία χρόνια, εξάγονται και σε κάποιες χώρες του εξωτερικού, όπως: Κύπρο, Βουλγαρία, Αυστρία, Ολλανδία, Σουηδία και άλλες χώρες σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία και αποδοχή.
* Η εταιρία «ΒΡΥΣΣΑΣ ΑΕ» είναι μια οικογενειακή επιχείρηση η οποία ιδρύθηκε το 1952 και παράγει τσίπουρο, ούζο, αποστάγματα, ρακόμελο, Brandy, σαμπάνιες και οίνους.
Η «ΒΡΥΣΣΑΣ ΑΕ» έως σήμερα, έχει εξάγει τα προϊόντα της και ιδιαίτερα, τσίπουρο, brandy, oύζο και σαμπάνιες σε πολλές χώρες, όπως στη Γερμανία, την Ολλανδία, την Κύπρο, τις ΗΠΑ, τη Νιγηρία, τη Σουηδία και στα Σκόπια.
* Η οικογένεια Καβαρατζή ασχολείται με την απόσταξη τσίπουρου και ούζου από το 1964. Το 1990 ήταν η πρώτη που ίδρυσε αποσταγματοποΐα – ποτοποιΐα για την εμφιάλωση και διακίνηση ούζου και τσίπουρου. Οι χώρες διανομής, πέρα από την εγχωρία κατανάλωση είναι η Γερμανία και η Ολλανδία. Υπεύθυνος της επιχείρησης είναι ο κ. Ελευθέριος Καβαρατζής
