«Τα νιτρικά δεν είναι δηλητήριο, δεν προκαλούν καρκίνο του στομάχου, δεν προκαλούν τη νόσο μεθαιμοσφαιριναιμία στα νεογνά, ενώ η ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων νιτρικών στα νερά σημαίνει απλά ότι δεν διαχειριζόμαστε σωστά το άζωτο, προσθέτοντας στο έδαφος μεγαλύτερες από τις ποσότητες που χρειάζονται τα φυτά, με αποτέλεσμα η περίσσεια να διαφεύγει στο περιβάλλον». Αυτά υποστηρίζει, με συνέντευξή του στην «Ε» ο γεωπόνος, δρ Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Χρίστος Τσαντήλας, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο «Επιπτώσεις στο Περιβάλλον, τη Γεωργία και την Υγεία» που θα γίνει αύριο Δευτέρα 6 Ιουνίου στις 7.30 το απόγευμα στο «Χατζηγιάννειο» Πνευματικό Κέντρο Λάρισας. Σύμφωνα με τον κ. Τσαντήλα, «οι πολίτες δεν πρέπει να τρομοκρατούνται, όταν διαπιστωθεί ύπαρξη νιτρικών στο νερό καταφεύγοντας σε παράλογες αντιδράσεις, όπως η πλήρης υποκατάσταση των νερών μας από εισαγόμενα εμφιαλωμένα νερά από άλλες χώρες, η αξία των οποίων, όπως διαφημίζονται, είναι η «μηδενική περιεκτικότητα σε νιτρικά». Αναλυτικότερα η συζήτηση με τον γεωπόνο ερευνητή έχει ως ακολούθως.
* Κύριε Τσαντήλα, αύριο παρουσιάζεται το βιβλίο σας «Εγχειρίδιο Νιτρικών Επιπτώσεις στο Περιβάλλον, την Γεωργία και την Ανθρώπινη Υγεία». Ποιο είναι το περιεχόμενό του και ποιος ο λόγος που επιμεληθήκατε την έκδοσή του;
- Τα νιτρικά (ΝΟ3) είναι μία από τις πολλές μορφές του αζώτου (Ν) στη φύση, που δημιουργούν μεγάλο ενδιαφέρον στο ευρύ κοινό για τους παρακάτω λόγους: Για τον γεωργό είναι η πιο σημαντική τροφή των φυτών, καθορίζοντας σε μεγάλο βαθμό την απόδοσή τους, για τον περιβαλλοντολόγο/οικολόγο είναι μία βασική αιτία δημιουργίας ευτροφισμού στα νερά που προκαλεί τον θάνατο των υδρόβιων οργανισμών και για τους μεταποιητές των τροφίμων είναι η χημική ένωση, με την οποία συντηρούνται μεγάλες κατηγορίες τροφίμων.
* Στον καταναλωτή έχει παγιωθεί η πεποίθηση ότι τα νιτρικά συνιστούν έναν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του. Τα νιτρικά συνιστούν απαρέγκλιτα κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων;
- Αυτή η λανθασμένα γενικευμένη «άποψη» ήταν η βασική αιτία διερεύνησης σε βάθος του ερωτήματος αυτού, που ύστερα από πολυετή προβληματισμό οδήγησε στη συγγραφή αυτού του βιβλίου, με τη συνδρομή μεγάλου αριθμού επιστημόνων από όλον τον κόσμο και την Ελλάδα, τους οποίους με την ευκαιρία θέλω να ευχαριστήσω θερμά και από τη θέση αυτήν.
* Ποια είναι λοιπόν η απάντηση για τον ρόλο των νιτρικών; Βλάπτουν ή όχι την ανθρώπινη υγεία;
- Όπως θα αναλυθεί από τους ειδικούς γιατρούς στην εκδήλωση, η άποψη ότι τα νιτρικά προκαλούν τη νόσο μεθαιμοσφαιριναιμία στα νεογνά δεν ευσταθεί. Σε όλες τις περιπτώσεις που συνέβησαν τέτοια περιστατικά, αποδείχθηκε ότι η αιτία δεν ήταν τα νιτρικά, αλλά παθογόνοι μικροοργανισμοί που συνυπήρχαν με τα νιτρικά και αποδόθηκε η αιτία της ασθένειας λαθεμένα στα νιτρικά. Επίσης η γενικευμένη άποψη ότι τα νιτρικά προκαλούν καρκίνο του στομάχου επίσης δεν ευσταθεί. Σημειώνεται ότι στην αγγλική νομοθεσία αυτό αναφέρεται με σαφήνεια ότι δηλαδή τα νιτρικά δεν προκαλούν καρκίνο του στομάχου. Βεβαίως υπάρχουν ορισμένες επιδημιολογικές μελέτες που συσχετίζουν τα νιτρικά με την πρόκληση καρκίνου, αλλά σε καμία περίπτωση αυτή η άποψη δεν πρέπει να γενικεύεται.
* Επομένως η σχετική ευρωπαϊκή οδηγία που έχει υιοθετηθεί και στην Ελλάδα ότι νερό με περιεκτικότητα σε νιτρικά μεγαλύτερη των 50 mg/l δεν πρέπει να καταναλώνεται, δεν πρέπει να εφαρμόζεται;
- Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να βγει το συμπέρασμα ότι προτείνουμε να μη εφαρμόζεται η σχετική νομοθεσία. Τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών δεν αποτελούν νόμους, αλλά εργαλεία των αρμόδιων που νομοθετούν. Η νομοθεσία επομένως πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση. Επισημαίνεται όμως ότι η σχετική οδηγία ψηφίσθηκε πρωτίστως για να μειωθεί η περιεκτικότητα των νερών σε νιτρικά -και αυτό είναι απολύτως ορθό- και όχι για την αντιμετώπιση των υποτιθέμενων προβλημάτων που προκαλούν τα νιτρικά. Η ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων νιτρικών στα νερά σημαίνει απλά ότι δεν διαχειριζόμαστε σωστά το άζωτο, προσθέτοντας στο έδαφος μεγαλύτερες από τις ποσότητες που χρειάζονται τα φυτά, με αποτέλεσμα η περίσσεια να διαφεύγει στο περιβάλλον. Σημειώνεται δε ότι ήδη άρχισε η συζήτηση στους αρμόδιους διεθνείς φορείς, το όριο των 50 mg/l να αναθεωρηθεί προς τα πάνω.
* Τι επομένως πρέπει να κρατήσει ο απλός άνθρωπος γύρω από το σημαντικό αυτό θέμα, που πολλές φορές του προκαλεί πανικό για τον κίνδυνο πρόκλησης σοβαρών προβλημάτων υγείας;
- Τα νιτρικά δεν είναι δηλητήριο. Η χημική αυτή ένωση δίνει τη δυνατότητα να παράγονται επαρκείς ποσότητες τροφίμων για τη διατροφή του παγκόσμιου πληθυσμού που αυξάνεται ραγδαία. Επειδή πλέον δεν υπάρχουν άλλες εκτάσεις να επεκταθεί η γεωργία για να αυξηθεί η γεωργική παραγωγή, η λύση είναι μόνο η χρησιμοποίηση των λιπασμάτων, που όμως πρέπει να γίνεται ακολουθώντας τους κανόνες της επιστήμης. Και στο θέμα αυτό η ανθρωπότητα οφείλει πολλά στον Γερμανό χημικό Fritz Haber και τον Carl Bosch (τιμήθηκαν και οι δύο με το βραβείο Nobel), που κατάφεραν να παράγουν αζωτούχο λίπασμα σε βιομηχανική κλίμακα από το άζωτο της ατμόσφαιρας, οι ποσότητες του οποίου είναι ανεξάντλητες (το 78% του ατμοσφαιρικού αέρα είναι άζωτο). Πρέπει όμως να τα διαχειριζόμαστε σωστά, ώστε να μην επιβαρύνουν το περιβάλλον προκαλώντας το φαινόμενο του ευτροφισμού.
Τα νιτρικά δεν είναι δηλητήριο, τα χρησιμοποιούμε στη συντήρηση των τροφίμων επί αιώνες. Η άποψη ότι προκαλούν καρκίνο ή άλλες ασθένειες δεν ισχύει γενικευμένα, αντίθετα σε πολλές περιπτώσεις ωφελούν σημαντικά την υγεία του ανθρώπου. Για τον λόγο αυτόν οι πολίτες δεν πρέπει να τρομοκρατούνται, όταν διαπιστωθεί ύπαρξη νιτρικών στο νερό καταφεύγοντας σε παράλογες αντιδράσεις, όπως η πλήρης υποκατάσταση των νερών μας από εισαγόμενα εμφιαλωμένα νερά από άλλες χώρες, η αξία των οποίων, όπως διαφημίζονται, είναι η «μηδενική περιεκτικότητα σε νιτρικά». Τέλος, η νομοθεσία οφείλει να εξαντλεί την επιστημονική γνώση, πριν την υιοθέτηση νομοθετικών κανόνων.
Αύριο η παρουσίαση του βιβλίου
«Επιπτώσεις στο Περιβάλλον, τη Γεωργία και την Υγεία» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Χρίστου Τσαντήλα. Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει αύριο Δευτέρα 6 Ιουνίου στις 7.30 το απόγευμα στο “Χατζηγιάννειο”. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο δρ Νικόλαος Μπαρμπαγιάννης, καθηγητής Εδαφολογίας Α.Π.Θ., διευθυντής Εργαστηρίου Εδαφολογίας, ο δρ Νικόλαος Δαναλάτος, καθηγητής Γεωργίας Π.Θ., κοσμήτορας της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών, ο δρ Ιωάννης Σκουλαρίγκης, καθηγητής Καρδιολογίας, Π.Θ., διευθυντής Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής ΠΓΝ Λάρισας και ο δρ Ανδρέας Ξανθόπουλος, επιμελητής Καρδιολογίας της Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής ΠΓΝ Λάρισας. Η παρουσίαση του βιβλίου τελεί υπό την αιγίδα του Υπ. Αγροτ. Αν. και Τροφίμων, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Δήμου Λαρισαίων, του Ιατρικού Συλλόγου Λάρισας, του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, του Συν/σμού ΘΕΣΓΗ και των Εκδόσεων ΕΜΒΡΥΟ. Την έκδοση του βιβλίου έκανε ο Χρίστος Τσαντήλας και ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «ΔΗΜΗΤΡΑ», Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών.
