σοβαρά προβλήματα ούτε και λίστες αναμονής θεραπειών για τον καρκίνο, υποστηρίζει η πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Λάρισας Ιωάννα Καραβάνα και εκτιμά ότι, μέσω των δράσεων του συλλόγου, όποιος Λαρισαίος ογκολογικός ασθενής χρειάστηκε τη βοήθεια του συλλόγου του παρασχέθηκε.
Σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση για την παροχή υπηρεσιών υγείας στους ογκολογικούς ασθενείς η κα Καραβάνα αναφέρεται στο «θαύμα» της ανάπτυξης των αντικαρκινικών υπηρεσιών στη Θεσσαλία, αναδεικνύοντας παράλληλα τα κενά και τις ελλείψεις σε τομείς όπως η ακτινοθεραπεία και η παρεμβατική ακτινολογία ενώ δεν παραλείπει να θέσει το θέμα των κτιριακών υποδομών του Γενικού Νοσοκομείου. «Ένα αξιοπρεπές και απαράμιλλα ποιοτικό και παραγωγικό ΓΝΛ, είναι ζητούμενο που ακουμπάει εκτός από την ψυχή των χιλιάδων ασθενών και χρονίως πασχόντων και την καρδιά όλων των πολιτών αυτής της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής» τονίζει χαρακτηριστικά και αναφέρεται στην πρόσβαση των ογκολογικών ασθενών στα φάρμακα αλλά και στη σύγχρονη αντίληψη της ολιστικής αντιμετώπισης των όγκων με την εμπλοκή πολλών ειδικοτήτων, όχι απαραίτητα μόνο γιατρών.
Σε άλλο σημείο της συνέντευξης η πρόεδρος των καρκινοπαθών διαπιστώνει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των ασθενών με νεοπλασματικές ασθένειες, μικρότερο του 30%, κάνει χρήση των υπηρεσιών του Ιατρείου Πόνου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, γεγονός που αποδίδει στην έλλειψη ενημέρωσης, ενώ χαρακτηρίζει αποσπασματική την παροχή Ανακουφιστικής Φροντίδας στη χώρα μας. Εμφανίζεται δε βέβαιη ότι αν οι τοπικοί φορείς, Μητρόπολη, Περιφέρεια έχουν την πολιτική βούληση «μπορούν να ξεπεράσουν αδυναμίες και προβλήματα που υπάρχουν και αφορούν τη δημιουργία, στελέχωση και χρηματοδότηση ενός ξενώνα τελικού σταδίου για τους καρκινοπαθείς και όχι μόνον, στην πόλη μας».
• Κυρία Καραβάνα, συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την εκδήλωση της πανδημίας στην Ελλάδα. Τα συνεχή περιοριστικά μέτρα, πέραν των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία, προκάλεσαν προβλήματα στη θεραπεία των ογκολογικών ασθενών;
- Η εμπειρία μας κυρίως από το πρώτο επιδημικό κύμα της Covid-19 και το πρώτο lockdown, ανέδειξε καθυστερήσεις στις θεραπείες χρόνιων ασθενών. Ιδιαίτερα στην αρχή πολλά ήταν τα χειρουργεία που ακυρώθηκαν ή αναβλήθηκαν, ενώ οι ίδιοι οι ασθενείς φάνηκε να παραμελούν λόγω του φόβου τους τα προβλήματα υγείας τους.
Πολύ συχνά οι καρκινοπαθείς επέλεξαν την «ασφάλεια» του σπιτιού τους από την πρόσβασή τους σε ιατρική φροντίδα. Η πρόληψη, αλλά και η έγκαιρη διάγνωση γενικότερα, δυστυχώς πέρασαν σε δεύτερη μοίρα, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας από διάφορα αίτια.
Οι χρόνιοι ασθενείς όπως είναι πολλοί καρκινοπαθείς έφεραν και φέρουν όλη αυτή την περίοδο ακόμη μεγαλύτερο ψυχολογικό φορτίο από αυτό που ήδη είχαν, καθώς αισθάνονται περισσότερο ευάλωτοι, απομονωμένοι και μόνοι. Η τεχνολογία όσο και αν προχώρησε ραγδαία όλο αυτό το διάστημα δεν μπόρεσε να υποκαταστήσει ικανοποιητικά την αναγκαία ιατρική φροντίδα και παρακολούθησή τους. Διάγνωση τηλεφωνική ή μέσω zoom δυστυχώς δεν είναι δυνατή.
Στα νοσοκομεία ειδικά της πόλης μας, πάρθηκαν αναγκαία μέτρα όπως ξεχωριστές αίθουσες, διάδρομοι και φυσικά χώροι νοσηλείας, ώστε οι ογκολογικοί ασθενείς να είναι περισσότερο προστατευμένοι από το ενδεχόμενο μόλυνσης από τον ιό. Παρά τις όποιες αδυναμίες και ελλείψεις παρουσιάστηκαν, δεν υπήρξαν από όσα μπορώ εγώ να γνωρίζω για την περιοχή μας λίστες αναμονής για τη διενέργεια θεραπειών για τον καρκίνο.
• Για την υποστήριξη των μελών του συλλόγου σας αναλάβατε δράσεις με θεαματικά αποτελέσματα. Αποδείχθηκαν ικανές αυτές οι δράσεις για να καλύψουν τις υπάρχουσες ανάγκες;
- Το πρώτο μας μέλημα ήταν να συνδράμουμε από τις πρώτες ημέρες με μέσα ατομικής προστασίας τους εργαζόμενους στα δύο νοσοκομεία μας στην έναρξη της πανδημίας όταν όλα αυτά βρίσκονταν σε μεγάλη έλλειψη. Οι τηλεδιασκέψεις αντικατέστησαν άμεσα τις διά ζώσης συνεδριάσεις του ΔΣ μας.
Δημιουργήσαμε μία νέα ομάδα αυτοβοήθειας κάθε Δευτέρα που προστέθηκε στις άλλες δύο ομάδες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης που λειτούργησαν αδιάλειπτα όλη αυτήν την περίοδο.
Στα δύο τηλέφωνα που απαντούν όλα τα χρόνια οι πρόεδρος και γραμματέας του συλλόγου μας προστέθηκαν άλλες δύο τηλεφωνικές γραμμές, ενώ γίναμε συνδρομητές και της πλατφόρμας Zoom για την απρόσκοπτη διενέργεια τηλεδιασκέψεων και τηλεργασίας όλων μας.
Παράλληλα συμμετείχαμε σε συνέδρια, εθνικά και ευρωπαϊκά, webinars, αναπτύξαμε συνέργειες με άλλους τοπικούς και εθνικούς φορείς, καταθέσαμε προτάσεις, προτείναμε λύσεις και εναλλακτικές, υποστηρίξαμε δίκαια αιτήματα όλων των εμπλεκομένων με την νόσο, ασθενών, ιατρών, νοσηλευτών, υποστηρίξαμε με κάθε τρόπο και επικοινωνήσαμε την πολύ σημαντική δράση ως μέλη της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου του προγράμματος δωρεάν φιλοξενίας ασθενών με καρκίνο και φροντιστών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα. Αυτά είναι κάποια από όσα πετύχαμε αυτό το δύσκολο διάστημα και έχω την αίσθηση ότι όποιος χρειάστηκε τη βοήθειά μας μπορώ να πω ότι καταφέραμε να του τη δώσουμε.
• Υπήρξαν πάντως κάποια θέματα χωροταξίας για τη θεραπεία ευάλωτων ομάδων στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας. Θεωρείτε ότι το θέμα των υποδομών είναι γενικότερο στο Νομαρχιακό Νοσοκομείο και πώς προτείνετε να λυθεί;
- Οι κτιριακές υποδομές του ΓΝΛ δυστυχώς ή δεν είναι κατάλληλες, βάσει των προδιαγραφών που προβλέπουν τη σύγχρονη δομή νοσοκομειακών μονάδων, ή είναι εγκαταλελειμμένες χωρίς στοιχειώδη συντήρηση, εκτεθειμένες στο αμείλικτο έλεος του χρόνου.
Το ΓΝΛ θα μπορούσε να υποστεί γενική ανακαίνιση και χωροταξική αναδιάταξη καθιστάμενο ένα απολύτως λειτουργικό και ασφαλές νοσηλευτικό ίδρυμα, το οποίο με κάλυψη των οργανικών ελλείψεών του σε προσωπικό θα μπορούσε να αποδίδει σε όλους τους πολίτες της πόλης μας και όχι μόνον, υψηλού ποιοτικού επιπέδου υπηρεσίες με πολύ σημαντική παραγωγικότητα. Ο στόχος αυτός, θεωρώ μας αφορά και αξίζει να υποστηριχθεί από όλους μας.
Ένα αξιοπρεπές και απαράμιλλα ποιοτικό και παραγωγικό ΓΝΛ, είναι ένα σημαντικό ζητούμενο που ξέρω πως ακουμπάει εκτός από την ψυχή των χιλιάδων ασθενών και χρονίως πασχόντων του, που το αγαπούν εξίσου με μένα, και την καρδιά όλων των πολιτών αυτής της πόλης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής που το γνωρίζουν πολύ καλά, το θεωρούν σπίτι τους και το εμπιστεύονται όπως εμπιστεύονται άλλωστε και τα δύο νοσοκομεία μας.
Αλήθεια ένα χρόνο μετά από την εμφάνιση της πανδημίας δεν μπορώ να σκεφτώ πού θα βρισκόμασταν όλοι εμείς αν τελικά δεν υπήρχαν όλα αυτά τα δημόσια, ταλαιπωρημένα, υποστελεχωμένα και με τόσο κακό ξενοδοχειακό εξοπλισμό δημόσια νοσηλευτικά μας ιδρύματα…
• Υποστηρίζετε ακόμα και στα ογκολογικά συνέδρια ότι στη Λάρισα έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια ένα «θαύμα» στην θεραπεία των ογκολογικών ασθενών με αποτέλεσμα τα περιστατικά να αντιμετωπίζονται εδώ και να μην φεύγουν για την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή η πρόσβαση των ογκολογικών ασθενών της Θεσσαλίας στη θεραπεία είναι εξασφαλισμένη;
- Σήμερα οι δυνατότητες να αντιμετωπιστούν οι ασθενείς με καρκίνο που άλλοτε μετακινούνταν αναγκαστικά προς τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα είναι σαφώς πιο προσιτές και προσβάσιμες για όλους μας στον τόπο μας, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιλέγουν πια να προσέλθουν στα νοσοκομεία μας από άλλες περιοχές και πέραν της Θεσσαλίας ή της Στερεάς Ελλάδας.
Οι αντικαρκινικές υπηρεσίες στη Θεσσαλία, αν και δεν νομίζω ότι έχουν διαμορφωθεί βάσει σχεδιασμού μετά από ενδελεχή μελέτη και καταγραφή των αναγκών και των ιδιαιτεροτήτων των επί μέρους περιοχών, είναι συγκριτικά και αναλογικά σε ένα πραγματικά αξιόλογο επίπεδο πλέον.
Αν υπάρξει μάλιστα ευαισθησία και πολιτική βούληση για την οργανωμένη ανάπτυξη του συνόλου των υποδομών και των μέσων (χώροι, διαμόρφωση, προδιαγραφές, ιατρικό νοσηλευτικό και λοιπό βοηθητικό προσωπικό) η κατάσταση θα βελτιωθεί ακόμα περισσότερο.
Τα μικρά θαύματα είναι αλήθεια εδώ, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν επίσης ακόμα κενά και κάποια ελλείμματα σε τομείς όπως (και) η ακτινοθεραπεία που ένα μηχάνημα όσο καλό και σύγχρονο και νέο να είναι δεν είναι αρκετό για τόσο μεγάλο πληθυσμό, η παρεμβατική ακτινολογία, η παθολογική ανατομική, η επιδημιολογική επιτήρηση, ο προσυμπτωματικός έλεγχος και σίγουρα και η αποτελεσματική και οργανωμένη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.
• Και η πρόσβαση στα φάρμακα; Γιατί παρατηρείται συχνά γκρίνια για την έλλειψη φαρμάκων την ώρα που η φαρμακευτική δαπάνη παραμένει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στο δημόσιο σύστημα υγείας;
- Η έλλειψη φαρμάκων, όταν εμφανίζεται, είναι αποτέλεσμα της συνεχούς και επαναλαμβανόμενης μείωσης των προϋπολογισμών των νοσοκομείων και της κατ’ έτος μείωσης της προϋπολογιζόμενης φαρμακευτικής δαπάνης. Συνήθως οι ελλείψεις εμφανίζονται κατά τους τελευταίους μήνες κάθε έτους με την εξάντληση το ποσοστού της προϋπολογισθείσας δαπάνης που έχει αποδοθεί στα Νοσοκομεία για τα Τμήματα Κλινικής Ογκολογίας αν και θυμάμαι και κάποιες περιόδους όπου εμφανίστηκαν ελλείψεις ήδη στο τέλος του α’ εξαμήνου του έτους.
Μέχρι να εγκριθεί η χορήγηση του υπολοίπου του προϋπολογισθέντος ποσού ή να αυξηθεί το ποσό για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες υπάρχουν καθυστερήσεις, αναβολές θεραπειών ή χορήγηση αυτών με περικοπές φαρμάκων από τα σχήματα θεραπείας.
Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να κοιμάται ήσυχος όταν έρχεται αντιμέτωπος με τον τρόμο και την απόγνωση των ήδη πολύ επιβαρυμένων σωματικά και ψυχολογικά ασθενών αλλά και των οικείων τους που ζούνε ούτως ή άλλως υπό τη συνεχή απειλή μιας κακής έκβασης της νόσου τους.
Ξέχωρα που όλο αυτό το σύστημα, με την τακτική των καθυστερήσεων των πληρωμών για αγορά φαρμάκων δημιουργεί καμιά φορά και την καχυποψία, βάσιμη ή όχι, ότι έτσι πιθανόν να εξοικονομεί πρόσκαιρα κάποια χρήματα, εις βάρος της πληρότητας των αντικαρκινικών θεραπειών και της έγκαιρης χορήγησής των.
• Η εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης επιβάλλει αντιλήψεις για την ολιστική αντιμετώπιση των ασθενών με την εμπλοκή πολλών ειδικοτήτων, όχι απαραίτητα μόνο γιατρών. Αυτή η σύγχρονη αντίληψη διαπνέει τις θεραπείες των ογκολογικών ασθενών στη Λάρισα και τη Θεσσαλία;
- Ολιστική αντιμετώπιση παλιότερα για χιλιάδες αυτών των ασθενών πιθανόν να σήμαινε να έχουν τη δυνατότητα να δουν κάποια στιγμή έναν γιατρό, που θα έμοιαζε αληθινός και παντοδύναμος Θεός κι ας ήταν ένας απελπισμένος, εργασιακά εξουθενωμένος και κακοπληρωμένος επιστήμονας που επέλεξε να υπηρετήσει το δημόσιο σύστημα υγείας αντί του ιδιωτικού τομέα και φάρμακα για να μπορέσουν να κάνουν τις θεραπείες τους. Έστω και σε μια πλαστική σπασμένη καρέκλα σε ένα σκοτεινό μη αεριζόμενο διάδρομο που μπορεί και να έβραζε στους 40ο Κελσίου, Αύγουστο στη Λάρισα. Παρόλα αυτά και ενώ δεν έχουν απαλειφθεί διά παντός τα «φαντάσματα» εκείνων των ημερών, σήμερα ολοένα και περισσότερο γίνεται λόγος για την «ολιστική αντιμετώπιση των ασθενειών με την εμπλοκή πολλών ειδικοτήτων, όχι απαραίτητα μόνο γιατρών».
Δεν γνωρίζω πόσοι γιατροί ξέρουν ή μπορούν ή αντέχουν ή επιθυμούν να αντιληφθούν την αληθινή και συνολική κατάσταση των ασθενών τους πέρα από τα αποτελέσματα των εξετάσεών τους που στοιχειοθετούν το φάκελό τους. Ούτε αν κατανοούν, συμμερίζονται ή αποδέχονται ως πιθανό ενδεχόμενο, το δυσμενές αποτέλεσμα/κατάληξη του θεραπευτικού τους έργου, ακριβώς εξαιτίας αυτής της συνολικής κατάστασης, σωματικής-ψυχικής-πνευματικής του ασθενή τους όταν μάλιστα αυτή συστηματικά παραβλέπεται ή αγνοείται.
Έχω πάντως την αίσθηση ότι δεν είναι όλοι έτσι. Ειδικά τα τελευταία χρόνια νομίζω ότι κάτι αρχίζει να αλλάζει. Γιατροί και ασθενείς με διστακτικά βήματα τολμούν να δοκιμάζουν «νέα κοστούμια», στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στις παραδοσιακές σχέσεις-ρόλους τους, που στηριζόταν αποκλειστικά στην τυφλή αποδοχή εκ μέρους των ασθενών των παντοδύναμων «μάγων της φυλής».
Σήμερα, δίπλα στους ψυχολόγους υπάρχουν μια σειρά από άλλες ειδικότητες όπως κοινωνιολόγοι, διατροφολόγοι, φυσιοθεραπευτές, γυμναστές, εργοθεραπευτές, μουσικοθεραπευτές που καθένας τους έχει να προσφέρει κάτι περισσότερο στην αντιμετώπιση και τη στήριξη του πάσχοντα.
• Και το Ιατρείο Πόνου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο; Η δυνατότητα παροχής πρόσθετων υπηρεσιών δεν έχει αξιοποιηθεί από τους ογκολογικούς ασθενείς...
- Ο καρκίνος έχει ταυτιστεί στη συνείδηση των περισσοτέρων από μας με την ύπαρξη του πόνου και μάλιστα τόσο του σωματικού όσο και του ψυχικού. Εδώ και χρόνια υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαχειριστούμε τον πόνο, σωματικό και ψυχικό, ούτως ώστε να βελτιώνεται αισθητά η ποιότητα της ζωής μας.
Υπάρχουν εξειδικευμένα Ιατρεία Πόνου, όπως και αυτό που λειτουργεί στο ΠΓΝΛ όπου εξειδικευμένοι γιατροί ασχολούνται επισταμένως τόσο με τον καλοήθη όσο και τον κακοήθη πόνο.
Από τα στοιχεία του συγκεκριμένου Ιατρείου προκύπτει ότι στο σύνολο των ανθρώπων που απευθύνονται σε αυτό προκειμένου να βοηθηθούν στη διαχείριση του πόνου τους μόνο ένα μικρό ποσοστό, μικρότερο του 30%, αφορά ασθενείς με νεοπλασματικές ασθένειες. Και από αυτούς το μεγαλύτερο ποσοστό είναι καρκινοπαθείς νοσηλευόμενοι εντός του νοσοκομείου.
Γνωρίζοντας τον μεγάλο αριθμό ασθενών με καρκίνο που προσέρχονται καθημερινά στα ογκολογικά τμήματα, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ακολουθούν ημερήσια νοσηλεία και δεν παραμένουν σε αυτά παρά μόνο όση ώρα διαρκεί η λήψη της θεραπείας τους, είναι πραγματικά άξιο απορίας το γιατί ενώ τόσοι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι σχεδόν στο σύνολό τους με τον πόνο δεν απευθύνονται στο Ιατρείο Πόνου.
Ο κύριος λόγος θεωρώ πως είναι η άγνοια. Η άγνοια των ίδιων των ασθενών που δεν τους βοηθά να αναγνωρίσουν στην ουσία το ότι δεν είναι υποχρεωμένοι να ζουν με τον πόνο. Υπάρχει σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης, έγκαιρης και σωστής πληροφόρησης στο πεδίο αυτό.
• Στις διεκδικήσεις σας εντάσσετε ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση των προβλημάτων σε ασθενείς τελικού σταδίου. Το αίτημα του ξενώνα διατυπώνεται συχνά, πρόθεση από τους τοπικούς φορείς, μεταξύ των οποίων η Μητρόπολη και η Περιφέρεια Θεσσαλίας, υπάρχει όπως επίσης και ενδιαφέρον από ιδιώτες επενδυτές. Σε ποιο σημείο κατά την άποψή σας η υλοποίηση ενός ξενώνα έχει κολλήσει;
- Αυτή ίσως είναι η πιο δύσκολη ερώτηση. Η δημιουργία ξενώνων για ασθενείς τελικού σταδίου φοβάμαι ότι δεν είναι ένα πρόβλημα τοπικό. Μας αφορά ως κοινωνία και ως χώρα συνολικά. Ξενώνες αυτού του είδους, με φωτεινή εξαίρεση τη Γαλιλαία θα έλεγα ότι λείπουν γενικότερα. Η αντιμετώπιση της νόσου καθαυτής φαίνεται να απασχολεί την Πολιτεία. Αντίθετα η αντιμετώπιση ειδικά των ασθενών τελικού σταδίου, μέρος της οποίας αποτελεί και η δημιουργία, η στελέχωση και η χρηματοδότηση των απαραίτητων αυτών δομών, μοιάζει δυστυχώς να μην την αφορά εξίσου.
Ο θάνατος, με εξαίρεση τον τελευταίο χρόνο της πανδημίας, δεν θυμάμαι να μας έχει κινήσει ποτέ τόσο πολύ το ενδιαφέρον ως κοινωνία. Οι ξενώνες τελικού σταδίου είναι πιθανόν δηλωτικοί και μιας άβολης αλήθειας, μιας κατάστασης την οποία δεν επιθυμεί η κοινωνία και η πολιτεία να κοιτάξει κατάματα. Υποδηλώνουν την «ήττα» της επιστήμης. Την ήττα της ζωής απέναντι στη νόσο. Δεν συζητάμε καν γι’ αυτό. Ο θάνατος είναι από μόνος του ίσως το μεγαλύτερο ταμπού στην εποχή μας.
Και αν στ’ αλήθεια δεν μιλάμε καν γι’ αυτόν, πόσο έτοιμοι νομίζετε ότι είμαστε να μιλήσουμε ανοιχτά για όλα αυτά που καλείται να αντιμετωπίσει ένας ασθενής τελικού σταδίου; Σε αυτό το χρονικό σημείο οι ασθενείς όπως και οι δικοί τους άνθρωποι, δεν έχουν να διαχειριστούν μόνο τον πόνο και δεν είναι μόνο ή κυρίως ιατρική και νοσηλευτική η φροντίδα που απαιτείται. Χρειάζεται και συναισθηματική και πνευματική υποστήριξη, χρειάζεται ένα σύστημα φροντίδας αρκετά διαφορετικό και πέρα από όσα η κλασική ιατρική έχει να επιδείξει. H παροχή Ανακουφιστικής Φροντίδας ειδικά στη χώρα μας είναι αποσπασματική, όσον αφορά το εύρος εφαρμογής της και δεν χρηματοδοτείται πλήρως από το κράτος, έχουμε εξαιρετικά μικρό αριθμό ξενώνων και υπηρεσιών Εξειδικευμένης Ανακουφιστικής Φροντίδας, οι οποίες συνήθως παρέχονται από ΜΚΟ σε εξωνοσοκομειακές δομές και κατ’ οίκον και είναι εξαιρετικά, απελπιστικά περιορισμένες συγκριτικά με τον πληθυσμό της χώρας. Τα εμπόδια μπορεί να είναι πολλά: Ελλειψη ενημέρωσης και μη αναγνώριση του είδους των υπηρεσιών της εν γένει Ανακουφιστικής Φροντίδας, η απουσία σχετικής νομοθεσίας που θα αναγνώριζε την ανάγκη για την παροχή της, τόσο εντός της κοινότητας όσο και στο πλαίσιο του δημόσιου συστήματος φροντίδας υγείας, η περιορισμένη πρόσβαση στη μεταπτυχιακή εκπαίδευση σε θέματα Ανακουφιστικής Φροντίδας και σε εκπαιδευτικά/επιμορφωτικά προγράμματα για επαγγελματίες του χώρου, η μη αναγνώριση της Ανακουφιστικής Αγωγής ως εξειδίκευσης της Ιατρικής ή της Νοσηλευτικής, η χαμηλή επιδότηση για υφιστάμενες δημόσιες υπηρεσίες αυτού του είδους, η έλλειψη συντονισμού μεταξύ υπηρεσιών, πολιτείας και ΜΚΟ.
Και για να μιλήσουμε και ειδικά για την πόλη μας. Δεν μπορώ να σκεφτώ ότι οι τοπικοί φορείς, η Μητρόπολή μας, η Περιφέρειά μας αν θελήσουν να το κάνουν δεν θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τις όποιες εγγενείς αδυναμίες του όποιου συστήματος ή κατεστημένου, με όλα τα συγγενή προβλήματα που προφανώς υπάρχουν και αφορούν τη δημιουργία, στελέχωση και χρηματοδότηση ενός ξενώνα τελικού σταδίου για τους καρκινοπαθείς και όχι μόνον, στην πόλη μας.
Το ότι υπάρχει η «Γαλιλαία» για μένα προσωπικά είναι η μεγαλύτερη απόδειξη ότι δεν υπάρχουν εμπόδια αξεπέραστα όσο υπάρχουν Άνθρωποι που πραγματικά νοιάζονται και τολμάνε να αλλάξουν παγιωμένες νοοτροπίες και αντιλήψεις ξεπερασμένες προσφέροντας το δεύτερο μεγαλύτερο δώρο της ζωής στον άνθρωπο, το οποίο δεν είναι άλλο κατά τη δική μου άποψη από ένα αληθινά αξιοπρεπές τέλος. Επιτρέψτε μου να κλείσω τη συζήτησή μας με την αγαπημένη μου φράση του Αντρέ Μπρετόν την οποία αν σας έλεγα εξαρχής θα είχα πει προφανώς όλα όσα έπρεπε με πολύ λιγότερες λέξεις: «Ο άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση».
