Ένα από τα βασικότερα ζητήματα που θα συζητηθεί είναι αυτό της συνεπιμέλειας των παιδιών και από τους δύο γονείς, θέμα που έχει διχάσει την ελληνική κοινωνία. Οι υπέρμαχοι αυτής της προοπτικής υποστηρίζουν πως «για να είναι ένα παιδί ευτυχισμένο, χρειάζεται απαραιτήτως και τους δύο γονείς», ενώ οι πολέμιοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να υπάρξουν αυστηροί όροι και προϋποθέσεις.
Από το 1983 και μέχρι σήμερα, μετά από ένα διαζύγιο, την επιμέλεια του παιδιού (των παιδιών) αναλάμβανε ο ένας γονέας, συνηθέστατα η μητέρα. Αυτό σήμαινε ότι ο ένας γονέας αποφάσιζε μόνος του για την ανατροφή του παιδιού, για τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, για τα θέματα της υγείας του, καθώς και για τον τόπο κατοικίας του. Με το νέο νομοσχέδιο, οι σημαντικές αυτές αποφάσεις, που αφορούν όλη την καθημερινή ζωή του παιδιού, θα παίρνονται με τη σύμφωνη γνώμη και των δύο γονιών. Επίσης, ο χρόνος που το παιδί θα περνάει με τον κάθε γονιό θα αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 1/3 του συνολικού του χρόνου. Ως πυξίδα και οδηγό σημείο του νομοθέτη προβάλλεται το συμφέρον του παιδιού, το οποίο έχει ανάγκη και τους δύο γονείς.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει στην «Ε», ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας, «η αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου βρίσκεται στο τελικό στάδιο της κατάρτισης του νέου Σχεδίου Νόμου, το οποίο θα τεθεί σύντομα στην κρίση του Υπουργικού Συμβουλίου. Αμέσως μετά, το νέο Σχέδιο Νόμου θα υποβληθεί σε δημόσια διαβούλευση, προκειμένου να κατατεθεί στη Βουλή».
Από νομικής πλευράς, η Λαρισαία δικηγόρος Δεσπ. Μίγα τονίζει πως «το ζήτημα της συνεπιμέλειας, στο οποίο αφορά το υπό ψήφιση νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης αποτελεί ένα ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα και οι όποιες τροποποιήσεις γίνουν στον ισχύοντα Αστικό Κώδικα πρέπει να λάβουν υπόψη πρωτίστως το συμφέρον του παιδιού. Δεν πρέπει όμως να υπάρχουν στον νόμο κριτήρια που να καθορίζουν ποιο είναι το συμφέρον του παιδιού, καθόσον η έννοια αυτή είναι αόριστη νομική έννοια που πρέπει να εξειδικεύεται συγκεκριμένα στην περίπτωση κάθε παιδιού».
Κ. Τσιάρας: Προτεραιότητα το συμφέρον των παιδιών
Σε αποκλειστική του δήλωση στην «Ε» ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας, υποστηρίζει τα εξής:
Οι μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν στον κοινωνικό ιστό τα τελευταία χρόνια καθιστούν επιτακτική την αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου. Καθιστούν αναγκαία την προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στα νέα κοινωνικά δεδομένα που διαμορφώθηκαν τα τελευταία 30 σχεδόν χρόνια από την τελευταία παρέμβαση του 1983 στην εθνική νομοθεσία. Για τον λόγο αυτόν, επιλέξαμε να εκκινήσουμε από μηδενική βάση έναν απροκατάληπτο διάλογο με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Για τον λόγο αυτόν, συστήσαμε μια Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή έμπειρων ανώτατων δικαστικών και καταξιωμένων, μάχιμων δικηγόρων. Το πόρισμα της Επιτροπής αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία επιχειρούμε να οικοδομήσουμε μια ευρεία πολιτική συναίνεση με όλα τα κόμματα της Βουλής, προκειμένου η νέα νομοθεσία να υπερασπίζεται το συμφέρον του παιδιού, μακριά από προκαταλήψεις και στερεότυπα, που μπορούν να διακινδυνεύσουν την ψυχο-πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, που βιώνουν με τον δικό τους τρόπο το διαζύγιο των γονιών τους.
Βρισκόμαστε ήδη στο τελικό στάδιο της κατάρτισης του νέου Σχεδίου Νόμου, το οποίο θα τεθεί σύντομα στην κρίση του Υπουργικού Συμβουλίου. Αμέσως μετά, το νέο Σχέδιο Νόμου θα υποβληθεί σε δημόσια διαβούλευση, προκειμένου να κατατεθεί στη Βουλή ένα άρτιο νομοθετικό κείμενο, που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών και διασφαλίζει τα δικαιώματα, αφενός μεν των γονέων, αφετέρου δε -και πρωτίστως- το συμφέρον των παιδιών.
Γεωργία Μπαλτά: Κανένα νομοσχέδιο δεν μπορεί να επιβάλει πνεύμα συνεργασίας
Η Καρδιτσιώτισσα (που ιδιωτεύει στην Αθήνα) ψυχίατρος-ψυχοθεραπεύτρια, Γεωργία Μπαλτά, η οποία συμμετείχε πρόσφατα σε μια διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με θέμα τη συνεπιμέλεια των παιδιών, σχολιάζει στην «Ε» τον πόλεμο που έχει ξεσπάσει μεταξύ αυτών που είναι «υπέρ» και αυτών που είναι «κατά» του νομοσχεδίου.
«Άρθρα στο διαδίκτυο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, συνεντεύξεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ημερίδες… Παντού κλίμα πόλωσης και εμπάθεια. Οι τόνοι είναι έντονοι και τα επιχειρήματα που παρατίθενται και από τις δύο πλευρές είναι σοβαρά. Ακόμα πιο σοβαρές είναι οι καταγγελίες για κακή συμπεριφορά, αμέλεια, κακοποίηση του παιδιού τους από τον/την έτερο γονιό και πρώην σύζυγο. Το κλίμα είναι απροκάλυπτα εχθρικό, όποια τοποθέτηση και αν υποστηρίζουν. Και είναι (δυστυχώς) εύκολο να διακρίνει κανείς, μέσα στα λεγόμενά τους, την αντιπαλότητα που συνοδεύει τη διαδικασία του διαζυγίου. Μοιάζει να είναι μία ακόμα έκδοση του «αιώνιου πόλεμου» αντρών -γυναικών. Ποιος από τους δύο είναι καταλληλότερος… λες και είναι αδύνατο να είναι και οι δύο κατάλληλοι, και οι δύο απαραίτητοι, και οι δύο σημαντικοί».
Για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η κ. Μπαλτά τονίζει πως «αυτό προτίθεται να δημιουργήσει γέφυρες μεταξύ των απομακρυσμένων γονέων, με γνώμονα το καλό του παιδιού τους. Στην πράξη όμως, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, έχει αποτελέσει αφορμή για εκ νέου αντιδικίες. Ο νομοθέτης προτάσσει το συμφέρον του παιδιού. Τα αντίπαλα όμως στρατόπεδα, με αφορμή αυτό το συμφέρον, βάλουν το ένα ενάντια στο άλλο, παραβλέποντας τη μεγάλη αλήθεια ότι το συμφέρον του παιδιού υπαγορεύει οι δύο γονείς να μην πολεμούν ο ένας τον άλλο. Αισθάνομαι υποχρεωμένη να επισημάνω ότι το συμφέρον του παιδιού επιβάλλει να συνεργάζονται οι δύο πρώην σύζυγοι… είτε το θέλουν, είτε όχι! Ασφαλώς και είναι δύσκολο να συνεργαστώ με τον άνθρωπο που με πρόδωσε, με εγκατάλειψε, με απογοήτευσε, με ξεγέλασε. Είναι όμως ο μόνος δρόμος, εάν είμαι γονιός και νοιάζομαι για το παιδί μου. Κανένα νομοσχέδιο δεν μπορεί να με αναγκάσει να δείξω πνεύμα συνεργασίας. Πρέπει μόνος μου/μόνη μου να αναλάβω αυτήν την ευθύνη. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν δεν υιοθετήσουμε συναινετική διάθεση, υπάρχει ο κίνδυνος με το νέο νομοσχέδιο να προκύψουν μεγαλύτερες συγκρούσεις… και το μόνο θύμα θα είναι για ακόμα μία φορά τα παιδιά μας!».
Δέσποινα Μίγα: Τι θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του ο νομοθέτης
Στις περιπτώσεις, που δεν μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά η συνεπιμέλεια παιδιών αναφέρεται το μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας, Δέσποινα Μίγα, διευκρινίζοντας τα εξής: Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο πρέπει να λάβει υπόψη ότι συνεπιμέλεια σημαίνει ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή του παιδιού, χωρίς διεκδικήσεις και αποκλειστικότητα από τον έναν γονέα, έτσι ώστε το παιδί να υποστεί τις λιγότερες κατά το δυνατό συνέπειες από τη διάσταση των γονέων του, το διαζύγιο ή τη λύση του συμφώνου συμβίωσης.
Η συνεπιμέλεια δεν πρέπει να σημαίνει υποχρεωτική ίση χρονική κατανομή της επιμέλειας μεταξύ των δύο γονέων, δηλαδή να έχει το παιδί εναλλασσόμενη κατοικία, διότι στην περίπτωση αυτήν έχουμε συνεχή εναλλαγή του προσώπου του δικαιούχου. Όταν μάλιστα δεν υπάρχουν γονείς με ομαλή σχέση μεταξύ τους, όπως συνήθως συμβαίνει, η ισόχρονη κατανομή της επιμέλειας αποβαίνει εις βάρος του συμφέροντος του παιδιού, αφού δεν εξασφαλίζεται σ’ αυτό σταθερότητα περιβάλλοντος, δεν υπάρχει προβλεψιμότητα στον τρόπο ζωής του και θα αναγκάζεται το ήδη ταλαιπωρημένο από τη διάσταση των γονέων του παιδί να προσαρμόζεται συνεχώς, ενώ συγχρόνως θα πολλαπλασιάζονται οι συγκρούσεις μεταξύ των γονέων. Επιπλέον, εάν ισχύσει η ίση χρονική κατανομή της επιμέλειας μεταξύ των δύο γονέων, θα πρέπει να προσανατολιστεί διαφορετικά ο νομοθέτης και σχετικά με τη ρύθμιση του δικαίου της διατροφής. Γεγονός είναι ότι δεν μπορεί ταυτόχρονα να εφαρμοστεί και να δοκιμαστεί στην πράξη και η συνεπιμέλεια – συναπόφαση και η χρονική κατανομή της επιμέλειας-εναλλασσόμενη κατοικία.
Το παιδί θα πρέπει να εξακολουθήσει να διαμένει με τον έναν γονέα, ο οποίος θα διενεργεί για πρακτικούς λόγους τις συνήθεις καθημερινές πράξεις, (π.χ. ποια ώρα θα μελετήσει, με ποιον φίλο του θα παίξει, κ.λπ.), τις τρέχουσες πράξεις διαχείρισης της περιουσίας του και τις πράξεις που έχουν άκρως επείγοντα χαρακτήρα. Όλες τις υπόλοιπες πράξεις και οι δύο γονείς θα πρέπει να τις συναποφασίζουν, όπως την ονοματοδοσία, τα θέματα υγείας και τα σοβαρά θέματα εκπαίδευσης.
Σχετικά με την επικοινωνία και με τη μεταβολή του τόπου διαμονής του παιδιού, πρέπει να απαλειφθεί η λέξη οριστική, όσον αφορά τη δικαστική απόφαση, έτσι ώστε να μπορεί να επιδιωχθεί η μεταβολή του τόπου διαμονής - η μετακίνηση του παιδιού με τον γονέα του και με την επείγουσα διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, για να υπάρχει συνολική δικαστική προστασία.
Τέλος, σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων σχετικά με την άσκηση της επιμέλειας θα υπάρχει η δυνατότητα προσφυγής στη διαδικασία της διαμεσολάβησης ή στο Δικαστήριο, οπότε θα ανατίθεται η άσκησή της είτε αποκλειστικά στον ένα γονέα, είτε από κοινού και στους δύο, κατανέμοντάς την κατά περίπτωση, είτε λειτουργικά, είτε χρονικά και αφού λάβει υπόψη το Δικαστήριο και το άρθρο 1532 παρ. 2 Α.Κ., όπως ορθά τροποποιείται – συμπληρώνεται με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο».
Ρεπορτάζ Γ. Ρούστας
