το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ως «αναγκαίο κακό» περιγράφουν Λίβυοι αξιωματούχοι τη συμμαχία με την Τουρκία και κυρίως το μνημόνιο της Λιβύης με την Αγκυρα, το οποίο και έχει προκαλέσει ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, το Ισραήλ, τη Γαλλία και την Αίγυπτο. Μιλώντας υπό καθεστώς ανωνυμίας στο αμερικανικό Associated Press, οι αξιωματούχοι τονίζουν για πρώτη φορά πως ο Ερντογάν προσέφερε στρατιωτική βοήθεια με οικονομικά ανταλλάγματα στην κυβέρνηση Σάρατζ, η οποία βρισκόταν με την πλάτη στον τοίχο, καθώς οι δυνάμεις του Χαφτάρ πλησίαζαν στην Τρίπολη. Αρκετοί αξιωματούχοι της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης της Λιβύης δηλώνουν πως η Τρίπολη δεν είχε άλλη επιλογή, καθώς τις δυνάμεις του Χαφτάρ στήριζαν τόσο η Ρωσία όσο όμως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος.
Μπορεί ο Ερντογάν να αρνείται πως η Τουρκία στέλνει στρατό στη Λιβύη, ωστόσο πληροφορίες θέλουν την Αγκυρα να στέλνει 3.500 με 3.800 μισθοφόρους από τη Συρία προκειμένου να στηρίξουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της κυβέρνησης της Τρίπολης.
«Εκμεταλλεύθηκε την αδυναμία μας»
«Εκμεταλλεύθηκαν την αδυναμία μας τη δεδομένη στιγμή», τονίζει κάποιος από αυτούς, με όλους να ζητούν την ανωνυμία τους για λόγους ασφαλείας. Ηταν ένα «παιχνίδι δούναι και λαβείν», σημειώνει κάποιος άλλος για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η Λιβύη εξαναγκάστηκε να υπογράψει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Οι αξιωματικοί της Τουρκίας άσκησαν έντονες πιέσεις στην Τρίπολη για περισσότερο από έναν χρόνο, προκειμένου ο Σάρατζ να αποδεχθεί την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου. Ο ίδιος, σύμφωνα με το Associated Press, ένιωθε πως δεν έχει την εξουσία να συνάψει διεθνείς συμφωνίες, καθώς ηγείτο μεταβατικής κυβέρνησης στη Λιβύη.
Ο Σάρατζ δεν επιθυμούσε μνημόνιο
Ο Σάρατζ γνώριζε επίσης πως οι διεκδικήσεις στη Μεσόγειο θα απορρίπτονταν χωρίς δεύτερη σκέψη από τους Ευρωπαίους. «Η πίεση ήταν ανηλεής», σημειώνει χαρακτηριστικά κάποιος από τους αξιωματούχους. «Η Τουρκία ήταν η μόνη χώρα που υποσχέθηκε στήριξη και εμείς συμφωνήσαμε μόνο εφόσον είχαν κλείσει όλες οι άλλες πόρτες», λέει κάποιος άλλος.
Η συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης συνήφθη τελικά τον περασμένο Νοέμβριο, δίνοντας μια μοναδική ευκαιρία στον Ερντογάν να προκαλέσει αναταραχή στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο ίδιος άλλωστε δήλωνε για τη συμφωνία: «Σκίζουμε τους χάρτες της Ανατολικής Μεσογείου που σχεδιάστηκαν για να μας φυλακίσουν στην ηπειρωτική χώρα».Τα οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας
Πέραν όμως της ευκαιρίας που είδε ο Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι γνωστό πως η Αγκυρα έχει τεράστια οικονομικά συμφέροντα στη Λιβύη. Τα σχέδια του Ερντογάν στη Λιβύη είχαν πάντοτε εξέχουσα οικονομική διάσταση. Οι τουρκικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν στη Λιβύη πολύ πριν από την έναρξη του εμφυλίου.
Σύμφωνα με άρθρο του Bloomberg πριν από έναν μήνα, κατά την τελευταία δεκαετία της διακυβέρνησης Καντάφι, οι τουρκικές κατασκευαστικές ήταν μεταξύ των σημαντικότερων ξένων εταιρειών στη Λιβύη. Είναι ενδεικτικό πως περισσότεροι από 25.000 Τούρκοι πολίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Λιβύη κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων που οδήγησαν στην ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι.
Φαίνεται μάλιστα πως οι τουρκικές επιχειρήσεις άφησαν στη Λιβύη, μετά την ανατροπή, βαρύ και ακριβό εξοπλισμό. Ενα από τα πιο ισχυρά κίνητρα του Ερντογάν, λοιπόν, στην ενεργό στήριξη της κυβέρνησης εθνικής συμφωνίας στη Λιβύη είναι και η εκ νέου ανάληψη κατασκευαστικών έργων ύψους 18 δισ. δολαρίων στη χώρα.Η Λιβύη προπύργιο
Τέλος, η Λιβύη αποτελεί γεωστρατηγικό σημείο για τον Ερντογάν, προκειμένου να προωθήσει τις επιδιώξεις του να καταστεί ενεργειακός παίκτης στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Τούρκος πρόεδρος ισχυρίζεται πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο παρέχει στη χώρα του το δικαίωμα να εξερευνά τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ των δύο χωρών, κάτι το οποίο αμφισβητεί φυσικά τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος.
Οι σχέσεις του Ερντογάν με τους Λίβυους συμμάχους του έχει και πολιτικές προεκτάσεις. Η κυβέρνηση συνασπισμού στη Λιβύη απαρτίζεται από ισλαμιστές που πρόσκεινται ιδεολογικά στο κόμμα του Ερντογάν. Αυτοί είναι και οι αξιωματούχοι που δεν προβληματίστηκαν λεπτό με την πίεση, αλλά και τα εχέγγυα που αναγκάζεται να δώσει η Τρίπολη στην Αγκυρα με αντάλλαγμα τη στρατιωτική στήριξη. Ενδεχόμενη νίκη τους στη Λιβύη θα σήμαινε ταυτόχρονα και την επικράτηση έναντι των υποστηρικτών του Χαφτάρ, μεταξύ των οποίων τα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία ο Τούρκος ηγέτης θεωρεί παράγοντα αστάθειας στη Μέση Ανατολή.
