έμπλεο συναισθημάτων, την πολυσχιδή προσωπικότητα του Ευαγγ. Αβέρωφ, και την πορεία του στη δημόσια ζωή του τόπου, παρουσιάζοντας φωτογραφίες και ντοκουμέντα από το προσωπικό αρχείο του πολιτικού (...όπως χαρακτηριστικά γράφτηκε).
Στην έκδοση βάζει τη σφραγίδα της και γνωστή Ελασσονίτισσα επιστήμων, η Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα, δρ. Κοινωνικής Λαογραφίας και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που ανέλαβε το ιδιαίτερο έργο της παρουσίασης της έκδοσης.
Στη μεστή παρουσίασή της, η δημιουργική Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα με τη διερευνητική και διεισδυτική γραφίδα της βάζει και το δικό της «λιθαράκι» σε μία ίσως εμβληματική έκδοση, που ήδη «απλώθηκε» και «αγκαλιάστηκε» με ενδιαφέρον.
Η «ΕτΔ» «καταθέτει» χαρακτηριστικά σημεία της παρουσίασής της στην έκδοση του προέδρου της Βουλής, Κωνσταντίνου Τασούλα, για τον Ευάγγελο Αβέρωφ - Τοσίτσα:
«Το μέγεθος και η μοίρα του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα»: Ομιλία του κ. Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα, προέδρου του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών στην αίθουσα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 2 Ιουνίου 1993.
«Το μέγεθος και η μοίρα του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα»: Σύγγραμμα του κ. Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα, προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, έτος 2019, από τη Διεύθυνση Εκδόσεων και Εκτυπώσεων της Βουλής των Ελλήνων.
Τον βαρύ, μεστό και απόλυτο τίτλο του εξωφύλλου συνοδεύει η «Προσωπογραφία Ευάγγελου Αβέρωφ–Τοσίτσα» του Πάρι Πρέκα της Πινακοθήκης Αβέρωφ στο Μέτσοβο. Μετά τη σελίδα τίτλου, μία φωτογραφία του Ιουνίου του 1987 με τους δύο πρωταγωνιστές του βιβλίου -τον Ευάγγελο Αβέρωφ στη Βουλή των Ελλήνων και τον 28χρονο Κώστα Τασούλα- προοικονομεί τον «παράλληλο βίο» των δύο ανδρών, τον οποίο «επεξηγούν» οι σελίδες που ακολουθούν. Ο συγκινητικός πρόλογος της κόρης τού αείμνηστου Ευάγγελου Αβέρωφ Τατιάνας προβαίνει σε μια τολμηρή ειλικρινή αποκάλυψη: «Ο Κώστας Τασούλας υπήρξε για τον πατέρα μου ο πολυπόθητος γιος που ποτέ δεν απέκτησε» χωρίς ίχνος «αδελφικής» αντιζηλίας. Μια σχέση που θυμίζει την ανάλογη σχέση του έφηβου Αβέρωφ με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Ό,τι ήταν ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου για τον έφηβο Αβέρωφ υπήρξε ο ίδιος ο Αβέρωφ για τον έφηβο Κώστα Τασούλα: πηγή έμπνευσης, φίλος και μέντορας.
Σε δύο σελίδες μόνο έχει ήδη συντελεστεί η προετοιμασία του αναγνώστη, εξήφθη μέσα τους η περιέργεια για «ανάγνωση» του περιεχομένου.
Στο σώμα του βιβλίου ξεδιπλώνεται το ανάστημα του μεγάλου ηγέτη και φωτίζονται όλες οι πτυχές της πολυσχιδούς προσωπικότητάς του. Σαν ένα φωτόδεντρο που από τον στιβαρό κορμό του ξεπετιώνται οι λαμπεροί κλώνοι του χαρισματικού ανθρώπου που κατάφερε και έγινε «ευεργετική και παραδειγματική παρουσία» και σαν ένα πολύφωτο που στο διάβα της ζωής και όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν άναβε και ένα φως με την ελπίδα «να γίνουν τα σκοτάδια λάμψη».
Ο συγγραφέας Κώστας Τασούλας καταφέρνει με ιδιαίτερο τρόπο, με μοναδική πένα και με εξαιρετικό ήθος να ζωντανέψει μνήμες και να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο ενός ανθρώπου που τον χαρακτήριζε σπάνια ευδόκιμη πολυμέρεια. Αυτή η πολυμέρεια θα αποτελέσει τον άξονα γύρω στον οποίο ο Κώστας Τασούλας θα οργανώσει τη σκέψη του, θα κατηγοριοποιήσει τις αναμνήσεις του και θα κοσμήσει με καλλιτεχνικό λόγο τον πνευματικό του πατέρα και φάρο της σταδιοδρομίας του.
ΠΟΛΥΣΧΙΔΗΣ ΔΡΑΣΗ
Ο συγγραφέας, λοιπόν, επιμερίζει την πολύπτυχη δράση του Ευαγγ. Αβέρωφ σε τέσσερις τομείς: την πολιτική δράση, τη λογοτεχνική, την κοινωνική ή «ευποιία» και τη μερακλοσύνη του.
Η πολιτική οδός -«καθοριστικό στοιχείο της μοίρας του»- ήταν για τον Ευαγγ. Αβέρωφ μέσο κοινωνικής προσφοράς. Ορόσημα της πολιτικής σταδιοδρομίας του Ευαγγ. Αβέρωφ ο Κώστας Τασούλας θεωρεί την υπογραφή -ως υπουργός Εξωτερικών το 1959- δύο συνθηκών, της Ζυρίχης και του Λονδίνου, από τις οποίες ξεπήδησε το ανεξάρτητο Κυπριακό Κράτος, το «δεύτερο Κράτος του Ελληνισμού.
Ο συγγραφέας συνεχίζει με τη λογοτεχνική παραγωγή του πολυτάλαντου Ευάγγελου, που, τελικά, μάλλον την ανέβαλε για να γίνει σε ώριμο χρόνο η επιβλητική και συναρπαστική Φωνή της Γης, η περίφημη μυθιστορηματική τριλογία του: «Φωνή της Γης, Γη της Οδύνης και Γη Δελφύς», μία φωνή εκ βαθέων για την περίοδο 1939-1963, ένα «προανάκρουσμα μιας πολύμορφης λογοτεχνικής πορείας, με στέρεο-ανθρώπινο, καλλιτεχνικό και πνευματικό-ελληνικό ήθος», μια «εντυπωσιακή εσοδεία που έτυχε ευμενέστατης υποδοχής».
Στοχεύοντας στην παρουσίαση του πολύπτυχου Αβερώφειου έργου, ο συγγραφέας Κώστας Τασούλας μνημονεύει το «ανεπανάληπτο» αποτέλεσμα της κοινωφελούς δράσης του: εμπνεύστηκε, δημιούργησε και έγινε στυλοβάτης του γνωστού Τοσίτσειου Ιδρύματος, η δημιουργία του οποίου μοιάζει με μυθιστόρημα και η αφήγηση της ιστορίας του αφήνεται στο «στόμα» του ιδρυτή της. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει για την καλλιέργεια της μερακλοσύνης του: την Πινακοθήκη του Μετσόβου και το κόκκινο κρασί «ΚΑΤΩΓΙ», «αποδείξεις της γόνιμης πολυμέρειας αυτού του σπάνιου ανθρώπου», αποτέλεσμα της επιθυμίας του να συλλέγει πίνακες Ελλήνων ζωγράφων και να αναμπελώσει τον παλιό κρασότοπο του Μετσόβου.
Καθώς το βιβλίο πλησιάζει στο τέλος του μνημονεύεται το θεατρικό έργο «ΕΚΡΗΞΗ» και αποσπάσματα από την ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη στην 150ή παράστασή του, ο οποίος, μεταξύ άλλων, τονίζει ότι «στην περίπτωση του Ευάγγελου Αβέρωφ δε μένει παρά η υπόθεση του μοναχικού συγγραφέα πολιτικού».
Η φιλοτέχνηση του σπάνιου πορτρέτου ενός σπάνιου πολιτικού ολοκληρώνεται και ο δημιουργός Κώστας Τασούλας βάζει την τελευταία απέριττη πινελιά: «Τα πιο μεγάλα έργα μας είναι εκείνα που κάναμε ξέροντας πως δε θα προφτάσουμε να τα χαρούμε. Μα πώς θα τα χαρούν οι γενεές που έρχονται. Δεν τα βλέπουμε ζωντανοί, μα παρατείνουν τη ζωή μας πέρα από τον θάνατο».
ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ
Θα ήταν παράλειψη αν μέσα από το έργο του Κώστα Τασούλα εστιάζαμε μονάχα στον Ευάγγελο Αβέρωφ. Απαιτείται ιδιαίτερη αναφορά τόσο στο ήθος του συγγραφέα, όσο και στην ποιότητα της συγγραφικής του ιδιότητας.
Ως προς το πρώτο, η έμφαση που ο Κώστας Τασούλας δίνει σε καίρια γνωρίσματα της προσωπικότητας του Ευαγγ. Αβέρωφ, δε μαρτυρεί παρά τα στοιχεία του δικού του ήθους. Ο Αβέρωφ αποτέλεσε το πρότυπο προς μίμηση και ο Κώστας Τασούλας ενστερνίστηκε το πάθος του, την αγωνιστική του διάθεση, τη δημοκρατική του συνείδηση, τον σπάνιο συνδυασμό της πολυμέρειας και της ευδοκίμησης. Ό,τι ξεχώρισε στον πολιτικό, τον λογοτέχνη, τον Άνθρωπο Αβέρωφ είναι -φαντάζομαι- ό,τι θαύμαζε, ό,τι θα ήθελε να γίνει, ό,τι θα ήθελαν να πουν στο μέλλον και για τον ίδιο.
Ως προς το συγγραφικό του τάλαντο, θα τολμούσα να πω ότι συναγωνίζεται τον δάσκαλό του. Και αυτό γιατί τρέφουν κοινή αντίληψη για τη γλώσσα, την οποία με τόσο απλό και αληθινό λόγο εκφράζει ο πολιτικός Αβέρωφ. Θεωρώντας την απλούστευση της γλώσσας ως εθνική ανάγκη, πιστεύει ότι αυτή δεν μπορεί να συντελεστεί βεβιασμένα, αλλά σταδιακά και, μάλιστα, στη φυσική εξέλιξή της μέσα στον χρόνο.
Η αφηγηματική τεχνική του παραπέμπει στην τακτική των αρχαίων ιστορικών -και δη του Θουκυδίδη- να εντάσσουν στον επιστημονικό και σοβαρό λόγο τους τις δημηγορίες. Όπως στο Θουκυδίδειο, έτσι και στο μικρό αυτό Τασούλειο έργο παρατίθενται αποσπάσματα από ομιλίες και λόγους του Ευάγγελου Αβέρωφ, για να δείξει ο συγγραφέας τον τρόπο σκέψης και συλλογισμού του πολιτικού ηγέτη. Με τον τρόπο αυτόν εξυπηρετείται ο αποκλειστικός σκοπός του συγγραφέα, η ηθογράφηση του πρωταγωνιστή Αβέρωφ, καθώς οι παρεμβαλλόμενοι λόγοι του Αβέρωφ λειτουργούν ως κάτοπτρο του χαρακτήρα του.
Χάρη στην αφηγηματική αυτή τεχνική, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια του βιβλίου ανασύρει τη γνώση, τα κίνητρα, τον σκοπό του συγγραφέα, ανακαλύπτει τη διάθεσή του να δώσει τα αδρά χαρακτηριστικά των υγιών πολιτών, των ανθρώπων που εμφορούνται με κοινωνική και συλλογική συνείδηση και πορεύονται με γνώμονα την προσφορά στον άνθρωπο. Ο συγγραφέας ζει όσα γράφει και ο λόγος του πάλλεται στους παλμούς της καρδιάς του. Γι’ αυτό το βιβλίο του διαβάζεται με μια ανάσα, από την αρχή μέχρι το τέλος χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς.
Να γιατί ο συγγραφέας Κώστας Τασούλας, ενώ, όπως ομολογεί, κάνει μια ομιλία, στη συνέχεια το κείμενό του γίνεται βιογραφία, για να επιστρέψει στον ίδιο ως «αυτοβιογραφία» λανθάνουσας μορφής. Αλλά δεν μένει ως απλός ομιλητής, ούτε ως απλός βιογράφος και ούτε ως ασυνείδητος αυτοβιογράφος.
Ως παρουσιάστρια αυτού του πονήματος και αισθανόμενη έντονη την αμηχανία «πώς να συγκριθώ μαζί τους!», επικαλούμαι την ευνοϊκή διάθεση των αναγνωστών και αναγνωστριών.
Στον συγγραφέα Κώστα Τασούλα απευθύνω από καρδιάς τούτα τα λόγια: «Άνθρωποι με τέτοιο τάλαντο δεν έχουν μόνο δικαίωμα να εκφράζονται με τον λόγο τους, αλλά και κοινωνική υποχρέωση προς όλους εμάς, ώστε να γινόμαστε κοινωνοί άλλων υψηλών συλλήψεων. Αξιότιμε πρόεδρε της Βουλής Κώστα Τασούλα, σας εύχομαι ολόψυχα αστείρευτο να μείνει το νάμα της ψυχής σας».
ΕΛΑΣΣΟΝΑ (Γραφείο «Ε») Του Γιάννη Μουκίδη
