Αθήνα
Εάν και εφόσον το Eurogroup εγκρίνει το ελληνικό αίτημα για υπαγωγή της Ελλάδας σε πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για την πλήρη κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας σε βάθος διετίας, θα ακολουθήσουν συγκεκριμένα βήματα για τον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων που θα συνοδεύουν το πρόγραμμα αυτό.
Το πλαίσιο όρων και προϋποθέσεων που ακολουθεί τη χορήγηση προληπτικής στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης περιγράφεται στη Συνθήκη για τη θέσπιση του ESM που κυρώθηκε από την Ελληνική Βουλή το Μάρτιο του 2012 και εισήχθη στο Εθνικό Δίκαιο με το Ν. 4063/2012.
Το άρθρο 12 της Συνθήκης του ESM ξεκαθαρίζει πως για τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας της ζώνης του ευρώ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης δύναται να παρέχει στήριξη σταθερότητας σε μέλος του, κάτω από αυστηρούς όρους, κατάλληλους για το επιλεγμένο μέσο χρηματοπιστωτικής συνδρομής. Οι εν λόγω όροι μπορούν να καλύπτουν το φάσμα από ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής έως τη συνεχή τήρηση προκαθορισμένων όρων επιλεξιμότητας.
Για την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή το άρθρο 14 της Συνθήκης του ESM αναφέρει πως το συμβούλιο διοικητών μπορεί να αποφασίσει τη χορήγηση προληπτικής χρηματοπιστωτικής συνδρομής με τη μορφή προληπτικού πιστωτικού ορίου υπό όρους (Precautionary Conditioned Credit Line - PCCL) ή με τη μορφή πιστωτικού ορίου με ενισχυμένους όρους (Enhanced Conditions Credit Line - ECCL).Και οι δύο αυτές πιστωτικές γραμμές έχουν μια αρχική περίοδο διαθεσιμότητας ενός έτους και μπορεί να ανανεωθούν δύο φορές, κάθε φορά για έξι μήνες.
Αναφορικά με την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή ο κανονισμός του ESM αναφέρει πως στόχος της είναι να στηρίξει υγιείς πολιτικές και την πρόληψη καταστάσεων κρίσης, επιτρέποντας στα μέλη του ESM να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στη βοήθεια του Μηχανισμού πριν αντιμετωπίσουν σημαντικές δυσκολίες άντλησης κεφαλαίων στις αγορές κεφαλαίων.
Το νέο Μνημόνιο
Σύμφωνα με το άρθρο 13 της Συνθήκης του ESM, μετά από αίτηση του κράτους μέλους, το Συμβούλιο Διοικητών του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης δύναται να αποφασίσει να χορηγήσει στήριξη σταθερότητας.
Ο πρόεδρος του συμβουλίου των διοικητών του ESM αναθέτει ακολούθως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, να εκτιμήσουν την ύπαρξη κινδύνου για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, να εκτιμήσουν κατά πόσο το χρέος της γενικής κυβέρνησης είναι βιώσιμο (η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνει μαζί με το ΔΝΤ), αλλά και να εκτιμήσουν τις πραγματικές ή δυνητικές ανάγκες χρηματοδότησης του μέλους.
Ακόμη, το συμβούλιο διοικητών αναθέτει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή - σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, εφόσον είναι εφικτό, από κοινού με το ΔΝΤ - να διαπραγματευθεί με το ενδιαφερόμενο μέλος του ESM το Μνημόνιο Κατανόησης όπου θα περιγράφονται αναλυτικά οι όροι που θα συνδέονται με τη διευκόλυνση χρηματοπιστωτικής συνδρομής. Το περιεχόμενο του Μνημονίου Κατανόησης αντικατοπτρίζει τις αδυναμίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν και το μέσο χρηματοπιστωτικής συνδρομής που έχει επιλεγεί.
Παράλληλα, ο Διευθύνων Σύμβουλος του ESM καταρτίζει πρόταση συμφωνίας για διευκόλυνση χρηματοπιστωτικής συνδρομής, η οποία περιλαμβάνει τους όρους και τις προϋποθέσεις χρηματοδότησης, καθώς και την επιλογή των μέσων, που υποβάλλεται στο συμβούλιο διοικητών προς έγκριση. Το συμβούλιο διευθυντών εγκρίνει ακολούθως τις λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις λεπτομέρειες εφαρμογής της προληπτικής χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
Το μέλος του ESM λαμβάνει ακολούθως διορθωτικά μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των προαναφερθέντων αδυναμιών και την αποφυγή τυχόν μελλοντικών προβλημάτων όσον αφορά στην πρόσβαση στις αγορές.
Το πλαίσιο εποπτείας
Το κράτος μέλος που λαμβάνει την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή υπόκεινται σε ενισχυμένη εποπτεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό θα παρέχει στον ESM σε μηναία βάση όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που απαιτούνται για την εκτέλεση της δανειοδοτικής δραστηριότητας και τη διαχείριση του κινδύνου, όπως μηνιαίες πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία της γενικής κυβέρνησης, τα ταμειακά διαθέσιμα, αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό του σύστημα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, εφόσον είναι εφικτό, από κοινού με το ΔΝΤ, επιφορτίζεται με την παρακολούθηση της συμμόρφωσης προς τους όρους που συνοδεύουν τη διευκόλυνση της χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
Στο πλαίσιο αυτό η «2+1 τρόικα» του ESM θα πραγματοποιεί τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο μέλος υπό επιτήρηση για να επαληθεύει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά στην εφαρμογή των μέτρων που έχουν εγκριθεί. Στην βάση αυτή θα γνωστοποιεί ανά τρίμηνο τα πορίσματά της στο Διοικητικό Συμβούλιο του ESM το οποίο θα κρίνει και το εάν θα απαιτούνται περαιτέρω μέτρα πολιτικής.
Σε περίπτωση που το κράτος μέλος αποκλίνει από τους όρους ή τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει το Συμβούλιο των Διοικητών του ESM μπορεί να αποφασίσει να κλείσει την πιστωτική γραμμή. Στην περίπτωση αυτή το κράτος μέλος θα πρέπει να ζητήσει τακτική στήριξη με ένα πλήρες πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής.
Η επέκταση της συνδρομής
Τέλος, σημαντική είναι και η πρόβλεψη της Συνθήκης ότι από τη στιγμή που το κράτος μέλος του ESM αντλήσει κεφάλαια για πρώτη φορά από την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή, το συμβούλιο διευθυντών του ESM μπορεί να αποφασίσει, βάσει πρότασης του διευθύνοντος συμβούλου του Μηχανισμού και βασιζόμενο σε αξιολόγηση που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, εάν το πιστωτικό όριο εξακολουθεί να είναι επαρκές ή εάν χρειάζεται άλλη μορφή χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
Πιο απλά, εάν κριθεί πως η έξοδος της χώρας στις αγορές καθυστερεί και πως οι χρηματοδοτικές ανάγκες της αυξάνονται, o ESM μπορεί να αλλάξει τη μορφή δανειακή στήριξης, αλλά και να την μορφή της εποπτείας.
