Του Φίλιππου Ζάχαρη
Μεγάλες διαστάσεις έχει πάρει το φαινόμενο του bullying στα ελληνικά σχολεία, καθώς σύμφωνα με έρευνες πάνω από 1 στους 10 μαθητές έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού, χυδαίων φραστικών επιθέσεων και διαπόμπευσης στο Διαδίκτυο. To bullying παρά το γεγονός ότι καταγγέλλεται από φορείς, γονείς αλλά και τα ίδια τα παιδιά έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και σχεδόν αποτελεί μάστιγα για την ελληνική κοινωνία.
Η ραγδαία αυτή επιδείνωση της ενδοσχολικής βίας συνδέεται και με την αύξηση των ρατσιστικών κρουσμάτων αλλά και της αρνητικής συμπεριφοράς απέναντι στην διαφορετικότητα. Το bullying εκφράζεται με διάφορους τρόπου αλλά πάνω απ΄ όλα με άσκηση κάθε μορφής βίας. Ως αιτίες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, η έλλειψη ενημέρωσης στα ελληνικά σχολεία, η μη ισορροπημένη σχέση των γονέων, η μη συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες, το άγχος για την επιτυχημένη πορεία του μαθητή, αλλά προπαντός η οικονομική κρίση και ο αυξημένος ρατσισμός.
Κύρια χαρακτηριστικά του bullying στα ελληνικά σχολεία είναι τα ειρωνικά και φαρμακερά σχόλια για την εξωτερική εμφάνιση, οι άσεμνες χειρονομίες, η διάδοση κακόβουλων φημών με σκοπό την διαπόμπευση, αλλά και οι απειλές μέσω facebook. Σύμφωνα με μελέτη του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής, το 8,5% των εφήβων δηλώνει ότι υφίσταται εκφοβισμό τουλάχιστον δύο με τρεις φορές τον μήνα, ενώ σε ποσοστό 15,8% παραδέχονται ότι είναι θύτες bullying.
Σε αντίστοιχη έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί το 2002, το ποσοστό όσων δήλωναν ότι εκφοβίζουν άλλους δεν ξεπερνούσε το 9,1%. Από μεγάλη έρευνα του «Χαμόγελου του Παιδιού», στο πλαίσιο πανευρωπαϊκής εκστρατείας, προέκυψε ότι περίπου το 32% των μαθητών έχει πέσει έστω και μία φορά θύμα bullying (34,2% αγόρια, 29,71% κορίτσια), ενώ σε ποσοστό 30,2% έχουν υπάρξει κάποια στιγμή δράστες τέτοιων περιστατικών.
Σύμφωνα επίσης με την πρόσφατη πανελλαδική έρευνα, (τα αποτελέσματα της οποίας θα ανακοινωθούν τον Μάρτιο) του «Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη & Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας» περίπου το 10% των μαθητών πέφτει θύμα διαφόρων μορφών βίας στο σχολείο. Οι μαθητές που ασκούν βία, δηλαδή οι θύτες, υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 5% του συνόλου των μαθητών. Έχει παρατηρηθεί ότι τα αγόρια εμπλέκονται περισσότερο σε περιστατικά σωματικής βίας σε σύγκριση με τα κορίτσια, τα οποία φαίνεται να εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά λεκτικής βίας. Τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3 προς 1.
Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και το γυμνάσιο, ενώ στο λύκειο μειώνονται. Οι μισοί από τους μαθητές-θύματα βίας δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.
Οι πιο συνηθισμένες μορφές bullying., σύμφωνα με την προαναφερόμενη έρευνα που χρησιμοποιούνται είναι η χρήση κοροϊδευτικών ονομάτων (60,69%), τα σπρωξίματα και χτυπήματα (45,39%), τα πειράγματα λόγω εξωτερικής εμφάνισης (36,3%), η ανάρτηση εξευτελιστικών φωτογραφιών μέσω Διαδικτύου (14,26%) και η διάδοση τέτοιων φωτογραφιών μέσω κινητών (12,82%)
Τα αποτελέσματα των ερευνών ανησυχούν και τον ίδιο τον υπουργό Παιδείας, ο οποίος παρουσίασε έρευνα, σύμφωνα με την οποία πανελλαδικά ποσοστό 10% του συνόλου των μαθητών γίνονται θύματα επιθετικής παρενόχλησης από συνομηλίκους τους ή παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Την έρευνα παρουσίασε στην Βουλή στις 28 Ιανουαρίου. Το ποσοστό των θυτών ανέρχεται στο 5% του μαθητικού πληθυσμού και η αναλογία των εμπλεκομένων σε περιστατικά βίας, αγοριών-κοριτσιών, είναι 3 προς 1, με τα αγόρια να υπερτερούν σε περιστατικά σωματικής βίας και τα κορίτσια σε περιστατικά λεκτικής.
«Οι σοβαρές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών καθιστούν επιτακτική την ανάγκη λήψης μέτρων για την πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου» αναφέρει ο κ. Αρβανιτόπουλος. Για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία και του διαδικτυακού εκφοβισμού, το ελληνικό υπουργείο Παιδείας υλοποιεί δράσεις μέσω των υπηρεσιών επιστημονικής και παιδαγωγικής καθοδήγησης, με τη συνεργασία των σχολικών συμβούλων και ειδικών επιστημόνων. Υλοποιεί επίσης προγράμματα αγωγής βίας σε συνεργασία με ειδικούς επιστημονικούς φορείς που προσεγγίζουν θέματα όπως η πρόληψη της βίας, η διαχείριση συγκρούσεων, ρατσισμού, διαπροσωπικών σχέσεων, σεξουαλικής παρενόχλησης, η βία στο Διαδίκτυο, η παιδική εκμετάλλευση και η ενδοοικογενειακή βία. Ελπίζω τα προγράμματα αυτά να είναι άμεσα υλοποιήσιμα και να μην χρειάζονται επιμορφωτικά σεμινάρια για το αυτονόητο. Όπως συνήθως γίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις.
