Ανησυχία και στη Λίμνη Πλαστήρα για την έλλειψη νερού

*Σκέψεις που διατυπώθηκαν σε ημερίδα στην Κερασιά για τη σωστή διαχείρισή του (Μέρος 1ο)

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Το Σάββατο 23 Νοεμβρίου οργανώθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο της Κερασιάς μια ημερίδα για τη λειψυδρία από το Ινστιτούτο «Ψηφιακοί Αργοναύτες«», υπό την αιγίδα του, το Δήμου Λίμνης Πλαστήρα, με τίτλο «Στη μάχη κατά της λειψυδρίας: Προκλήσεις και προοπτικές». Είχα την τιμή να προσκληθώ να παρουσιάσω μια εργασία. Έτσι, μου δόθηκε η ευκαιρία να ξαναβρεθώ στο υπέροχο περιβάλλον της Λίμνης Πλαστήρα. Το Πολιτιστικό Κέντρο της Κερασιάς, όπου έγινε η ημερίδα, έχει μια υπέροχη θέα, όχι μόνο της λίμνης, αλλά και της κατάφυτης με έλατα πλαγιάς. Παραθέτω φωτογραφία από την υπέροχη θέα.

Η Ημερίδα οργανώθηκε για να εκφράσει την ανησυχία του Δήμου για το μέλλον της λίμνης Πλαστήρα. Θα πρέπει να καταλάβουμε αυτήν την ανησυχία. Η περασμένη χρονιά ήταν ένα μείγμα δύο ακραίων καταστάσεων, των πλημμυρών («Daniel», «Elias») και μιας χρονιάς ξηρασίας και ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών όλον τον χρόνο εκτός Μαΐου και ιδιαίτερα των καλοκαιρινών μηνών. Ένα μεγάλο μέρος της γεωργικής παραγωγής της Θεσσαλίας στηρίχθηκε στα νερά της λίμνης. Θεωρητικά το νερό της λίμνης έπρεπε να καλύπτει την παραγωγή ΥΗ ενέργειας και την άρδευση του ΤΟΕΒ Ταυρωπού, δηλαδή 120.000 στρ περίπου. Η έλλειψη έργων συγκέντρωσης του χειμερινού νερού στερεύει τον Πηνειό το καλοκαίρι και δημιουργεί έλλειμμα νερού και αδυναμία άρδευσης σε χωράφια κατά μήκος του Πηνειού μέχρι τις περιοχές του ΤΟΕΒ Πηνειού. Για να βοηθηθούν οι αγρότες και να συνεχίσουν να ποτίζουν τα χωράφια τους κάθε χρόνο το νερό της λίμνης τροφοδοτεί τον Πηνειό με εκατομμύρια κ.μ. νερού. Ειδικότερα, φέτος χρειάστηκε να βοηθηθεί με νερό και η περιοχή που καλύπτονταν από νερό του ταμιευτήρα Σμοκόβου, που με τη λειψυδρία έμεινε χωρίς νερό. Δυστυχώς, ο προηγούμενος χειμώνας δεν είχε χιόνια για να τροφοδοτήσει τη λίμνη με νερό την άνοιξη και το επίπεδο του νερού πλησίασε το οικολογικό όριο της στάθμης της λίμνης. Αυτό θορύβησε, σωστά, τον δήμαρχο και τους κατοίκους της περιοχής, καθώς η λίμνη είναι η βάση της ζωής τους. Η τοπική οικονομία στηρίζεται στον τουρισμό που προσελκύεται από το υπέροχο τοπίο της λίμνης με τις κατάφυτες πλαγιές. Υπάρχει και μια αγροτική παραγωγή που συμβάλλει στην οικονομία της περιοχής, αλλά ο τουρισμός είναι κρίσιμος. Είναι λογικό να ζητηθεί από την πολιτεία (Κεντρική Κυβέρνηση και Περιφέρεια) να ληφθούν μέτρα επίλυσης του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας, ώστε να περιοριστεί η πίεση για κάλυψη των ελλειμμάτων από τη λίμνη Πλαστήρα. Μάλιστα, ο δήμαρχος αρθρογράφησε για την ανάγκη να μεταφερθεί νερό από τον Αχελώο, ώστε να υπάρχει επάρκεια νερού που θα περιορίσει την πίεση που ασκείται κάθε χρόνο. Επομένως, η αγωνία του δημάρχου και των κατοίκων της περιοχής είναι δικαιολογημένη, καθώς δε φαίνεται στον ορίζονται να γίνονται τα απαραίτητα έργα και υποδομές και γι’ αυτό ξεκίνησαν μια προσπάθεια να προβάλουν τα θέματα και να διεκδικήσουν λύσεις. Αποτέλεσμα η ημερίδα στην Κερασιά, για την οποία προσπαθώ να σας ενημερώσω.
Την οργάνωση της ημερίδας ανέλαβε το Ινστιτούτο «Ψηφιακών Αργοναυτών», μια οργάνωση που ασχολείται με θέματα υδάτων, γεωργίας, ναυτιλίας και ιστορίας, και έχει αναπτύξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την περιοχή των Αγράφων. Σε συνεργασία με τον Δήμο οργάνωσε την ημερίδα, αλλά και άλλες εκδηλώσεις, όπως ένα διαδικτυακό σεμινάριο με ανάλογο θέμα. Την ημερίδα συντόνισε ο δημοσιογράφος κ. Ζαχαρής.
Στην ημερίδα απηύθυναν χαιρετισμό ο εκπρόσωπος του υπουργού ΠΑΑΤ κ. Τσιάρα, ο βουλευτής Καρδίτσας κ. Σπάνιας, και οι δύο αντιπεριφερειάρχες Θεσσαλίας κ. Τσέλιος (Καρδίτσας) και κ. Λαμπρινίδης (Περιβάλλοντος). Όλοι αναφέρθηκαν στη σημασία διατήρησης της λίμνης Πλαστήρα σε καλή οικολογική κατάσταση, στο πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας και την ανάγκη άμεσης εκτέλεσης έργων ταμίευσης του χειμερινού νερού τόσο για αποτροπή φαινομένων πλημμύρας, όπως είχαμε με τον «Ιανό» και τους «Daniel» και «Elias», αλλά και εξίσου σημαντικό να προσαρμοστούμε σε περιόδους ξηρασίας, όπως είναι η περίοδος που διανύουμε.
Ο κ. Λαμπρινίδης, ειδικότερα, αναφέρθηκε στα προβλήματα ερημοποίησης περιοχών ιδιαίτερα της Ανατολικής της Θεσσαλίας, αν δε βελτιωθεί η διαχείριση των υδάτων της σε όλα τα επίπεδα: τροφοδοσία, μεταφορά, διανομή και εφαρμογή στο χωράφι. Τόνισε τη σημασία καλύτερης οργάνωσης της έρευνας και της εκπαίδευσης των αγροτών στη σωστή χρήση του νερού και τις καλύτερες πρακτικές.
Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η παρουσίαση του προέδρου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού, κ. Μαρκινού, που ήταν ένας από τους ομιλητές. Σημειώνω ότι ο κ. Μαρκινός ήταν ο διαχειριστής των νερών της λίμνης Πλαστήρα το περασμένο (αλλά και το προηγούμενο) καλοκαίρι μετά από ανάθεση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδος. Η διαχείριση που έκανε ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη, καθώς κατάφερε να φτάσει το νερό όχι μόνο για τον ΤΟΕΒ Ταυρωπού, αλλά και να καλύψει και τους αγρότες μέχρι τον ΤΟΕΒ Πηνειού, ακόμη και να βοηθήσει τους αγρότες που αρδεύονται από το ταμιευτήρα Σμοκόβου που το καλοκαίρι έμεινε χωρίς νερό. Αυτά τα πέτυχε χωρίς να απορροφήσει υπερβολικό νερό από τη λίμνη Πλαστήρα, πέρα από το οικολογικό όριο (μάλλον κατάφερε να το κρατήσει 1,5 μέτρο πιο πάνω για να μείνει κάτι και για την επόμενη χρονιά αν συνεχιστεί η ξηρασία και η έλλειψη χιονιών). Η διαχείριση αυτή χρειάστηκε ιδιαίτερη μαεστρία με την άμεση βοήθεια τόσο από την Αποκεντρωμένη όσο και από την Αιρετή Περιφέρεια. Το να διαχειριστείς αγρότες που στήνουν αναχώματα για να εξασφαλίσουν τη δική τους άρδευση αδιαφορώντας για τους συναδέλφους τους μετά από αυτούς, χρειάζεται πραγματικά σημαντικές ικανότητας και πρέπει να τον συγχαρούν όλοι οι ωφελημένοι αγρότες. Έχω γράψει αρκετές φορές για την επιτυχή διαχείριση του ΤΟΕΒ Ταυρωπού στη θητεία του από το 2014, με αποκορύφωμα την επιτυχία, με δικούς του πόρους, να ετοιμάσουν τη μελέτη υπογείωσης των δικτύων μεταφοράς του νερού από τη αναρρρυθμιστική λίμνη και διανομής στα χωράφια, χάρη στην οποία χρηματοδοτήθηκε το έργο και θα εκτελεστεί με ΣΔΙΤ στα επόμενα 2-3 χρόνια. Ένα έργο εμβληματικό όχι μόνο για τη Θεσσαλία, αλλά για όλη τη χώρα. Αλλά και μια υπενθύμιση για τους διοικούντες πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη μελετών για τα απαραίτητα έργα στη Θεσσαλία που θα υπάρχει δυνατότητα να εκτελεστούν μόλις βρεθούν χρήματα. Κάτι που δε θα γίνει όταν δεν υπάρχουν έτοιμες μελέτες. Γιατί αν περιμένουμε να βρεθούν χρήματα και μετά να κάνουμε τις μελέτες, θα χάσουμε τα χρήματα και τα έργα δε θα προχωρήσουν ποτέ. Όλοι οι ΤΟΕΒ της χώρας θα έπρεπε να προσπαθήσουν να κάνουν αντίστοιχες μελέτες για να βελτιώσουν τη μεταφορά και διανομή των υδάτων στα χωράφια της αρμοδιότητάς τους.
Θα συνεχίσω στο επόμενο.