Ελεγχοι και ρυθμίσεις μιας σπαρτικής σκαλιστικών καλλιεργειών

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Σύστημα ρύθμισης του βάθους σποράς. Αυτό είναι μια σειρά από μοχλούς και ελάσματα που περιορίζουν τις κινήσεις των δίσκων προς τα κάτω και καθορίζουν το βάθος σποράς. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι τα μέρη του συστήματος να μην έχουν υποστεί σημαντική φθορά. Γιατί τότε η ένδειξη του βάθους που μας δίνει η μηχανή δεν αντιστοιχεί στο πραγματικό βάθος σποράς που πετυχαίνουμε. Επομένως, έλεγχος του κάθε τμήματος και αν υπάρχει μεγάλη φθορά αντικατάσταση.

Οι τροχοί κάλυψης του σπόρου με έδαφος. Στόχος η κάλυψη του σπόρου που τοποθετήθηκε στο βάθος της αυλακιάς με χώμα και να συμπιεστεί από επάνω. Συνήθως έχουμε δύο τροχούς από τις δύο πλευρές της αυλακιάς με κλίση που ωθούν το χώμα να καλύψει τον σπόρο και τον συμπιέζουν από επάνω του. Πρώτα πρέπει να ελέγξουμε τις αναρτήσεις των δίσκων με τη σπαρτική μονάδα. Θα πρέπει να μην υπάρχουν μεγάλες κινήσεις προς τα πλάγια, κάτι που θα δημιουργήσει πρόβλημα, οπότε πρέπει να αλλάξουμε τα στοιχεία των αναρτήσεων. Στη συνέχεια πρέπει να φέρουμε τους τροχούς συμμετρικά πίσω από τους δίσκους. Μπορούμε να βάλουμε τη μηχανή να κινηθεί πάνω σε τσιμεντένιο δάπεδο για 1 μ. και να παρακολουθήσουμε τους τροχούς να ακολουθούν συμμετρικά τη γραμμή που χαράσσει το σύστημα διάνοιξης της αυλακιάς. Τυχόν απόκλιση πρέπει να διορθωθεί. Το πλάτος των τροχών πρέπει να είναι γύρω στα 60 χιλιοστά από μέσο σε μέσο των τροχών. Με μικρότερο πλάτος μπορεί να προκαλέσουν οι τροχοί ώθηση μόνο της κορυφής της αυλακιάς, αφήνοντας αέρα από κάτω πάνω από τον σπόρο. Μεγαλύτερο μπορεί να μην προκαλέσει πλήρη καταστροφή της αυλακιάς και ο σπόρος να μη σκεπαστεί καλά. Πρέπει να ελέγξουμε τα ελατήρια που ρυθμίζουν την πίεση των τροχών κάλυψης του σπόρου. Πρέπει να έχουν την ίδια πίεση σε όλες τις σπαρτικές μονάδες για να γίνεται ομοιόμορφα η εργασία. Μπορούμε να ελέγξουμε την ομοιόμορφη λειτουργία με τοποθέτηση μιας ζυγαριάς κάτω από τους τροχούς. Κατεβάζουμε τη μηχανή με τους τροχούς να καταλήγουν πάνω στη ζυγαριά. Αν με την ίδια θέση ρύθμισης της πίεσης το βάρος είναι διαφορετικό, τότε μάλλον πρέπει να αντικαταστήσουμε τα ελατήρια με καινούρια.
Το σύστημα μετάδοσης της κίνησης από τον τροχό εδάφους προς το σύστημα κίνησης των δίσκων που απομονώνουν και μεταφέρουν τον σπόρο θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Τυχόν φθαρμένες αλυσίδες ή οδοντωτοί τροχοί ή τεντωτήρες των αλυσίδων μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην τελική τοποθέτηση του σπόρου. Καλός έλεγχος και λίπανση πριν από την εργασία.
Ένας έλεγχος στο σύστημα απομόνωσης του σπόρου και αποδέσμευσής του για να πέσει στην αυλακιά θέλει ένα πολύ καλό έλεγχο όλων των μερών του. Οποιαδήποτε φθορά πέραν των ορίων μπορεί να προκαλέσει ανομοιόμορφη τοποθέτηση των σπόρων στην αυλακιά, οπότε πρέπει να αντικατασταθεί.
Η μπάρα που συγκρατεί τις σπαρτικές μονάδες πρέπει να είναι απόλυτα οριζοντιωμένη. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή στις σπαρτικές μεγάλου πλάτους εργασίας. Ένα ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιο ύψος πρέπει να βρίσκεται από το έδαφος κατά τη λειτουργία της μηχανής στο χωράφι. Το ύψος αυτό ρυθμίζεται από τους τροχούς που τη συγκρατούν. Το σωστό ύψος είναι αυτό που εξασφαλίζει κατά την αρχική θέση σε οριζόντιο έδαφος τα ελάσματα του τετράπλευρου ανάρτησης των σπαρτικών μονάδων να είναι παράλληλα με το έδαφος. Αυτό εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατότητα κάλυψης ανωμαλιών του εδάφους (κίνηση πάνω κάτω).
Κατακόρυφη πίεση στη σπαρτική μονάδα (σύστημα διάνοιξης αυλακιάς). Στόχος της καλής λειτουργίας του συστήματος διάνοιξης της αυλακιάς είναι να δημιουργήσει ένα ανοιχτό, καθαρό και σταθερό περιβάλλον, στο οποίο θα τοποθετηθεί ο σπόρος, ώστε το έδαφος γύρω από τον σπόρο να έχει σταθερή υγρασία, θερμοκρασία και σταθερή πυκνότητα. Αυτά θα κάνουν ομοιόμορφη τη βλάστηση του σπόρου και θα πετύχουμε καλό φύτρωμα που είναι η βάση της καλής παραγωγής. Σημαντικό ρόλο παίζει η κατακόρυφη πίεση της μηχανής.
Στην πρώτη εικόνα φαίνεται η διαμόρφωση του αυλακιού τοποθέτησης του σπόρου με μεγάλο κατακόρυφο φορτίο στη μηχανή (150 κιλά ανά μονάδα). Στην επιφάνεια του εδάφους φαίνεται το αποτύπωμα του τροχού ελέγχου βάθους. Το αυλάκι είναι καθαρό, όμως, αν προσέξουμε (με ελαφρό σκάψιμο), θα δούμε ότι τα τοιχώματά του είναι πολύ συμπιεσμένα, κάτι που δεν βοηθά στην καλή κάλυψη του σπόρου. Όπως δεν βοηθά και την ανάπτυξη του φυτού, καθώς οι ρίζες δυσκολεύονται να αναπτυχθούν στο συμπιεσμένο έδαφος. Αντίθετα, με μικρή πίεση (15 κιλά που δείχνει η δεύτερη εικόνα) το αυλάκι φαίνεται να έχει μια επιφάνεια, όπου δεν φαίνεται το ίχνος του τροχού συμπίεσης. Τα αυλάκι δεν είναι καλά σχηματισμένο και ο σπόρος δεν θα αποτεθεί σε σταθερό βάθος. Στην τρίτη εικόνα φαίνεται το αυλάκι όπως πρέπει να είναι με τη σωστή πίεση (50 κιλά/μονάδα στην περίπτωση). Στην επιφάνεια του εδάφους θα πρέπει να υπάρχει ένα αδρό ίχνος του τροχού συμπίεσης του εδάφους, το αυλάκι να είναι καθαρά σχηματισμένο και τα τοιχώματα του αυλακιού να μην είναι υπερβολικά συμπιεσμένα. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας για να πετύχουμε καλό περιβάλλον στο σπόρου που θα τοποθετήσουμε για να έχουμε καλή βλάστησή του και καλό φύτρωμα.
Είναι προφανές ότι το κατακόρυφο φορτίο θα πρέπει να προσαρμόζεται στις συνθήκες του εδάφους του χωραφιού. Υγρό έδαφος θα χρειαστεί μικρότερο φορτίο για να μην έχουν υπερβολική συμπίεση του εδάφους που θα κάνει χειρότερες τις συνθήκες φυτρώματος. Όταν το έδαφος είναι ξηρό, τότε ο κίνδυνος συμπίεσης του εδάφους μειώνεται και ένα μεγαλύτερο φορτίο θα βοηθήσει να δημιουργηθεί ένα σωστό και σταθερό αυλάκι. Προφανώς δοκιμάζουμε, βλέπουμε το αποτέλεσμα και αποφασίζουμε για τη σωστή ρύθμιση.
Στα δύο σημειώματα έκανα μια προσπάθεια να δώσω γενικά στοιχεία ελέγχου και ρυθμίσεων των σπαρτικών. Κάθε σπαρτική έχει τις ιδιαιτερότητές της και μια μελέτη του εγχειριδίου χρήσης θα βοηθήσει τον αγρότη να κάνει σωστά τους ελέγχους και τις ρυθμίσεις. Μην ξεχνάτε ότι η καλή σπορά είναι προϋπόθεση καλού φυτρώματος και καλής τελικής παραγωγής.