Υπόδειγμα ολιστικής διαχείρισης φυσικών πόρων ο Πηνειός

Και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή για όλη την Ευρώπη

Περισσότεροι από 80 επιστήμονες και εκπρόσωποι των τομέων νερού, ενέργειας, αγροτικής παραγωγής και φυσικού περιβάλλοντος διαφόρων διοικητικών επιπέδων από την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική συμμετείχαν στην κοινή συνάντηση εργασίας των Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Έργων Horizon 2020 REXUS και PRIMA LENSES στη Λάρισα την Τρίτη 7 και την Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2023.

Οι ερευνητές παρουσίασαν καινοτόμα εργαλεία και λύσεις «φυσικής βάσης» που προωθούν την ασφάλεια των φυσικών πόρων για τους τομείς του νερού, της ενέργειας, της αγροτικής παραγωγής και του φυσικού περιβάλλοντος λαμβάνοντας υπόψη τη διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο των δυο ευρωπαϊκών Έργων, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 8 εκατομμυρίων ευρώ, 200 επιστήμονες αναπτύσσουν συγκεκριμένα εργαλεία διαχείρισης που απαντούν στις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις 12 επιλεγμένων πιλοτικών περιοχών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η λεκάνη του Πηνειού, η μόνη πιλοτική περιοχή που είναι κοινή και για τα δύο έργα. Ως κύρια παραγωγική περιοχή της Ελλάδας, πιλοτική λεκάνη της χώρας για την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά και λεκάνη αναφοράς για τον σχεδιασμό νέων αγροτικών πολιτικών για περιοχές με μεγάλες ανάγκες σε νερό και ενέργεια, και με ιδιαίτερη τρωτότητα στην κλιματική αλλαγή, οι λύσεις που αναπτύσσονται για τη λεκάνη του Πηνειού κρίνονται ως «κλειδί» για πολλά επιτυχημένα μέτρα διαχείρισης τόσο σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όσο και της Ευρώπης.
Στον χαιρετισμό του ο δρ Πέτρος Βαρελίδης, γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ανέφερε ότι οι προτάσεις των προγραμμάτων θα ληφθούν υπόψη στην υπό διαβούλευση β’ αναθεώρηση των ΣΔΛΑΠ για τη λεκάνη απορροής του Πηνειού, ενώ ο κ. Κωνσταντίνος Τζανακούλης, ειδικός γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας αναφέρθηκε στη χρησιμότητα των ευρημάτων των ερευνητικών προγραμμάτων για την τοπική κοινωνία και για τη διαχείριση των τομέων νερού και αγροτικής παραγωγής.
O πρόεδρος του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», καθηγητής Σέρκο Χαρουτουνιάν επισήμανε τη σημασία ανάδειξης επιστημονικά τεκμηριωμένων και ρεαλιστικών ολιστικών λύσεων για τη θωράκιση της ασφάλειας των τομέων νερού, ενέργειας, αγροτικής παραγωγής και φυσικού περιβάλλοντος. Παράλληλα υπογράμμισε την ανάγκη σύνδεσης της έρευνας με τις ουσιαστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η περιοχή, εκφράζοντας την σταθερή πολιτική του Οργανισμού.
Αναφορικά με τη λεκάνη του Πηνειού, η ομάδα του Ινστιτούτου Εδαφοϋδατικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ παρουσίασε μια σειρά από πολυχρηστικά εργαλεία και καινοτόμες μεθόδους “φυσικής βάσης” που εφαρμόζονται επιχειρησιακά στον Πηνειό με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Με τη συστηματική ενεργή συμμετοχή, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων και αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες, οι πρωτοποριακές αυτές μέθοδοι έχουν σημαντικά κοινωνικο-οικονομικά οφέλη, και μπορούν να αποτελέσουν, αν υιοθετηθούν, πρότυπα για τη μελλοντική εκπόνηση στρατηγικών σχεδίων διαχείρισης των συστημάτων της Θεσσαλίας και της επικράτειας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και την αντιμετώπιση ακραίων κλιματικών φαινομένων.
Στο πλαίσιο της κοινής συνάντησης των δύο ερευνητικών έργων πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο Υδρολογικό Παρατηρητήριο του Πηνείου στην περιοχή της Αγιάς, όπου οι συμμετέχοντες ξεναγήθηκαν στους πιλοτικούς αγρούς και σε άλλες ερευνητικές υποδομές που έχουν εγκατασταθεί. Οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να περιηγηθούν στη διαδικτυακή εφαρμογή συμβουλευτικής άρδευσης που είναι διαθέσιμη για περισσότερα από 2.100 αγροτεμάχια στη λεκάνη Αγιάς, καθώς και την αντίστοιχη εφαρμογή διαθεσιμότητας υδατικών πόρων και να διαπιστώσουν τη δυνατότητα παρακολούθησης της εξέλιξης έντονων μετεωρολογικών φαινομένων σε πραγματικό χρόνο και την αποτύπωση των επιπτώσεών τους στα υπόγεια ύδατα της περιοχής, όπως έγινε στην περίπτωση των δύο πρόσφατων θεομηνιών «Daniel» και «Elias» στην περιοχή της Αγιάς.
Έτσι, ο Πηνειός μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για την ολιστική διαχείριση των φυσικών πόρων και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή για όλη την Ευρώπη.