Θα προσπαθήσω να παρουσιάσω τις ομιλίες των μετεχόντων και να κάνω και λίγα σχόλια για να συμβάλω να γίνει η συζήτηση και να βρεθούν λύσεις.
Ο κ. Κόκκαλης στην εναρκτήρια ομιλία του τόνισε το πρόβλημα της ερημοποίησης που υπάρχει σε πολλές περιοχές της χώρας και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία. Θεώρησε ότι από το 2001 που έγινε το πρώτο σχέδιο για την ερημοποίηση (από ομάδα υπό τον καθηγητή Γιάσογλου του ΓΠΑ) δεν ακολούθησαν οι προτεινόμενες δράσεις. Κλασικό παράδειγμα του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Η έλλειψη συνέχειας στις δράσεις. Η επανασύσταση της επιτροπής από τον κ. Λιβανό ατόνησε μετά τη μετακίνησή του από το ΥΠΑΑΤ. Το πρόβλημα όμως παραμένει και οφείλουμε όλοι να αγωνιστούμε για να την αποτρέψουμε. Ο κ. Κόκκαλης πρότεινε τις ακόλουθες δράσεις για αποτροπή του φαινομένου: Την επικαιροποίηση των εδαφολογικών χαρτών της χώρας και της Θεσσαλίας ειδικότερα για να καθοριστούν ζώνες καλλιεργειών και χρήσεις γης, τη δημογραφική ανανέωση των αγροτικού πληθυσμού, τη δημιουργία χωροταξικού σχεδίου για τις ΑΠΕ και τα ΦΒ, την επικαιροποίηση του σχεδίου για την αποφυγή της ερημοποίησης, την ανάπτυξη σχεδίων βόσκησης των λειμώνων, την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας με κατάλληλα έργα, την αξιοποίηση της ΚΑΠ για αποτροπή της ερημοποίησης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα θέματα που έθεσε ο κ. Κόκκαλης είναι σημαντικά για τη γεωργία της περιοχής και πρέπει να συζητηθούν. Η οργάνωση της ημερίδας θα βοηθήσει να ξεκινήσει αυτή η συζήτηση.
Με την ευκαιρία θα κάνω και εγώ λίγα σχόλια. Πρώτα από όλα για τους εδαφολογικούς χάρτες. Εδαφολογικοί χάρτες άρχισαν να γίνονται από το 1980. Η ίδρυση του ΙΧΤΕΛ (Ινστιτούτο Χαρτογράφησης Εδαφών) με έδρα τη Λάρισα έθεσε τη βάση για τη δημιουργία εδαφολογικών χαρτών. Για πολλά χρόνια συνεργάστηκα με το Ινστιτούτο και είχα πολλούς φίλους που συμμετείχαν στη δημιουργία των χαρτών. Έγινε μια τεράστια δουλειά και δημιουργήθηκαν χάρτες για πολλές περιοχές της χώρας. Πόσο αξιοποιήθηκαν; Όσο τα περισσότερα ερευνητικά αποτελέσματα που παράγονται στη χώρα. Οι χάρτες υπάρχουν πλέον στον ιστότοπο του ΙΚΦ. Δύσκολο να τους βρεις, αλλά υπάρχουν στον ιστότοπο http://ipsw.gr/ypiresies-proionta/ edafia-dedomena. Εκεί στον χάρτη της εικόνας, πατώντας στο σημείο του χωραφιού μας βλέπουμε τα χαρακτηριστικά του. Ήδη κάθε ανάλυση εδάφους που γίνεται από το Ινστιτούτο, συνδέεται με συντεταγμένες και αναρτάται στο σύστημα με συναίνεση των παραγωγών που υπογράφουν σχετική δήλωση. Αυτό έπρεπε να γίνεται και για κάθε ανάλυση του εδάφους που γίνεται από όλα τα εργαστήρια της χώρας ως μέσο επικαιροποίησης των στοιχείων. Το πρόβλημα είναι ότι το σύστημα δεν έχει διαφημιστεί και κυρίως δεν υπάρχει κανείς να ενημερώσει τους αγρότες και να τους εξηγήσει πώς θα το αξιοποιήσουν. Η άποψη ότι οι εδαφολογικοί χάρτες μπορούν να καθορίσουν τις καλλιέργειες μου φαίνεται μάλλον υπερβολική. Ίδια με την ιδέα δημιουργίας κλιματικών ζωνών καλλιέργειας. Εμάς τους Θεσσαλούς μας βόλευε ενδεχομένως να μην επιτρέπεται να καλλιεργούν βαμβάκι στη Θράκη ή Δυτική Μακεδονία, αλλά με την ίδια λογική δεν θα έπρεπε να καλλιεργούμε καλαμπόκι. Σε μια ελεύθερη οικονομία ο κάθε παραγωγός καλλιεργεί ό,τι τον συμφέρει και αποδίδει στο χωράφι του. Το έδαφος παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά η ικανότητα διαχείρισής του από τον παραγωγό είναι εξίσου σημαντική. Με την ευκαιρία θυμήθηκα τις πρώτες εφαρμογές της Γεωργίας Ακριβείας που κάναμε το 2001. Ξεκινήσαμε με χαρτογράφηση παραγωγής σε ένα χωράφι στη Μυρίνη Καρδίτσας που ήταν όξινο. Σε σημεία είχε pH 5,5. Η κ. Γαλανοπούλου, από τους σημαντικότερους επιστήμονες που εργάστηκαν για την καλλιέργεια του βαμβακιού στη χώρα, που συμβουλευτήκαμε τότε, θεώρησε ότι το χωράφι αυτό δεν μπορούσε να καλλιεργηθεί αποδοτικά με βάμβακι. Προτείναμε στον παραγωγό να εφαρμόσει ασβέστη και μάλιστα του κάναμε και χάρτη εφαρμογής με διαφοροποιημένες δόσεις. Ο παραγωγός προτίμησε να μη κάνει τίποτα, καθώς οι αποδόσεις που πετύχαινε ήταν πάνω από 300 κιλά συσπόρου/στρέμμα που τον κάλυπταν. Και συνεχίζει να καλλιεργεί μέχρι σήμερα χωρίς πρόβλημα, καθώς η παραγωγή του φτάνει τα 400 κιλά/στρ. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια έσπειρε τον χειμώνα κουκιά που ενσωμάτωνε κάτι που βελτίωσε το έδαφος και αύξησε τις αποδόσεις. Μπορεί αυτό να είναι ένα τυχαίο αποτέλεσμα, αλλά πάντα πιστεύω ότι ο παραγωγός γνωρίζει το χωράφι του καλύτερά από όλους. Μπορούμε να τον συμβουλεύουμε και να τον κατευθύνουμε ως γεωπόνοι, αλλά η τελική απόφαση είναι δική του. Το Ινστιτούτο έχει ήδη κάνει χάρτες γονιμότητας των εδαφών και επομένως των περιοχών που δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται η εγκατάσταση των ΦΒ, αλλά το πολιτικό σύστημα δεν θέλησε να τους εφαρμόσει λόγω πολιτικού κόστους. Επομένως η βάση των εδαφολογικών χαρτών υπάρχει. Σύστημα μεταφοράς της πληροφορίας στους αγρότες δεν υπάρχει και αυτό δεν το έθεσε κανείς. Διότι είναι χρήσιμο να γίνονται μελέτες από επιστήμονες για την αποφυγή της ερημοποίησης, αλλά και γενικότερα της διάβρωσης των εδαφών ή τους πιθανούς κινδύνους αλάτωσης των εδαφών, αλλά αν δεν δημιουργηθεί κάποιο σύστημα μεταφοράς των πληροφοριών στους αγρότες και καθοδήγησής τους τότε θα μείνουμε στις δημοσιεύσεις σε έγκριτα περιοδικά χωρίς προστιθέμενη αξία στην Ελληνική Γεωργία.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
