(Μέρος 2ο Πιστοποίηση Χρηστών)
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Στο προηγούμενο σημείωμα αναφερθήκαμε στην επικείμενη εφαρμογή διατάξεων που προβλέπουν εφαρμογή ενός συστήματος πιστοποίησης των χρηστών φυτοπροστατευτικών προϊόντων και σε ένα σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης των ψεκαστικών μηχανημάτων. Το πρώτο σύστημα περιλαμβάνει εκπαίδευση των χρηστών και εξετάσεις πιστοποίησης. Η εκπαίδευση καλύπτει θέματα (όπως αναφέρονται στο Νόμο) όπως: α) Η νομοθεσία που διέπει τα γεωργικά φάρμακα και τη χρήση τους β) Κίνδυνοι από την ύπαρξη των παράνομων προϊόντων φυτοπροστασίας και τις μεθόδους αναγνώρισης τέτοιων προϊόντων.
γ) Πηγές κινδύνου και κίνδυνοι που συνδέονται με τα γεωργικά φάρμακα και τους τρόπους εντοπισμού και ελέγχου τους. Ειδικότερα: α) οι κίνδυνοι για τον άνθρωπο (χειριστές, κάτοικοι, διερχόμενοι, άτομα που εισέρχονται σε χώρους που έχουν υποβληθεί σε εφαρμογή και άτομα που χειρίζονται ή τρώγουν είδη που έχουν υποβληθεί σε εφαρμογή)και τους τρόπους με τους οποίους παράγοντες όπως το κάπνισμα επιτείνουν τους κινδύνους αυτούς β) τα συμπτώματα δηλητηρίασης από γεωργικά φάρμακα και την παροχή πρώτων βοηθειών γ) οι κίνδυνοι για τα φυτά που δεν αποτελούν στόχο, τα ωφέλιμα έντομα, την άγρια πανίδα και χλωρίδα, τη βιοποικιλότητα και για το περιβάλλον γενικότερα.
δ) Στοιχεία στρατηγικών και τεχνικών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, στρατηγικών και τεχνικών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, αρχές βιολογικής γεωργίας, μέθοδοι βιολογικού ελέγχου επιβλαβών οργανισμών, πληροφορίες για τις γενικές αρχές και για τις ειδικές ανά καλλιέργεια ή ανά τομέα κατευθυντήριες γραμμές για την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία.
ε) Εισαγωγή στη συγκριτική αξιολόγηση στο επίπεδο του χρήστη, ώστε να διευκολυνθούν οι επαγγελματίες χρήστες στην επιλογή, για δεδομένη κατάσταση, του πιο ενδεδειγμένου γεωργικού φαρμάκου με τις μικρότερες παρενέργειες στην ανθρώπινη υγεία, τους οργανισμούς που δεν αποτελούν στόχο και το περιβάλλον μεταξύ όλων των εγκεκριμένων προϊόντων για την καταπολέμηση δεδομένου προβλήματος επιβλαβών οργανισμών.
στ) Μέτρα ελαχιστοποίησης των κινδύνων για τον άνθρωπο, τους οργανισμούς που δεν αποτελούν στόχο και για το περιβάλλον: ασφαλείς εργασιακές πρακτικές για την αποθήκευση, το χειρισμό και την ανάμειξη γεωργικών φαρμάκων και για τη διάθεση των κενών συσκευασιών, άλλων μολυσμένων υλικών και της περίσσειας γεωργικού φαρμάκου (συμπεριλαμβανομένου του ψεκαστικού διαλύματος), ανεξαρτήτως του εάν είναι πυκνά ή αραιωμένα· συνιστώμενος τρόπος ελέγχου της έκθεσης του χειριστή (μέσα ατομικής προστασίας).
ζ) Προσεγγίσεις με βάση τον κίνδυνο, που λαμβάνουν υπόψη τις τοπικές υδρολογικές παραμέτρους για την απόκτηση ύδατος, όπως το κλίμα, οι τύποι εδάφους και καλλιεργειών και το γεωγραφικό ανάγλυφο.
η) Διαδικασίες προετοιμασίας του εξοπλισμού εφαρμογής γεωργικών φαρμάκων για χρήση, συμπεριλαμβανομένης της βαθμονόμησής του, και για λειτουργία με ελάχιστους κινδύνους για το χρήστη, άλλα άτομα, ζωικά και φυτικά είδη που δεν αποτελούν στόχο, καθώς και για τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον, περιλαμβανομένων των υδάτινων πόρων.
θ) Χρήση και συντήρηση του εξοπλισμού εφαρμογής γεωργικών φαρμάκων και ειδικές τεχνικές ψεκασμού(π.χ. ψεκαστήρες χαμηλού όγκου και ακροφύσια χαμηλής αερομεταφοράς), καθώς και στόχοι του τεχνικού ελέγχου των χρησιμοποιούμενων ψεκαστήρων και τρόποι βελτίωσης της ποιότητας του ψεκασμού. Ειδικοί κίνδυνοι που συνδέονται με τη χρήση φορητού εξοπλισμού εφαρμογής γεωργικών φαρμάκων ή επινώτιων ψεκαστήρων, καθώς και τα σχετικά μέτρα διαχείρισης κινδύνων.
ι) Μέτρα έκτακτης ανάγκης για την προστασία της υγείας του ανθρώπου, του περιβάλλοντος και των υδάτινων πόρων, σε περίπτωση τυχαίας διαρροής, μόλυνσης και ακραίων καιρικών φαινομένων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κίνδυνο απόπλυσης γεωργικών φαρμάκων.
κ) Ειδική μέριμνα σε περιοχές που προστατεύονται με βάση το ν. 3199/2003 (Α΄ 280) με τον οποίο ενσωματώνεται η Οδηγία 2000/60/ΕΚ.
λ) Τεχνικά μέσα παρακολούθησης της υγείας και πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας για την αναφορά κάθε περιστατικού ή υποψίας περιστατικού.
μ) Τήρηση αρχείου για κάθε χρήση γεωργικών φαρμάκων, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία.
Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι η εκπαίδευση των χρηστών φυτοφαρμάκων στα πιο πάνω θέματα είναι απαραίτητη και απόλυτα χρήσιμη για τους ίδιους του καταναλωτές και το περιβάλλον. Είναι βέβαιο ότι οι περισσότεροι αγρότες θα θεωρήσουν ότι τα ξέρουν όλα αυτά κάτι για το οποίο δεν είμαι βέβαιος. Ένα από τα προβλήματα των Ελλήνων αγροτών είναι οι αντιρρήσεις τους στην εκπαίδευση καθώς πιστεύουν ότι στο χωράφι μαθαίνει κάποιος καλύτερα από το όποιο σχολείο. Αυτό έχει διαπιστωθεί από τη εποχή του Καποδίστρια που δεν έπεισε τους αγρότες να στείλουν τα παιδιά στο Σχολείο της Τίρυνθας που ίδρυσε. Πρέπει όμως να καταλάβουν ότι η Γεωργία έχει γίνει πολύ πολύπλοκη για τη μαθαίνει κάποιος εμπειρικά στο χωράφι και καλά είναι να αλλάξουν απόψεις κάτι που από έρευνες που κάναμε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αρχίζει πραγματικά να αλλάζει και εύχομαι να εμπεδωθεί.
Δεν αμφισβητώ ότι θα υπάρξουν προβλήματα κυρίως για τους μεγαλύτερους σε ηλικία αγρότες. Σκεφτείτε ένα αγρότη που δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με ηλεκτρονικούς υπολογιστές να κάνει αυτές τις εξετάσεις. Πιστεύω ότι θα βρεθούν λύσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες και για αυτά για να μην τορπιλιστεί η εφαρμογή ενός σωστού μέτρου.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
