Είναι προφανές ότι καλλιέργειες για χορτομάζα αφήνουν περισσότερο άζωτο στο έδαφος από καλλιέργειες για καρπό. Επίσης υπάρχει μεγάλη διχογνωμία για τις ποσότητες σε διάφορους ερευνητές. Πολλοί θεωρούν ότι η σόγια αφήνει ελάχιστο άζωτο για το έδαφος και την επόμενη καλλιέργεια γιατί το περισσότερο το αφαιρεί με τον καρπό. Παρ’ όλα αυτά πάντα κάτι μένει στο έδαφος.
Ποσότητα αζώτου που δεσμεύεται από καλλιέργειες ψυχανθών
Καλλιέργεια Κατώτερη τιμή κιλά/στρέμμα Ανώτερη τιμή κιλά/στρέμμα
Μηδική 16 27
Τριφύλλια 11 16
Βίκος 6 16
Ξερά κουκιά 3 6
Σόγια 6 16
Στο προηγούμενο σημείωμα αναφερθήκαμε στην αύξηση των αποδόσεων με τις αμειψισπορές καθώς και στα πλεονεκτήματα της χρήσης ψυχανθών σε αυτές. Άλλες καλλιέργειες φαίνεται ότι μπορούν να συμβάλλουν στα καλύτερα αποτελέσματα μιας αμειψισποράς. Ιδιαίτερα φυτά με βαθιά ρίζα, όπως διάφορα είδη λόλιου ή ραφανίδες που είναι ζωοτροφές, η ελαιοκράμβη και τα φιστίκια δίνουν καλά αποτελέσματα στην επόμενη καλλιέργεια καθώς βελτιώνουν τη δομή του εδάφους σε βάθος.
Η εναλλαγή χειμερινών και εαρινών καλλιεργειών είναι σημαντική καθώς πολλά παράσιτα όπως τα ζιζάνια είναι διαφορετικά στις δύο περιπτώσεις και η εναλλαγή συμβάλλει στον περιορισμό των παρασίτων.
Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη κατανομή των αναγκών σε εργασία στη διάρκεια του χρόνου. Αν έχουμε, για παράδειγμα, μια εναλλαγή καλαμποκιού με βαμβάκι έχουμε διαφορετικές περιόδους σποράς και συγκομιδή ενώ η κατεργασία του εδάφους μπορεί να γίνει σε διαφορετικούς χρόνους. Αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα καθώς η στενότητα εργατικών χεριών στη γεωργία αρχίζει να εμφανίζεται. Βέβαια, αν μιλάμε για αγροκτήματα των 100 στρεμμάτων, αυτή η διαφοροποίηση της αιχμής των αναγκών σε εργασία είναι ελάχιστα σημαντική αλλά σε μεγαλύτερα αγροκτήματα αποκτά σημαντική αξία. Αλλά και στον μικρό αγρότη αυτή η διαφοροποίηση μπορεί να είναι σημαντική. Εισάγοντας στην αμειψισπορά του καλλιέργειες υψηλής αξίας και μεγάλων απαιτήσεων σε εργασία, όπως τα οπωροκηπευτικά, μπορεί να τα συνδυάσει με μεγάλες καλλιέργειες σε αμειψισπορά οπότε η διαφοροποίηση των καλλιεργειών για να συμπιέσουν οι απαιτήσεις σε εργασία θα είναι σημαντική.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο που συνήθως οι αγρότες μας δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία είναι η διαφοροποίηση του κινδύνου καταστροφής μιας καλλιέργειας ή κακών καιρικών συνθηκών που μειώνουν τις αποδόσεις ή χαμηλής ζήτησης του προϊόντος και τιμών. Κακές καιρικές συνθήκες τον Απρίλιο - Μάϊο (βροχές, χαμηλές θερμοκρασίες) θα καθυστερήσουν το βαμβάκι ενώ δεν θα επηρεάσουν το καλαμπόκι και θα ευνοήσουν το σιτάρι. Κάτι ανάλογο ισχύει με τις τιμές. Καθώς διαμορφώνονται πλέον με βάση τις διεθνείς συνθήκες οι τιμές μεταβάλλονται κάθε χρόνο και ανεβαίνουν ή κατεβαίνουν. Η πιθανότητα να κατεβούν ταυτόχρονα οι τιμές από περισσότερα προϊόντα είναι μάλλον μικρή και επομένως η διαφοροποίηση δημιουργεί συνθήκες που εξασφαλίζουν ένα ελάχιστο εισόδημα που εξασφαλίζει την επιβίωση του παραγωγού.
Θα μπορούσα να πω ότι οι εισαγωγή αμειψισπορών έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα για τα μικρά ελληνικά αγροκτήματα. Η κάθε καλλιέργεια χρειάζεται ειδικό εξοπλισμό για τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες. Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών δημιουργεί ανάγκες για νέο εξοπλισμό που προφανώς αυξάνει το κόστος των αποσβέσεων και φυσικά το κόστος παραγωγής. Για παράδειγμα, η εναλλαγή σιταριού βαμβακιού απαιτεί δύο σπαρτικές. Φυσικά για τα μικρά αγροκτήματα το κόστος απόσβεσης κάθε μηχανήματος είναι απαγορευτικό και καλύτερα είναι να γίνονται οι εργασίας με ξένα μηχανήματα με σαφώς χαμηλότερο κόστος όπως εξήγησα πολλές φορές. Υπάρχουν όμως και αρκετές ιδέες που θα μπορούσαν να προωθήσουν τις αμειψισπορές όπως η ανταλλαγή χωραφιών που θα επιτρέψουν σε κάθε αγρότη να καλλιεργεί την ίδια καλλιέργεια (εξειδίκευση, ίδια μηχανήματα). Η ανταλλαγή αυτή μπορεί να γίνει με ενοικίαση των χωραφιών χωρίς κόστος για να καλυφθεί και το ΟΣΔΕ.
Καταλήγοντας μπορούμε να συνοψίσουμε ότι σωστά σχεδιασμένες αμειψισπορές:
-Μειώνουν τα παράσιτα των καλλιεργειών μας.
-Αυξάνουν τις αποδόσεις.
-Αυξάνουν την οργανική ουσία του εδάφους.
-Βελτιώνουν το δομή του εδάφους.
-Διαφοροποιούν τη συγκέντρωση των απαιτήσεων σε εργασία.
-Διαφοροποιούν τους κινδύνους από καιρικά φαινόμενα και τη διαφοροποίηση των τιμών.
* Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
