Η Καθηγήτρια Βογιατζή αναφέρθηκε στις καλλιέργειες αρωματικών φυτών και τις δυνατότητες που προσφέρουν στην περιοχή. Αναφέρθηκε στη βιοποικιλότητά της των ορεινών όγκων της Θεσσαλίας αλλά και στις διαφοροποιήσεις των πληθυσμών από κάθε περιοχή. Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην καλλιέργεια ρίγανης αλλά και σε άλλα αρωματικά φυτά. Έδωσε στοιχεία για την καλλιέργεια, τα παραγόμενα φυτικά αιθέρια έλαια, τις αγορές (εγχώριες και διεθνείς) και το κόστος παραγωγής. Τέλος αναφέρθηκε και στη δυνατότητα καλλιέργειας κλωστικής κάνναβης και στα αποτελέσματα πειραμάτων που έγιναν στο ΤΕΙ Θεσσαλίας. Η εισηγήτρια κατέληξε ότι το μέλλον των Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών συνδέεται: με την αξιοποίηση της πλούσιας βιοποικιλότητας της ελληνικής χλωρίδας με τη συμβολή των επιστημονικών φορέων για παραγωγή πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού, με την ορθολογική επέκταση των καλλιεργειών με προσανατολισμό στις αγορές (εξασφαλισμένη η διάθεση της παραγωγής σε αξιόπιστο φορέα του οργανωμένου εμπορίου ή σε μονάδες επεξεργασίας) και με την παραγωγή πιστοποιημένων προϊόντων (περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο και δραστικές ουσίες) υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Ο Καθηγητής Νάνος αναφέρθηκε στις δενδροκομικές καλλιέργειες και την επέκτασή τους στη Θεσσαλία που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Επεσήμανε τον κίνδυνο η κλιματική αλλαγή να δημιουργήσει πρόβλημα λόγω υψηλών θερμοκρασιών του χειμώνα. Αυτό μπορεί να μειώσει τις ώρες χαμηλών θερμοκρασιών της χειμερινής περιόδου που να μην είναι αρκετές για τη διακοπή του λήθαργου που θα προκαλέσει χαμηλή ανθοφορία. Επισήμανε στους αγρότες να προσέχουν καθώς ορισμένες ποικιλίες έχουν υψηλές απαιτήσεις σε ώρες χαμηλών θερμοκρασιών και πρέπει να τις αποφεύγουν οι Θεσσαλοί αγρότες.
Ο Καθηγητής Κίττας αναφέρθηκε στα θερμοκήπια και τις δυνατότητες να δώσουν σημαντικό εισόδημα στους αγρότες. Αναφέρθηκε στη καθυστέρηση της χώρας στις εγκαταστάσεις θερμοκηπίων. Το πιο κάτω διάγραμμα δείχνει πόσο πίσω είμαστε από τις άλλες Μεσογειακές χώρες. Έδωσε και μια εντυπωσιακή εικόνα της Αλμερίας της Ισπανίας με μια περιοχή γεμάτη θερμοκήπια.
Ενώ οι θεμροκηπιακές καλλιέργειες επεκτείνονται σε όλη την Ευρώπη προσφέροντας στην αγορά υψηλής ποιότητας και σε ανταγωνιστικές τιμές προϊόντα, εμείς έχουμε μείνει πίσω. Ο εισηγητής επεσήμανε το σημαντικό πλεονέκτημα των θερμοκηπιακών καλλιεργειών να αυξάνουν τον βαθμό απόδοσης του αρδευτικού νερού επιτυγχάνοντας μειώσεις κατανάλωσης έναντι των υπαίθριων κατά 70%. Αναφέρθηκε επίσης σε έρευνα του Εργαστηρίου Γεωργικών Κατασκευών για θέματα θέρμανσης, δροσισμού και διαχείρισης των θερμοκηπίων και στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Η τελευταία εισήγηση έγινε από τον υπογράφοντα με θέμα το κόστος χρήσης γεωργικού εξοπλισμού. Έγινε αρχικά μια επισήμανση των προβλημάτων της Ελληνικής Γεωργίας που χαρακτηρίζεται από: Μικρά και πολύ-τεμαχισμένα αγροκτήματα, Αγρότες με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης και εκπαίδευσης, Από τη μη τήρηση λογαριασμών της εκμετάλλευσης με ακρίβεια, Αγρότες μεγάλης ηλικίας με μικρή εξοικείωση στην πληροφορική και τις τηλεπικοινωνίες, Αγρότες που γενικά αρνούνται να εκπαιδευτούν, Αγρότες που τα τελευταία χρόνια των υψηλών επιδοτήσεων απέκτησαν συνήθειες να μην αποδέχονται καινοτομίες, Αγρότες που αρνούνται να συνεργαστούν. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά οδηγούν σε μικρή χρήση του εξοπλισμού που κοστίζει πολύ ακριβά στους αγρότες και ανεβάζει το κόστος παραγωγής. Διότι το κόστος των αποσβέσεων που είναι σταθερό κάθε χρόνο ανεξάρτητα από τη χρήση των μηχανημάτων επιμερίζεται σε μικρό αριθμό στρεμμάτων και ωρών χρήσης. Ο εισηγητής επεσήμανε ότι σήμερα γεωργία δεν είναι απλή. Απαιτεί σημαντικές ικανότητες διαχείρισης για να επιτύχει καθώς μπαίνουν στην παραγωγή: Νέες καλλιέργειες και ποικιλίες με ειδικές απαιτήσεις διαχείρισης, Νέα φυτοφάρμακα επίσης με ειδικά προβλήματα διαχείρισης, Νέα μηχανήματα που δεν χρειάζεται απλώς να τα χειρίζεται αλλά και να επικοινωνεί μαζί τους και να τα προγραμματίζει, Να διαχειρίζεται ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών που πρέπει να χρησιμοποιήσει για να αποφασίσει για την καλύτερη διαχείριση του αγροκτήματος, Να χρησιμοποιεί λογισμικό που τον βοηθά στη διαχείριση του αγροκτήματος, Να ακολουθεί πρακτικές που προστατεύουν το περιβάλλον.
Όλα αυτά προφανώς χρειάζονται επενδύσεις σε νέο εξοπλισμό και λογισμικό, σε εκπαίδευση για χρήση των πολύπλοκων νέων εργαλείων διαχείρισης. Μπορεί να γίνουν με τα μικρά πολυδιασπασμένα αγροκτήματα; Ο εισηγητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: το κόστος χρήσης του εξοπλισμού είναι ιδιαίτερα υψηλό για τα μικρά αγροκτήματα, κάτι που κάνει αντιοικονομική την εκμηχάνιση των εργασιών. Η εισαγωγή νέων καλλιεργειών αλλά και νέων τεχνικών της καλλιέργειας δεν προχωρούν γιατί απαιτούν επενδύσεις, το κόστος των οποίων με τη σημερινή ατομιστική λογική των αγροτών κάνει τις εκμεταλλεύσεις μη βιώσιμες. Διερωτήθηκε αν έχουμε επιλογές; Η απάντηση που έδωσε είναι ότι είτε παραμερίζουμε τις συνήθειές μας, συνεργαζόμαστε και πετυχαίνουμε είτε πρέπει να πάμε στο σπίτι μας. Διαφορετικά αυτό που πετυχαίνουμε είναι μια συνεχής μείωση του εισοδήματός μας δηλαδή μείωση της αμοιβής εργασίας μας και της απόδοσης του κεφαλαίου μας.
Η συνέδριο για την ευάλωτη γεωργία έδωσε έναν πλούτο πληροφοριών για το τι πρέπει να περιμένουν οι Θεσσαλοί από την κλιματική αλλαγή, και τι πρέπει να προσέξουν οι αγρότες για να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις συνθήκες που θα δημιουργηθούν. Ελπίζω να έδωσα τα κύρια σημεία όσων ακούστηκαν για τη καλύτερη ενημέρωση και διάδοση των πληροφοριών.
Γράφει ο Φ. Γέμτος*
* Ο Φ. Γέμτος είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
