Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων της Κοινότητας Αγίου Παντελεήμονος Harrow – ΒΔ Λονδίνου μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση, στη διάρκεια της οποίας ο Δημήτρης Σαλαπάτας, θεολόγος – διεθνολόγος και υποψ. διδάκτορας του Πανεπιστημίου Winchester Αγγλίας, έδωσε διάλεξη με θέμα: «Η διαμάχη Ελλάδας – Τουρκίας για το Αιγαίο και οι επιπτώσεις της για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ». Παρουσίασε δε και το νεοεκδοθέν βιβλίο του με τον ομώνυμο τίτλο, το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδ. «ΑΚΑΚΙΑ». Σήμερα μιλάει στην «Ελευθερία».
Η συνέντευξη
* Ο τίτλος του βιβλίου σας είναι: «Η διαμάχη Ελλάδας – Τουρκίας για το Αιγαίο και οι επιπτώσεις της για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ». Μπορείτε να μας πείτε τι ακριβώς πραγματεύεται;
- Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται τη διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για το Αιγαίο, το οποίο είναι ένα διαρκές πρόβλημα μεταξύ των δύο συμμαχικών κρατών. Η διαφορετική ερμηνεία των συνθηκών συνέβαλε στην επικράτηση της διαφωνίας αυτής. Δυστυχώς όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα που επικρατεί μεταξύ των δύο χωρών. Τα θέματα στη Θράκη, στην Κύπρο, στα νησιά του Αιγαίου, η μετανάστευση και άλλα πολλά έχουν συμβάλλει στη χρόνια κακή σχέση μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Όμως, αυτή η διαμάχη δεν έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις για τις δύο χώρες. Λόγω της διαμάχης αυτής, αλλά και άλλων ζητημάτων, διαπιστώνουμε πως η ΝΑΤΟϊκή συμμαχία και η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω των θεμάτων στο Αιγαίο.
* Ποια και πόσα είναι τα βασικά ζητήματα που προκαλούν τη διαμάχη στο Αιγαίο Ελλάδος και Τουρκίας;
- Η διαμάχη μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας για το Αιγαίο συνίσταται σε πέντε βασικά ζητήματα. Η Ελλάδα αποδέχεται μόνο ένα, και συγκεκριμένα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Ωστόσο, η Τουρκία έχει εισαγάγει και επιμένει σε άλλα τέσσερα ζητήματα, τα οποία είναι η οριοθέτηση των χωρικών υδάτων, ο εθνικός εναέριος χώρος και το FIR πάνω από το Αιγαίο, η αποστρατιωτικοποίηση του Αιγαίου και, τέλος, η διαμάχη για ορισμένα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες, όπου οι γείτονες έχουν παρουσιάσει το θέμα των γκρίζων ζωνών. Τα παραπάνω θέματα υφίστανται για πολύ καιρό, ειδικά μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), όπου το σημερινό status quo στο Αιγαίο καθιερώθηκε, για οικονομικούς, πολιτικούς και στρατηγικούς λόγους. Πιο αναλυτικά:
Α. Υφαλοκρηπίδα:
Τα προβλήματα άρχισαν όταν και οι δύο χώρες βγήκαν στο Αιγαίο ψάχνοντας για πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ορυκτά, τη δεκαετία του ’70 και του ’80. Προβλήματα άρχισαν το 1973, οπότε και οι δύο χώρες εξερευνούσαν το υπέδαφος του Αιγαίου για πετρέλαιο.
Η Ελλάδα επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το Διεθνές Δίκαιο και να λύσει το θέμα στα Διεθνή Δικαστήρια. Η Τουρκία αντίθετα θέλει να λύσει το θέμα του Αιγαίου σε διμερή διάλογο, πιστεύοντας πως είναι ένα διμερές πολιτικό θέμα μεταξύ των δύο κρατών.
Το θέμα ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη / Exclusive Economic Zone) δεν το αποδέχεται η Τουρκία. Η Ελλάδα μέχρι τώρα δεν έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της. Αν η Ελλάδα επιβάλλει την ύπαρξη της ΑΟΖ τότε θα προκαλέσει την Τουρκία, η οποία θα δει αυτήν την κίνηση ως την εγκαθίδρυση της ιδέας πως το Αιγαίο είναι ελληνική θάλασσα. Βασική ιδιαιτερότητα στην οριοθέτηση της ΑΟΖ είναι το Καστελόριζο, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στα παράλια της Μικράς Ασίας.
Β. Χωρικά Ύδατα:
Η Ελλάδα έχει καθιερώσει παντού 6 ναυτικά μίλια. Η Τουρκία έχει 6 μίλια στο Αιγαίο, 12 στη Μαύρη Θάλασσα και Μεσόγειο. Το 1995 εκφράστηκε από πλευράς Τουρκίας το γνωστό casus beli, δηλαδή η απειλή πως αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο, θα υπάρξει πόλεμος. Προς το παρόν, με την καθιέρωση των 6 ναυτικών μιλίων και από τις δύο χώρες διαπιστώνουμε πως η Ελλάδα κατέχει το 35% του Αιγαίου, η Τουρκία έχει μόνο το 9%, ενώ το υπόλοιπο είναι διεθνή ύδατα. Αν η Ελλάδα αποφασίσει να αυξήσει τα χωρικά της ύδατα, τότε θα φτάσει το 64%, η Τουρκία 10% και τα διεθνή ύδατα θα μειωθούν από 56% σε 26%.
Μια τέτοια αλλαγή θα αύξανε την υπεροχή της Ελλάδας στο Αιγαίο, οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά, γεωπολιτικά και στρατηγικά. Αυτό δεν το δέχεται ούτε η Τουρκία ούτε οι σύμμαχοί μας (ΗΠΑ, Ρωσία, Ευρώπη), οι οποίοι φοβούνται πως δεν θα μπορούν να διασχίζουν το Αιγαίο, εφόσον θα χρειάζεται να παίρνουν συνέχεια άδεια από την Ελλάδα.
Γ. Εναέριος Χώρος:
Στο θέμα αυτό υπάρχουν δύο υποζητήματα: Ζώνη εναέριου χώρου και FIR.
Το 1996 η Τουρκία παραβίασε τον εναέριο χώρο της Ελλάδας 1600 φορές (538 πάνω από ελληνικά εδάφη - ελληνικά νησιά, ειδικά στα Δωδεκάνησα, όπως το Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι). Ο ετήσιος μέσος όρος παραβιάσεων είναι 1200 περίπου. Επίσης, υπάρχουν καθημερινές διαμάχες στον αέρα, που δημιουργούν πρόβλημα και για τα επιβατικά αεροπλάνα.
Κάποτε δημιουργούνται και ατυχήματα / δυστυχήματα. Το τελευταίο θανατηφόρο δυστύχημα συνέβη στις 23 Μαΐου 2006, 21 ναυτικά μίλια από την Κάρπαθο. Δύο πολεμικά αεροπλάνα F-16 συγκρούστηκαν με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο Έλληνας πιλότος (Σμηναγός Κωνσταντίνος Ηλιάκης). Ο Τούρκος πιλότος επέζησε.
Όσον αφορά το FIR, η Τουρκία ζητάει να αλλάξει το status quo στο θέμα FIR για την Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη και να χωριστεί το Αιγαίο στη μέση, δηλαδή ελληνικά νησιά να βρίσκονται κάτω από τον εναέριο χώρο της Τουρκίας, το οποίο δεν δέχεται η Ελλάδα. Αν συμβεί αυτό, τότε θα πρέπει η Ελλάδα να δίνει τα σχέδιά της (για την πολεμική και πολιτική αεροπορία) σε μια ξένη δύναμη, ώστε να πετάξει από ελληνικό έδαφος σε άλλο ελληνικό έδαφος. Επίσης θα ήταν το πρώτο βήμα για μη-αναγνώριση των ελληνικών νησιών.
Δ. Στρατιωτικοποίηση και Μη-Στρατιωτικοποίηση του Ανατολικού Αιγαίου:
Η Συνθήκη της Λωζάνης απαγορεύει τη Στρατιωτικοποίηση του Ανατολικού Αιγαίου (ελληνικά νησιά και παράλια Μικράς Ασίας). Από τη δεκαετία του 1960 η Ελλάδα άρχισε τη Στρατιωτικοποίηση των νησιών λόγω των συνεχών απειλών από Τούρκους πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες. Αυτά επιβεβαιώθηκαν με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (1974).
Η Στρατιά του Αιγαίου ή 4η Τουρκική Στρατιά, όπως ισχυρίζεται η Τουρκία υπάρχει για εκπαιδευτικούς και αμυντικούς λόγους. Είναι η μεγαλύτερη μονάδα στρατού ξηράς στον κόσμο, και δεν είναι κάτω από τον έλεγχο του ΝΑΤΟ.
Η Στρατιωτικοποίηση του Ανατολικού Αιγαίου υπάρχει λόγω του ότι οι δύο χώρες δεν εμπιστεύονται η μία την άλλη. Και οι δύο χώρες ισχυρίζονται πως ο στρατός τους είναι αμυντικός, το οποίο ισχύει ως ένα βαθμό, αλλά το ότι τόσα στρατεύματα βρίσκονται εκεί, δείχνει πως εύκολα μπορεί να κλιμακωθεί μια κατάσταση, όπως είχε γίνει το 1996 με τα Ίμια.
Ε. Αμφισβήτηση νησιών, νησίδων, βράχων - Γκρίζες Ζώνες
Το τελευταίο αυτό ζήτημα / πρόβλημα προκαλείται από την Τουρκία. Αυτό δε αποτελεί ξεκάθαρη αμφισβήτηση εδαφικής ακεραιότητας έναντι της Ελλάδας. Το περιστατικό των Ιμίων (1996) υπήρξε η αρχή του προβλήματος. Είναι η τελευταία φορά που παραλίγο να υπάρξει πόλεμος μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας.
Στα τέλη του 1995 τουρκικό καράβι προσάραξε στα Ίμια. Το γεγονός δημοσιεύτηκε στην ελληνική εφημερίδα ‘Γάμμα’. Ο δήμαρχος Καλύμνου ανύψωσε άμεσα εκεί την ελληνική σημαία. Τούρκοι δημοσιογράφοι από την εφημ. Hurriyet πήγαν στα Ίμια με ελικόπτερο και ύψωσαν την τουρκική σημαία.
Οι δύο χώρες έστειλαν πολεμικά πλοία, πολεμικά αεροπλάνα και κομάντος. Στις 31 Γενάρη 1996 επενέβησαν οι Η.Π.Α. Δυστυχώς, και οι δύο χώρες πιστεύουν πως τα Ίμια είναι δικά τους, εφόσον μετά την ένταση γυρίσαμε στο status quo ante (στην κατάσταση πριν την κρίση). Πάντως ιταλικοί χάρτες δείχνουν τα Ίμια ως τμήμα των Δωδεκανήσων, που δόθηκαν το 1947 στην Ελλάδα.
Τότε γεννήθηκε το ζήτημα των Γκρίζων Ζωνών. Ειδικά για νησιά, νησίδες και βράχους που δεν αναφέρονται στις συνθήκες. Αλλά ό,τι είναι πέρα των 6 ναυτικών μιλίων από την Τουρκία είναι ελληνικά, πλην της Ίμβρου και της Τενέδου.
* Η διαφωνία για το Αιγαίο, εκτιμάτε ότι δεν έχει συνέπειες μόνο για την Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά επηρεάζει, επίσης, αρνητικά, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποια η δική σας άποψη;
- Η διαφωνία για το Αιγαίο δεν έχει συνέπειες μόνο για την Ελλάδα και την Τουρκία. Επηρεάζει, επίσης, αρνητικά, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό είναι ένα συνεχιζόμενο πρόβλημα, που αν δεν αντιμετωπιστεί οριστικά, θα παράγει μελλοντικά προβλήματα, όχι μόνο για τα δύο κράτη, αλλά και για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ένας τρίτος ανεξάρτητος οργανισμός μπορεί να είναι τελικά αναγκαίος, προκειμένου να βοηθήσει στην εξεύρεση μιας δίκαιης και μόνιμης λύσης σχετικά με τη διαφορά αυτή, δεδομένου ότι η Ελλάδα και η Τουρκία αδυνατούν να επιλύσουν τη διαφορά αυτή από μόνες τους.
Αναφορικά με το ΝΑΤΟ, το 1952 Ελλάδα και Τουρκία έγιναν μέλη της συμμαχίας. Ως απάντηση της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο, η Ελλάδα αποχώρησε από το ΝΑΤΟ. Το 1975 όμως εντάχθηκε και πάλι.
Η Ελλάδα και η Τουρκία αγοράζουν συνεχώς πολεμικό υλικό, με σκοπό να είναι πάντα έτοιμες για το ενδεχόμενο πολεμικής σύρραξης μεταξύ τους. Στο τέλος του 1992 ξόδεψαν τα περισσότερα χρήματα παγκοσμίως σε πολεμικό υλικό. Ένας κύριος λόγος για αυτή την άνοδο στους εξοπλισμούς είναι το ότι και οι δύο είναι εκτεθειμένες απέναντι στην άλλη χώρα σε πολλά μέτωπα (Θράκη, νησιά Αιγαίου, Μικρά Ασία και Κύπρο - όπου και οι δύο χώρες έχουν στρατό και πολεμοφόδια).
Τη στιγμή που οι άλλες ΝΑΤΟϊκές χώρες μειώνουν ετησίως τις δαπάνες για όπλα και άμυνα, η Ελλάδα και η Τουρκία συνεχώς τα αυξάνουν. Το 2009 η Ελλάδα ξόδεψε 6 δισεκατομμύρια δολ. , κι έτσι έγινε ο 5ος μεγαλύτερος αγοραστής όπλων στον κόσμο. Αυτές οι δαπάνες είναι ένας επιπλέον λόγος για την οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει την Ελλάδα. Τώρα η Ελλάδα έχει μειώσει τα πολεμικά της έξοδα, αλλά ακόμα ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) παρέχεται για την άμυνα της χώρας.
* Ποια είναι η σημαντικότερη συνέπεια;
- Η σημαντικότερη συνέπεια της εν λόγω διαμάχης για το ΝΑΤΟ, είναι πως η συμμαχία έχει ευάλωτο σημείο στο Νοτιοανατολικό τμήμα της. Αν η Ελλάδα και η Τουρκία φθάσουν κάποτε σε πόλεμο, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την πτώση του Νοτιανατολικού τμήματος του ΝΑΤΟ. Κι αυτό δεν είναι απλά ένα περιφερειακό πρόβλημα, ειδικά κατά τα τελευταία χρόνια, όπου ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις βρίσκονται στο Ανατολικό Αιγαίο, ώστε να στέλνουν πολεμικές δυνάμεις στην Μέση Ανατολή και στην Βόρεια Αφρική (Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Αίγυπτο, Λιβύη κτλ.).
Ένα από τα τελευταία γεγονότα όπου φάνηκε ξεκάθαρα η αδυναμία του ΝΑΤΟ στην περιοχή του Αιγαίου διαδραματίστηκε το 2000, όπου γίνονταν ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις στο Αιγαίο. Λόγω της διαμάχης για τα εναέρια σύνορα και τη στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών, η Ελλάδα τελικά αποσύρθηκε.
Τί έγινε; Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία χρησιμοποίησε αεροδιαδρόμους που είχαν εγκριθεί από το ΝΑΤΟ, δηλαδή πάνω από τη Λέσβο και την Ικαρία. Η Τουρκία, όμως δεν δεχόταν αυτούς τους διαδρόμους, λόγω του ότι υπάρχουν πολεμικά όπλα στα νησιά αυτά. Έτσι η Τουρκία έστειλε πολεμικά αεροπλάνα για να αναχαιτίσουν τα ελληνικά αεροπλάνα εν μέσω της άσκησης. Λόγω αυτού του γεγονότος, αντιαεροπορικοί πύραυλοι, στην Κύπρο, στόχευαν τα τουρκικά αεροπλάνα που πετούσαν στην περιοχή, ως αντίδραση στο παραπάνω γεγονός. Έτσι φαίνεται πως ένα γεγονός στο Αιγαίο επηρεάζει άμεσα και την Κύπρο.
Μέχρι πρότινος, πολλές σημαντικές αποφάσεις στο ΝΑΤΟ έπρεπε να λαμβάνονται ομόφωνα, δηλαδή όλες οι χώρες έπρεπε να συμφωνήσουν. Όμως, βλέπουμε πως σε διάφορες περιπτώσεις, λόγω της διαμάχης στο Αιγαίο, η Ελλάδα και η Τουρκία δεν συμφωνούσαν. Έτσι καθυστερούσαν οι πολιτικές και στρατιωτικές αλλαγές που ήθελε να εφαρμόσει το ΝΑΤΟ. Τώρα δεν χρειάζεται να λαμβάνονται οι αποφάσεις ομόφωνα, αλλά μόνο με πλειοψηφία.
Το ΝΑΤΟ λειτουργεί συνήθως με την αρχή της ουδετερότητας, όταν συμμαχικές δυνάμεις αναπτύσσουν αντιπαλότητα μεταξύ τους. Αυτό φάνηκε καθαρά σε διάφορες περιπτώσεις, όπως το 1974 (εισβολή στην Κύπρο) και το 1996 (Ίμια).
Το παράδοξο είναι πως και οι δύο χώρες πιστεύουν πως το ΝΑΤΟ υποστηρίζει την άλλη. Η Τουρκία πιστεύει πως το ΝΑΤΟ υποστηρίζει την Ελλάδα λόγω των ιστορικών και πολιτιστικών σχέσεων που έχει με τον Δυτικό κόσμο. Επίσης η στρατηγική της θέση είναι εμφανής. Αντιθέτως η Ελλάδα πιστεύει πως το ΝΑΤΟ είναι προκατειλημμένο προς την Τουρκία λόγω της γεωπολιτικής της σπουδαιότητας, κοντά στη Μέση Ανατολή, ειδικά τώρα στην εποχή μας, όπου έχουν συμβεί πολλοί πόλεμοι.
Αξίζει να αναφέρουμε και λίγα λόγια για το πώς επηρεάζει η διαμάχη Ελλάδας - Τουρκίας για το Αιγαίο την Ευρωπαϊκή Ένωση.
* Δηλαδή;
- Ελλάδα και Τουρκία έκαναν αίτηση για να γίνουν μέλη της Ε.Ε. το 1959. Λόγω πολιτικών και οικονομικών δυσκολιών αυτό δεν πραγματοποιήθηκε τότε. Τελικά η Ελλάδα έγινε πλήρες μέλος την 1η Ιανουαρίου 1981. Από τότε, η Ελλάδα έκανε βέτο κάθε φορά που η Τουρκία άρχιζε διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε., όχι μόνο λόγω του Αιγαίου αλλά και λόγω της εισβολής στην Κύπρο. Το 1999, όμως, στη Σύσκεψη στο Ελσίνκι, η Ελλάδα άλλαξε την πολιτική της και επέτρεψε να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Αυτό έγινε, γιατί αν συνέχιζε η Ελλάδα να κρατά τη στάση αυτή, τότε θα βρισκόταν απομονωμένη μέσα στην Ένωση. Αυτή η αλλαγή είχε και θετικά αποτελέσματα. Σχετικά με κάποιες πολιτικές ιδεολογίες, η επίλυση διαφωνιών μπορεί να υλοποιηθεί εφόσον και οι δύο χώρες είναι πλήρως δημοκρατικές. Έτσι η Τουρκία θα αναγκαζόταν να αλλάξει πολλά στην εσωτερική και εξωτερική της πολιτική ώστε να γίνει πλήρες μέλος.
Το 2004 η Ε.Ε. θέλησε να εκτιμήσει εκ νέου την πρόοδο της Τουρκίας, και το 2006 αποφάσισε να προωθήσει την ιδέα της ειδικής σχέσης, κάτι που δεν δέχτηκε η Τουρκία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ε.Ε. είναι η μετανάστευση. Στατιστικές δείχνουν πως το διάστημα 1998-2002 τα 2/3 του μεταναστευτικού ρεύματος μέσα στη Μεσόγειο έγινε μεταξύ Τουρκίας - Ελλάδας. Το 2009 150.000 παράνομοι μετανάστες εισήλθαν στην Ε.Ε. μέσω της Ελλάδας, κυρίως λόγω του ότι οι άλλοι διάδρομοι φρουρούνται επιτυχώς ή έχουν κλείσει. Παρόλα αυτά η παράνομη μετακίνηση από ‘επιχειρηματίες μετανάστευσης’ συνεχίζεται ακάθεκτα στο Αιγαίο.
FRONTEX. Η Τουρκία επεμβαίνει στις επιχειρήσεις της FRONTEX, ενός σώματος αστυνόμευσης της Ε.Ε. και των συνόρων της. Ένας βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι οι περιπολίες της FRONTEX γίνονται στα όρια του FIR Αθηνών, κάτι που μεταφράζεται, πρακτικά, σε αναγνώριση αυτών των ορίων ως εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης.
Το 2010 Η Τουρκία έστειλε δύο F-16 για να αναχαιτίσει το αεροπλάνο της FRONTEX. Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία έστειλε αεροπλάνα με το σκοπό να συνεχίσει η έρευνα. Αυτό το γεγονός έφερε, για άλλη μια φορά, ένταση μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας. Αλλά επίσης δείχνει πως η Τουρκία δεν επιθυμεί να λύσει το θέμα της μετανάστευσης, αλλά αντιθέτως το προωθεί, είτε κάνοντάς το επίσημα (στέλνοντας πολεμικά αεροπλάνα στο Αιγαίο) είτε κάνοντας τα στραβά μάτια στα παράνομα καράβια που μπαίνουν στο Αιγαίο και αποβιβάζουν μετανάστες στα ελληνικά νησιά.
Επίσημα δεν υπάρχουν σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή του Αιγαίου με την Τουρκία, με σκοπό να μην δυσαρεστήσουν οι Ευρωπαίοι την Τουρκία, την οποία θεωρούν ως σημαντική γεωπολιτική και οικονομική δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου.
Όσον αφορά την ουδετερότητα της Ε.Ε., το 1996, ο Holbrooke, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τις διαπραγματεύσεις για το πρόβλημα των Ιμίων, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά μετά πως ‘ενώ ο πρόεδρος Κλίντον ήταν στο τηλέφωνο με την Αθήνα και την Άγκυρα, οι Ευρωπαίοι κυριολεκτικά κοιμόντουσαν.’ Έτσι, βλέπουμε πως η ουδετερότητα της Ε.Ε. αναδεικνύει την αδυναμία της στο να λαμβάνει αποφάσεις στο δικό της γεωγραφικό πλάτος.
* Εύκολα ή δύσκολα θα λυθεί κ. Σαλαπάτα κατά τη γνώμη σας αυτή η διαμάχη; Ή δεν υπάρχει φως στον ορίζοντα;
- Όλα τα παραπάνω ζητήματα και προβλήματα συμβάλλουν στη χρόνια διαμάχη μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στο θέμα του Αιγαίου, δηλαδή της θάλασσας που ενώνει αλλά και χωρίζει τις δύο χώρες. Κατά τη γνώμη μου η εν λόγω διαμάχη δύσκολα θα λυθεί. Εμπλέκονται θέματα άμυνας, οικονομίας, πολιτικής, ιστορίας... Για να λυθεί θα πρέπει και οι δύο να κατανοήσουν τις θέσεις, τις πολιτικές σκοπιμότητες, θέματα άμυνας και τις φοβίες της άλλης χώρας. Αυτό θα έχει θετικά αποτελέσματα για τις δύο χώρες, αλλά και για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ίσως με τη λύση των θεμάτων του Αιγαίου, να μπορούν σταδιακά να βρεθούν λύσεις και για τα άλλα ζητήματα που απασχολούν τις δύο χώρες, δηλαδή το θέμα της Κύπρου, της Θράκης και βεβαίως της θέσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Τουρκία.
