Αρχικά εργάστηκε ως αντιπρόσωπος διαφόρων εμπορικών Αθηναϊκών και Ευρωπαϊκών οίκων ιδρύοντας ένα μεσιτικό γραφείο στο λιμάνι του Βόλου για να μπορεί να ελέγχει τις παραγγελίες και τις αποστολές των εμπορευμάτων στη Λάρισα και σε άλλες θεσσαλικές πόλεις. Κατά το διάστημα αυτό, γνωρίστηκε με όλους σχεδόν τους επαγγελματίες των δύο πόλεων, γεγονός που τον ώθησε να ιδρύσει πλέον τη δική του επιχείρηση.
Το 1886 συνεταιρίσθηκε με τον έμπορο Γεώργιο Πετσαρίδη [1] ιδρύοντας στη Λάρισα μία Ομόρρυθμο Εμπορική Μετοχική Εταιρεία υπό την επωνυμία «Δ. Νταμπασούλης και Γ. Πετσαρίδης» [2]. Σκοπός της εταιρείας ήταν αφενός μεν η εισαγωγή και η πώληση αποικιακών ειδών (μπαχαρικά, τσάι, βότανα), αφετέρου δε, η πώληση (χονδρική και λιανική) τροφίμων και ποτών, ειδών οικιακής χρήσεως, ειδών υγιεινής και άλλων. Ενοικίασαν αρχικά (μετά το αγόρασαν) ένα μεγάλο κατάστημα στη θέση Μπαϊρακλή τζαμί της αγοράς της Λάρισας (σημερινή συμβολή των οδών Παπαφλέσσα και Όσσης) και άρχισαν να διαφημίζουν τα εισαγόμενα αγαθά στον Τύπο της εποχής.
Λόγω της ποικιλίας των πωλούμενων αγαθών, αλλά κυρίως λόγω των χαμηλών τιμών πώλησής τους (οι δύο έμποροι εισήγαγαν προϊόντα σε μεγάλες ποσότητες από το εξωτερικό), ελάμβαναν μέρος σε ετήσιους μειοδοτικούς διαγωνισμούς για την προμήθεια προϊόντων σε διάφορα ιδρύματα τους οποίους κατά κανόνα κέρδιζαν. Μεταξύ των ετών 1891 - 1896 ήταν οι επίσημοι προμηθευτές του Κουτλιμπάνειου Νοσοκομείου Λαρίσης. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται η σύναψη ενός τέτοιου συμφωνητικού, για την αποκλειστική διάθεση 40 προϊόντων (τρόφιμα, ποτά, είδη γραφικής ύλης, οινόπνευμα, βαμβάκι, κ.ά.) στο νοσοκομείο, επί δημαρχίας του Κωνσταντίνου Αναστασιάδη (1851-1899), ο οποίος ήταν και ο πρόεδρος του Αδελφάτου του νοσοκομείου. Σύμφωνα με τους όρους του συμφωνητικού, ο αστίατρος του νοσοκομείου θα έλεγχε καθημερινά την καταλληλότητα των προϊόντων, ενώ η πληρωμή θα γινόταν στο τέλος εκάστου μηνός [3].
Την ίδια περίοδο ο Δημήτριος Νταμπασούλης και ο Γεώργιος Πετσαρίδης προέβησαν σε αθρόες αγοραπωλησίες ακινήτων (είτε μεμονωμένα, είτε από κοινού) στην πόλη της Λάρισας. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών ήταν, ότι όλες σχεδόν πραγματοποιήθηκαν «επί εξωνήσει» [4]. Χαρακτηριστικά σημειώνουμε τρεις από αυτές, στις οποίες ως πωλητές (και μετέπειτα αγοραστές) αναφέρονται: ο αγροφύλακας Νικόλαος Αναστασίου ή Λυκουρδής (για μία οικία στη συνοικία Αχτσελή της Λάρισας το 1891) [5], η Φώτω, χήρα του Βασιλείου Σαμαντζή (για μία οικία στα Ταμπάκικα, το 1894) [6] και η Καλλιόπη, χήρα του Δημητρίου Τσίρου (για έναν αμπελώνα στα Ταμπάκικα, το 1895) [7].
Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και η προσωρινή κατοχή της Θεσσαλίας προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στην επιχείρηση των προαναφερθέντων συνεταίρων. Το κατάστημά τους λεηλατήθηκε (τόσο από τους Τούρκους στρατιώτες, όσο και από τις ορδές των φυλακισμένων που αφέθησαν ελεύθεροι) και πυρπολήθηκε όπως τα περισσότερα καταστήματα στην αγορά της Λάρισας. Με τα κεφάλαιά τους όμως που ήταν κατατεθειμένα στην Εθνική Τράπεζα, επαναλειτούργησαν την επιχείρηση λίγο μετά από το τέλος της κατοχής (1898). Η τελευταία στεγάστηκε σε νεόδμητο και λιθόκτιστο κατάστημα επί της οδού Φιλελλήνων. Παράλληλα επισκεύασαν το παλαιό πυρπολημένο κατάστημα (στη θέση Μπαϊρακλή τζαμί) και αφού το διαμόρφωσαν σε δύο μικρότερα καταστήματα τα ενοικίασαν στον υποδηματοποιό Αχιλλέα Δεληγιάννη (1898) και στον σανδαλοποιό Νικόλαο Κούρια (1899) αντί ετησίων μισθωμάτων 300 και 360 δρχ. αντίστοιχα [8].
Την ίδια περίοδο (Δεκέμβριος 1898), οι δύο συνέταιροι, αγόρασαν από κοινού και εξ αδιαιρέτου, ένα κατάστημα στην αγορά του Τυρνάβου, το οποίο ανήκε στην πλήρη κυριότητα της Βασιλικής Δ. Αβράμη (από διαθήκη του αποβιώσαντα συζύγου της Κωνσταντίνου Λέλεκα) [9].
Στις 3 Ιουλίου 1906 ο Γεώργιος Πετσαρίδης αποχώρησε από την επιχείρηση «και ανέλαβεν εξ ολοκλήρου το κατάστημα τούτο ο Δ. Νταμπασούλης, όστις θέλει εξακολουθήσει τας εργασίας εν τω αυτώ καταστήματι δι’ ίδιόν του λογαριασμόν και επομένως προς αυτόν παρακαλούνται όπως απευθύνονται εν τω μέλλοντι άπαντες οι μετά του καταστήματος τούτου συναλλασσόμενοι» [10]. Στις αρχές του 1910 ο Δημήτριος Νταμπασούλης ίδρυσε (στο υπόγειο του καταστήματος) ένα μικρό εργαστήριο στο οποίο παρήγαγε «εξαιρετικής ποιότητος και κατασκευής ούζο, τσίπουρο, κονιάκ και πάντα τα λοιπά ηδύποτα αρίστης ποιότητος» [11]. Κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα, ο Δημήτριος Νταμπασούλης αγωνίστηκε για τα συμφέροντα των επιτηδευματιών του κλάδου του, που είχε ως αποτέλεσμα την επί σειρά ετών εκλογή του ως προέδρου του Συλλόγου Παντοπωλών Λαρίσης [12]. Θα περνούσε όμως ακόμα μία δεκαετία, μέχρις ότου η φήμη του απλωθεί στους εγχώριους και ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς κύκλους. Το 1919 (όπως θα περιγράψουμε την επόμενη Κυριακή) υπήρξε από τους ιδρυτικά μέλη - μετόχους της «Ανώνυμης Θεσσαλικής Οινοπνευματικής Εταιρείας» με έδρα τον Βόλο.
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Ο Γεώργιος Πετσαρίδης διατηρούσε από παλαιότερα κατάστημα αποικιακών στη Λάρισα μαζί με τον αδελφό του Θεόδωρο. Μετά το 1896 ενοικίασαν το μεγάλο νεόδμητο και λιθόκτιστο κατάστημα του Οθωμανού κτηματία Νιαζήμ Βέη Σαφούρ στη συνοικία Σιάουλο της Λάρισας. Λόγω όμως της πλήρους απασχολήσεώς του στην εταιρεία με τον Δ. Νταμπασούλη, μεταβίβασε την αποκλειστική διαχείριση της επιχείρησης (έναντι ενοικίου) στον αδελφό του Θεόδωρο. Βλ. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 055, αρ. 19659 (23 Μαρτίου 1896) και αρ. 19712 (4 Απριλίου 1896). Ο ίδιος υπήρξε επί σειρά ετών ενοικιαστής του δημοτικού φόρου «επί των ωνίων και εμπορευμάτων».
[2]. Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Αρχεία Νομού Λάρισας) διασώζονται τεκμήρια της δραστηριότητά τους από το 1886 έως το 1896.
[3]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 057, αρ. 20573 (5 Οκτωβρίου 1896).
[4] εξώνηση = Συμβολαιογραφικός όρος σύμφωνα με τον οποίο ο πωλητής έχει το δικαίωμα να αγοράσει εκ νέου από τον αγοραστή το αγαθό που του μεταβίβασε εντός μιας ορισμένης προθεσμίας και με ορισμένη τιμή.
[5]. Αρχείο Σκαμβούγερα, αρ. 12953 (5 Μαΐου 1891) και Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 044, αρ. 13299 (8 Οκτωβρίου 1892).
[6]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 048, αρ. 17253 (27 Οκτωβρίου 1894).
[7]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 050, αρ. 17811 (3 Μαρτίου 1895).
[8]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 061, αρ. 22292 (4 Δεκεμβρίου 1898) και αρ. 22495 (22 Ιανουαρίου 1899).
[9]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 061, αρ. 22289 (3 Δεκεμβρίου 1898).
[10]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 852 (27 Αυγούστου 1906).
[11]. Πρωία Θεσσαλίας (Λάρισα), φ. 308 (10 Νοεμβρίου 1910).
[12]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 816 (11 Δεκεμβρίου 1905).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
