Το ταξιδιωτικό της χρονικό με τίτλο «Εντυπώσεις από τη Θεσσαλία: Λάρισα», δημοσιεύθηκε (σ. 265-268) στην επετειακή έκδοση της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών (Θεσσαλικά Χρονικά, Αθήνα 1965). Συνεχίζουμε με αποσπάσματα από το δεύτερο και τελευταίο μέρος των εντυπώσεών της από τη Θεσσαλική πρωτεύουσα:
«Τους πήρα λοιπόν και εγώ γλυκά και ομορφιά από τη Λάρισα [1]. Μα την ομορφιά των τοπίων πώς μπορώ να την μεταφέρω; Πώς μπορούσα να τους πάω αλλιώς παρά σε κάρτες, εκείνη την εκκλησία της Μεταμορφώσεως με την ιδιότυπη αρχιτεκτονική της που έκτισε ο Στρατός; [2]. Πώς θα μπορούσα να τους παρουσιάσω την γραφικότητα του τζαμιού με το μιναρέ του [3], ή την Παιδούπολι του Αποστόλου Παύλου; [4]. Όση λίγη ώρα και αν είχα διαθέσιμη, πέρασα και είδα αυτήν την παιδούπολι. Έχει μόνον κοπέλλες. Σ’ αυτή την ζεστή φωλιά είναι και εδώ μαζεμένα από την αγάπη της Βασίλισσας μικρά κοριτσάκια που μορφώνονται θαυμάσια. Η παιδούπολις είναι κοντά στο Αλκαζάρ. Κοντά σ’ αυτό το άλσος κάθε Σεπτέμβριο, γίνεται εμποροπανήγυρις και σε πρόχειρο ιπποδρόμιο ιππικοί αγώνες.
Τι περίεργο. Η Λάρισα κατά την αρχαιότητα διετήρει τον καλύτερον και μεγαλύτερον ιππόδρομον της Αρχαίας Ελλάδος, ο οποίος έκειτο μεταξύ της Κεντρικής Πλατείας και της σημερινής Γεωργικής Σχολής, έξω της πόλεως. Εις τον Ιππόδρομον εκείνον γινότανε παγκόσμιες ιπποδρομίες με συμμετοχήν καβαλάρηδων και αρμάτων από την Αίγυπτο και τις Ινδίες. Τις νίκες τις έπαιρναν πάντοτε και μόνον οι Θεσσαλοί, γιατί ήσαν άξιοι […].
Από τους Τούρκους η Λάρισα απελευθερώθηκε τον Αύγουστο του 1881. Στους σύγχρονους αγώνες του έθνους, έδωσε ό,τι καλύτερο είχε σε έμψυχο και σε άψυχο υλικό. Στην κατοχή έδειξε καθολική αντίστασι […]. Τώρα η Λάρισα ζη σαν αρχόντισσα στη γαλήνη του κάμπου της. Οι πελαργοί, νοιώθουν την φιλόξενη ατμόσφαιρά της, και κτίζουν στις στέγες των σπιτιών φωλιές. Η Θεσσαλική πρωτεύουσα δείχνει φανερά τα σημάδια της ευρωστίας. Ζη μια έντονη πνευματική ζωή. Με τα Σωματεία της, που το καθένα έχει απολογισμό 80 έως 90 μορφωτικές διαλέξεις τον χρόνο, με τα ωδεία της, με την μουσική της Σχολή, με τις ιδιωτικές της χορωδίες και με τον Τύπο της, έχει πάρει μια από τις πρώτες θέσεις στην πνευματική ζωή του τόπου. Πολλές εφημερίδες και περιοδικά βγαίνουν στη Λάρισα, με πλούσια και εκλεκτή ύλη.
Επίσης πολλά λογοτεχνικά έργα έχουν τυπωθή. Ο κ. Δημήτριος Χατζηγιάννης πρώην Υπουργός, ο κ. Ιπποκράτης Κουτσίνας πρώην βουλευτής, ο κ. Γιάννης Γεννηματάς, ο κ. Κώστας Γκόλαντας και ο κ. Βασίλης Καλογιάννης του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών και τόσοι άλλοι έχουν εκδόσει ιστορικές μελέτες και λογοτεχνικά έργα. Και μόνον αυτό; Η πνευματική κίνησις στη Λάρισα είναι καταπληκτική. Υπάρχει τμήμα Γραμμάτων και Τεχνών. Υπάρχει ο μορφωτικός και εκδρομικός Σύνδεσμος «ο Αριστεύς». Η Λάρισα έχει Παιδαγωγική Ακαδημία, Γυμνάσια, Λύκεια και Δημοτικά Σχολεία. Υπάρχει και μία Δημοτική Βιβλιοθήκη. Περιέχει αρκετές χιλιάδες τόμους και πολλά χειρόγραφα. Την βρήκα κλειστή. Αλλά τι μ’ αυτό; Αν δεν διάβασα στη βιβλιοθήκη την ιστορία της Λαρίσης, την άκουσα τόσο ζωντανή από τον Διευθυντή της Δημοσιογράφο και Συγγραφέα κ. Βάσσο Καλογιάννη. Τα έξυπνα μάτια του και η ζωηρή του φυσιογνωμία μου μιλούσαν παραστατικά, με θαυμασμό και αγάπη για τη Λάρισα. Καθώς μιλούσε νόμιζες πως εχάϊδευε με τρυφερότητα τη Λάρισά του.
Γύρω του, ταγοί και καβαλάρηδες αρματοδρόμοι και αμαζόνες περνούσανε νοερά, αφίνοντας στο διάβα τους κάποιο φωτεινό σημάδι της Ιστορίας. Ένα κομμάτι μάρμαρο με μία επιγραφή, ένα άγαλμα από τον Ναό της Δήμητρας και της Κόρης. Μαζύ τους περνούσαν και οι χωρικοί μας με στάρι στα δισάκκια τους, οι Χασιώτες, οι Καραγκούνηδες και Σαρακατσαναίοι που είχαν έλθει από τον λαρισαϊκό κάμπο για να ψωνίσουν. Είμουν ευτυχής. Η μυστική φωνή που μου έλεγε πως κάτω από τον Όλυμπο δεν μπορούσε παρά να υπάρχη δύναμι και ομορφιά, είχε δικαιωθή. Αίφνης, ο ήχος μιας στρατιωτικής σάλπιγγας, δόνησε την ατμόσφαιρα. Χτυπούσε σιωπητήριο. Είχε βραδυάσει πια. Εκείνη την ώρα βαρειές ψυχάλες άρχισαν να πέφτουν. Ήταν το πρώτο γνήσιο μήνυμα της αλλαξοκαιριάς. Η πρώτη φθινοπωρινή βροχή, θα περάση πάνω από τα βουνά και θα ποτίση τον διψασμένο Θεσσαλικό κάμπο, χαρίζοντάς του την ευλογία του Θεού. Το στάρι!
Οι πελαργοί στην απέναντι στέγη τινάζουν τα φτερά τους, για το μεγάλο τους ταξίδι στην Αφρική. Ώρα περισυλλογής, ώρα γυρισμού στο σπίτι, στην Αθήνα μας. «Και τα Τέμπη; Και τα Μετέωρα;». Μα θα τα’ αφίσουμε για την Άνοιξι! Όταν η φύσι θάχη ντυθή με το ανθένιο της φουστάνι, και ο ζέφυρος θα παίζη με της αμυγδαλιάς τα λούλουδα.
Πήρα το τραίνο του γυρισμού. Τα θαμπά του τζάμια, βροχή, πολλή βροχή τα κτυπούσε. Τα πρόσωπα των συνταξειδιωτών γύρω μου ήταν κατσουφιασμένα από τον καιρό, μα η δική μου η καρδιά ετραγουδούσε. Γιατί ήξευρα πως μια μυσταγωγία άρχιζε στον Θεσσαλικό κάμπο. Η προετοιμασία της Γης για την βλάστησι. Μετά θάρχιζε η σπορά, και σε λίγο, θα ξεφύτρωνε μία πράσινη μυτίτσα: το στάχυ».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Αναφέρεται στις αγορές που πραγματοποίησε στην πόλη: Στην Κρέμα Αστεριάδη που την προμηθεύτηκε από το ομώνυμο φαρμακείο και στον σαπουνέ χαλβά που τον αγόρασε από το μεγάλο ζαχαροπλαστείο της Κεντρικής Πλατείας (Βλ. Α’ μέρος).
[2]. Ο ναός ανεγέρθηκε το 1948 και οι τοιχογραφίες του φιλοτεχνήθηκαν από τον Λαρισαίο ζωγράφο Αγήνορα Αστεριάδη.
[3]. Αναφέρεται στο Γενί τζαμί της πόλης. Φιλοξένησε κατά περιόδους τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Λάρισας.
[4]. Εγκαινιάστηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1947 και στεγάστηκε στις παλιές εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου Λοιμωδών Νόσων στον δρόμο προς τη Γιάννουλη. Σήμερα στεγάζει την Θεραπευτική Κοινότητα «Έξοδος».
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
