Ήταν η πρώτη δημοσιογραφική του αποστολή και ίσως, η πιο πετυχημένη. Από τον Πειραιά αναχώρησε με ατμόπλοιο για τον Βόλο συνοδευόμενος από τον διερμηνέα του Scaramangar και στη συνέχεια με τον σιδηρόδρομο έφθασε στη Λάρισα (29 Μαρτίου 1897). Από εκεί επισκέφθηκε την κοιλάδα των Τεμπών, τη Ραψάνη, τα Τρίκαλα και την Καλαμπάκα, ενώ στις 7 Απριλίου του ιδίου έτους ανέβηκε στα μοναστήρια των Μετεώρων. Αργότερα έλαβε εντολή να καλύψει τα γεγονότα της Ηπείρου και μέσω του περάσματος της Πίνδου έφθασε στην Άρτα. Αμέσως μόλις επέστρεψε στην Αθήνα, αναχώρησε για την Κρήτη, ενώ στη συνέχεια επέστρεψε ατμοπλοϊκώς στην Αγγλία. Τον επόμενο χρόνο δημοσίευσε τις αναμνήσεις του από την αποστολή του στην Ελλάδα [1].
Στη συνέχεια παραθέτουμε αποσπάσματα που αναφέρονται στη Λάρισα. Οι σημειώσεις γράφτηκαν ένα χρόνο αργότερα από την περίοδο που ήρθε στην πόλη (1897) και ως εκ τούτου δεν έχουν ενιαία χρονολογική σειρά.
«Τα μεσάνυχτα το μικρό ατμόπλοιο από τον Πειραιά, σταμάτησε στο Λαύριο για να αποβιβασθεί ένα κουρελιασμένο πλήθος εργατών που είχε έρθει κυρίως από τη Σπάρτη, με την ελπίδα να εργαστεί στα παλιά μεταλλεία μολύβδου και ασημιού, αφού οι περισσότεροι από τους μόνιμους ανθρακωρύχους είχαν περιβληθεί τη στρατιωτική στολή και μεταφέρθηκαν στα σύνορα. Νωρίς το πρωί φτάσαμε στο στενό του Ευρίπου που χωρίζει την Εύβοια από τη Βοιωτία, με την Ερέτρια να φαίνεται στα δεξιά μας. Στη Χαλκίδα η παλίρροια έτρεχε βίαια μέσα από το στενό, φαινόμενο που είχαν περιγράψει κατά την αρχαιότητα ρήτορες και ποιητές. Από το κατάστρωμα είδαμε το βασιλικό γιοτ «Σφακτηρία», που μας είχε προσπεράσει την περασμένη νύχτα, μεταφέροντας τον διάδοχο στη Θεσσαλία [...]. Προς το ηλιοβασίλεμα εισήλθαμε στον Παγασητικό κόλπο, ένα μέρος που φέρνει στη μνήμη μας τον Ιάσονα, τον Αχιλλέα και φυσικά την Αργοναυτική εκστρατεία [...]. Στο βάθος φαίνονταν τα διάσπαρτα χωριά του Πηλίου, μιας οροσειράς η οποία απλώνεται μέχρι το λιμάνι του Βόλου. Ο Βόλος είναι μία μοντέρνα πόλη κτισμένη στην παραλία και ήταν η βάση του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλία έως την κατάληψή της από τους Τούρκους [...].
Καθώς πλησιάζαμε αργά προς τα φώτα του λιμανιού, κάτω από έναν υπέροχο ουρανό την ώρα που ο ήλιος έδυε, φάνηκε προς τα βόρεια μια αστραφτερή πρασινωπή-λευκή ορεινή μάζα, που αμέσως κατάλαβα ότι ήταν ο Όλυμπος […]. Νωρίς το επόμενο πρωί, ένα μικρό τρένο πάνω σε μία μονή σιδηροδρομική γραμμή μάς έφερε στο εσωτερικό της Θεσσαλικής πεδιάδας […]. Το τρένο ήταν γεμάτο με προμήθειες και εφέδρους που πήγαιναν στο μέτωπο. Απέναντι από μένα καθόταν ένας παράτυπος υπηρέτης της μυστικής οργάνωσης «Εθνική Εταιρεία», ο οποίος μου διηγήθηκε πως την προηγούμενη νύχτα κάποιοι παράνομοι διέσχισαν τα σύνορα και έπληξαν ένα στρατιωτικό φυλάκιο σκοτώνοντας όλους τους Τούρκους στρατιώτες και τον Γερμανό διοικητή τους.
Αντί να κάθομαι να ακούω τις απίθανες αυτές φήμες, προτίμησα να μετρήσω τα φυσίγγια του περίφημου όπλου Γκρα [2] που ήταν τοποθετημένα με σειρά στις ζώνες πάνω από τους ώμους και γύρω από το σώμα του. Μέτρησα περίπου τριακόσια και αναρωτιόμουν πόσα άλλα θα υπήρχαν στην πλάτη του […]. Αφού περάσαμε από το Βελεστίνο, είδαμε στα δεξιά μας μία ρηχή λίμνη και προς τα βόρεια φάνηκε αρχικά η κορυφή της Όσσας και στη συνέχεια οι έξι κατάλευκες κορυφές του Ολύμπου κάτω από τον καταγάλανο ουρανό. Βρισκόμασταν στο κέντρο της Θεσσαλικής πεδιάδας, στην άγρια και αμυδρά γνωστή περιοχή, στη σκηνή των παράξενων ιστοριών της μαγείας, των περίεργων τελετών και των ρομαντικών παθών.
Όταν φθάσαμε στη Λάρισα παρατηρήσαμε ότι οι τοπικές αρχές είχαν προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την υποδοχή του Πρίγκιπα διαδόχου του Στέμματος, ο οποίος έφθασε στην πόλη λίγες ώρες αργότερα. Μπροστά από τον σταθμό είχαν παραταχθεί αγήματα πεζικού και η άφιξή του συνοδεύθηκε από μερικούς κανονιοβολισμούς. Συνοδευόμενος από μία ίλη ιππικού κατευθύνθηκε στο μικρό κατάλευκο σπίτι που ονομάζεται παλάτι.
Αναρωτήθηκα τι θα σκεφτόταν για αυτήν την υποδοχή η Πριγκίπισσα, που ήταν συνηθισμένη σε ανάλογες εκδηλώσεις στο Πότσνταμ. Οι φυλακισμένοι στους οποίους είχε επιτραπεί να σκαρφαλώσουν και να καθίσουν καβάλα στον τοίχο της φυλακής μαζί με τους φρουρούς τους, έδειχναν τη συγκατάθεσή τους σε αυτές τις εκδηλώσεις φτύνοντας κάτω στο πλήθος. Ήταν Δευτέρα 29 Μαρτίου 1897. Το ένστικτό μου με ώθησε να ακολουθήσω το δικό μου πρόγραμμα, αντί να παρακολουθήσω αυτό το τελετουργικό και κατευθύνθηκα προς τη γέφυρα του Πηνειού. Επιθυμούσα να εξετάσω προσεκτικά την πορεία του ποταμού, ο οποίος περιβάλλει τη βόρεια πλευρά της πόλης και ρέει βορειοδυτικά από τον Τύρναβο και από το πλησιέστερο σημείο των Οθωμανικών συνόρων.
Δεν θα μπορούσα σε καμία περίπτωση να φανταστώ πως σε λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες ο ελληνικός στρατός θα υποχωρούσε προς τη Λάρισα, προερχόμενος από τον Τύρναβο, μέσα σε μία αδικαιολόγητη κατάσταση πανικού. Ούτε επίσης και να προβλέψω πως αυτό που θα έμενε στη μνήμη όλων των ανδρών, θα ήταν η ξαφνική αναχώρηση του διαδόχου από εκείνο το παλάτι.
Στη μνήμη μου θα έμεναν ακόμα οι στιγμές που οι κατακτητές μετακινούσαν νωχελικά τα κανόνια από τους στρατώνες στο ψηλότερο σημείο της Λάρισας, κοντά στα ίχνη του αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Περιπλανήθηκα στους δρόμους της πόλης κοιτάζοντας τα ερειπωμένα τζαμιά και τους μιναρέδες, τα καταστήματα των Εβραίων και τον Τούρκο διοικητή που περπατούσε καμαρωτός στα πεζοδρόμια της πόλης […]. Το επόμενο απόγευμα μού δόθηκαν τελικές οδηγίες για να συνεχίσω τις ανταποκρίσεις μου από τη Θεσσαλία […]. Επιθυμούσα διακαώς να επισκεφθώ την κοιλάδα των Τεμπών και να φθάσω μέχρι τη Ραψάνη».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Henry Nevinson, Scenes in the Thirty days war between Greece & Turkey 1897. London: J. M. Dent & Co., 1898.
[2]. Το γαλλικής κατασκευής (1874) τυφέκιο Γκρα (Gras), αποτέλεσε το κύριο όπλο του ελληνικού στρατού κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) και των Βαλκανικών πολέμων (1912-1913). Κυκλοφορούσαν τρεις τύποι του όπλου, ενώ δεχόταν σφαίρες των 11 χιλιοστών.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
