Ο Άγγελος Τσουκαλάς υποσχέθηκε να φέρει το ζήτημα στο Δημοτικό Συμβούλιο, αφού προηγουμένως είχε σχετική γνωμάτευση από την αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία. Σχετικό ενδιαφέρον επέδειξε παράλληλα και η Κοινότητα της Πεντέλης.
Το διάστημα εκείνο βρισκόταν στην Αθήνα ο πρώην βουλευτής και τότε δήμαρχος της Λάρισας Δημήτριος Χατζηγιάννης (1888-1973), για υπηρεσιακά ζητήματα του Δήμου. Με τον Άγγελο Τσουκαλά διατηρούσε φιλικές σχέσεις από τα προηγούμενα χρόνια και όταν ο πρώτος του ανέφερε το αίτημα που είχε υποβάλει ο καθηγητής Μάνθος, ο Χατζηγιάννης επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον. Μάλιστα ανέφερε στον Τσουκαλά ότι θα επιθυμούσε διακαώς να αποκτήσει ο Δήμος της Λάρισας αυτή τη συλλογή, η οποία θα εκτίθετο για το κοινό στη Δημοτική Πινακοθήκη η οποία θα στεγαζόταν στο ισόγειο του υπό ανέγερση νέου Δημαρχιακού Μεγάρου. Ο Χατζηγιάννης ήρθε σε επαφή με τον Μάνθο και ο πρώτος του συνέστησε να υποβάλει έγγραφο αίτημα προς τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης Θάνο Μεσσήνη ώστε να έρθει το θέμα προς συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης.
Στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Λάρισας της 8ης Μαρτίου 1963, ο Δημήτριος Χατζηγιάννης, παρουσίασε στους δημοτικούς συμβούλους το έγγραφο αίτημα του καθηγητή Νικολάου Γ. Μάνθου και ζήτησε όπως το Σώμα εγκρίνει την αγορά της συλλογής των 1.500 περίπου νομισμάτων, αντί του ποσού των 200.000 δραχμών [1]. Αρκετοί σύμβουλοι της αντιπολίτευσης αντέδρασαν. Μερικοί διετύπωσαν ενστάσεις που αφορούσαν το οικονομικό σκέλος της υπόθεσης, ενώ οι υπόλοιποι αμφισβήτησαν τη γνησιότητα της συλλογής, αφού ο δήμαρχος δεν παρουσίασε κανένα επίσημο έγγραφο που να την πιστοποιεί.
Τελευταίος έλαβε τον λόγο ο Δημήτριος Χατζηγιάννης: «Ο δήμαρχος κύριοι, δεν έχει κανένα κέρδος προσωπικό εκ του θέματος τούτου, αλλά επιμένω εις την αγοράν ταύτης διότι θα κοσμήση πράγματι την Δημοτικήν Πινακοθήκην και την πόλιν. Όσον αφορά κύριοι τα χρήματα σας λέγω και πάλιν ότι τοποθέτησιν θα κάνη ο Δήμος, διότι την αξίαν ταύτης θα έχη οιανδήποτε στιγμήν θελήσει να εκποιήση ταύτην ο Δήμος. Δηλώ εις το Δημοτικόν Συμβούλιον ότι εάν τούτο λάβει απόφασιν περί αγοράς της συλλογής ταύτης, δεν θα εκτελέσω την απόφασιν του συμβουλίου εάν προηγουμένως δεν προσκομίσω εις αυτό βεβαίωσιν περί της αξίας της ή την σχετικήν έκθεσιν της ειδικής αρχαιολόγου».
Το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε κατά πλειοψηφία την αγορά της συλλογής (απ. 68/1963), μειοψηφούντων των δημοτικών συμβούλων Σωτηρίου Ζιαζιά, Μενελάου Παπαδοπούλου, Αχιλλέα Κολοκοτρώνη, Θεοδώρου Καποδίστρια, Μαρίας Σκυλλάκου, Γεωργίου Φιλιππίδη και Δημητρίου Σούκου. Η σχετική πίστωση εγγράφθηκε στον προϋπολογισμό του 1963.
Όπως είχε υποσχεθεί ο Δημήτριος Χατζηγιάννης, στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 17ης Απριλίου 1963 [2], κατάθεσε την έκθεση της ειδικής αρχαιολόγου Αδαμαντίας Οικονομίδου [3]. Η έκθεση συντάχθηκε κατόπιν προφορικής εντολής (21 Αυγούστου 1962) του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβερνήσεως και διαβιβάστηκε στο Υπουργείο των Εσωτερικών διά του υπ’ αριθμόν 212/15-9-1962 εγγράφου. Σύμφωνα με την έκθεση: «Η συλλογή αποτελείται εκ 1.557 μεταλλικών νομισμάτων, εκ των οποίων το 1/3 είναι αργυρά, τα υπόλοιπα δε χάλκινα και εκ κράματος, πλην ελαχίστων χρυσών. Τα νομίσματα ανήκουν εις διαφόρους εποχάς, ήτοι: Αρχαία Ελληνικά, Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Φραγκικά, Ενετικά, Τουρκικά και Νεώτερα Ελληνικά. Άπαντα είναι τοποθετημένα εις 50 πίνακας τριπτύχων φακέλλων ερμητικώς κλεισμένων διά φύλλου διαφανούς πλαστικής ύλης. Λόγω της ιδιομόρφου αυτής συσκευασίας η εξέτασις των νομισμάτων υπήρξε δυσχερής και εις ωρισμένας περιπτώσεις ατελής, καθότι μικρόν μέρος εξ αυτών ηδυνήθην να εξαγάγω εκ των φακέλλων προς εξέτασιν εκ του πλησίον και εξ αμφοτέρων των πλευρών. Ο έλεγχος των ανωτέρω εγένετο διά μέσου του φύλλου της διαφανούς πλαστικής ύλης […]. Πεντήκοντα πέντε εξ αυτών εκρίθησαν αμφιβόλου γνησιότητος […]. Η συλλογή περιλαμβάνει από εν αντίγραφον του Δεκαδράχμου Μαραθώνος, ενός χρυσού στατήρος Φιλίππου Β΄ και Λυσιμάχου. Βάσει ωρισμένων Ευρωπαϊκών καταλόγων η τιμή των 190.005 δραχμών εν τω συνόλω την οποίαν ορίζει ο κ. Μάνθος διά τα 783 αρχαία Ελληνικά νομίσματα και τα 375 Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Φραγκικά, Ενετικά, είναι σχετικώς καλή […]. Διά την τιμήν των 18.690 δραχμών των 399 Τουρκικών και Νεωτέρων Ελληνικών νομισμάτων δεν δύναμαι να έχω ουδεμίαν γνώμην, καθ’ ότι δεν έχω ασχοληθή μέχρι τούδε. Οφείλω όμως να ενημερώσω ότι τα Ελληνικά αποτελούν μίαν πλήρη σειράν. Γενικώς η συλλογή είναι αρκετά ενδιαφέρουσα διότι περιλαμβάνει νομίσματα αντιπροσωπευτικά διαφόρων εποχών και πόλεων».
Μεταγενέστερα ενημερώθηκε επισήμως και η Αρχαιολογική Υπηρεσία για την ύπαρξη αυτής της συλλογής. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια και η τελευταία παραμένει ακόμα «άγνωστη» για το ευρύ κοινό, αφού ελάχιστοι άνθρωποι την είδαν μέχρι τώρα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ο τότε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου της Λάρισας (και νυν περιφερειάρχης) κ. Κωνσταντίνος Αγοραστός καθώς και ο πρώην δήμαρχος κ. Κωνσταντίνος Τζανακούλης, επέδειξαν τα ντοσιέ της συλλογής στην αρχαιολόγο κυρία Δήμητρα Τσαγκάρη [4], στο πλαίσιο εκπόνησης της διδακτορικής της διατριβής για τη νομισματοκοπία του κοινού των Αιτωλών [5]. Θεωρούμε ότι έφθασε πλέον η ώρα, ένα τμήμα αυτής της συλλογής να εκτεθεί στο Λαρισαϊκό κοινό, σε κάποιον χώρο που θα επιλεχθεί. Ίσως και να αποτελέσει την πλέον επιτυχημένη στιγμή στη θητεία του νυν δημάρχου κ. Απόστολου Καλογιάννη.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης (ΠΔΣΛ), φκ. 35 [1963], 8 Μαρτίου 1963.
[2]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, ΠΔΣΛ, φκ. 35 [1963], 17 Απριλίου 1963.
[3]. Η Αδαμαντία (Μάντω) Καραμεσίνη – Οικονομίδου (1926-2015), υπήρξε διδάκτορας Αρχαιολογίας και ειδική νομισματολόγος με πλούσιο συγγραφικό έργο. Διετέλεσε επιμελήτρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών από το 1959 έως το 1963, ενώ από το 1964 έως το 1994 κατείχε τη θέση της διευθύντριας στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας.
[4]. Η κυρία Δήμητρα Τσαγκάρη είναι σήμερα επιμελήτρια της νομισματικής συλλογής της Alpha Bank. Την ευχαριστώ θερμά για τις πληροφορίες που έθεσε στη διάθεσή μου.
[5]. Dimitra I. Tsangari, Corpus des monnaies d’or, d’argent et de bronze de la confédération étolienne. Athènes: Helicon, 2007. Στη συλλογή που φυλασσόταν στο γραφείο του τότε δημάρχου, η κυρία Τσαγκάρη εντόπισε 8 νομίσματα Αιτωλών, τα οποία συμπεριέλαβε στη διατριβή της: 3 χάλκινα και 5 αργυρά εκ των οποίων αργυρών, 4 τριώβολα και 1 δραχμή.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
