Στις εκλογές συμμετείχαν 29 κόμματα. Δύο νέα κόμματα σχηματίσθηκαν: τον Ιανουάριο του 1950 η Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου (ΕΠΕΚ) με τον Νικόλαο Πλαστήρα και τον Φεβρουάριο του 1950 η Δημοκρατική Παράταξη (ΔΠ) – αριστερής εαμικής προέλευσης – με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Σβώλο και Ι. Σοφιανόπουλο. Πρώτο κόμμα ήρθε το Λαϊκό Κόμμα (ΛΚ) του Κ. Τσαλδάρη με 18,8% (62 έδρες), μετά το κόμμα των Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλου (ΚΦ) με 17,2% (56 έδρες), η ΕΠΕΚ με 16,4,% (56 έδρες), το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Γ. Παπανδρέου με 10,7% (35 έδρες), η ΔΠ με 9,7% , η Πολιτική Ανεξάρτητη Παράταξη με 8,2% (16 έδρες) των Κ. Κοτζιά και Μανιδάκη, το ΜΕΑ του Π. Κανελόπουλου με 5,3% (7 έδρες) και τέλος το κόμμα του Ζέρβα ΕΚΕ με 3,7% (7 έδρες).
Τα τρία κόμματα του κέντρου (Πλαστήρας–Σ.Βενιζέος–Γ.Παπανδρέου) σχηματίζουν κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πλαστήρα, με απόφαση στις 18 Αυγούστου του 1950 μετά από τέσσερις μήνες διαπραγματεύσεων και διαφωνιών. Επακολούθησαν διαδοχικές κυβερνήσεις με πρωθυπουργούς τους Βενιζέλο, Κανελλόπουλο ανάλογα με τις συμμαχίες των κομμάτων του κέντρου και του ΛΚ. Η αρμόδια επιτροπή της Βουλής αυτής επεξεργάστηκε την αλλαγή του Συντάγματος και πέτυχε την αλλαγή του εκλογικού νόμου, ώστε οι εκλογές που θα γίνονταν στις 9 Σεπτεμβρίου του 1951 να γίνονταν με το μικτό εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.
Εν τω μεταξύ στις 29.05.1951 ο Παπάγος παραιτήθηκε από την αρχιστρατηγία παρά την αντίθετη άποψη του πρωθυπουργού Βενιζέλου και του βασιλιά Παύλου, υποσχόμενος σ’ αυτούς ότι δεν θα βάλει υποψηφιότητα στις ερχόμενες εκλογές. Η παραίτηση του Παπάγου θεωρήθηκε από τους στρατιωτικούς ως εξαναγκαστική αποπομπή και οι αξιωματικοί και στρατηγοί του ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών) το πρωί τις 30ής Μάη στις 4:30 έθεσαν όλες τις στρατιωτικές μονάδες της Ελλάδας μαζί με το Γ΄ Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη – αυτοβούλως – στο πλευρό του Παπάγου. Στις 5:30 ο αρχηγός του ΓΕΣ πήρε τον Παπάγο τηλέφωνο και τον ενημέρωσε για το ξέσπασμα του «κινήματος» αλλά ο Παπάγος έδωσε εντολή να σταματήσουν τα πάντα. Όταν ο Παπάγος έφτασε στο ΓΕΣ, στα παλιά ανάκτορα που είχε και το στρατηγείο του, είπε στους συνταγματάρχες και στρατηγούς: «να επιστρέψουν αμέσως τα τμήματα στους στρατονισμούς τους … με ποιο δικαίωμα εσείς κάνετε αυτή την εκδήλωση; Πιστεύατε ότι μπορούσατε να με αναγκάσετε να ανακαλέσω την παραίτησή μου;… Και τώρα κύριοι δεν σας μένει τίποτα άλλο παρά να επιστρέψετε στα σπίτια σας» (βιβλ.1,σελ.32).
Έτσι ο Παπάγος για λίγο καιρό αποσύρθηκε στη γενέτειρά του (Τρίκαλα Κορινθίας) για διακοπές. Όμως στις 6 Αυγούστου 1951 ιδρύει νέο κόμμα, τον Ελληνικό Συναγερμό με τη συμμετοχή του ΛΕΚ (Λαϊκό Ενωτικό Κόμμα) με τον Στέφανο Στεφανόπουλο και τον Παν. Κανελλόπουλο και του νέου κόμματος του Σπύρου Μαρκεζίνη. Στις 3 Αυγούστου 1951 η Δημοκρατική Παράταξη, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος, η Ένωση Δημοκρατικών Αριστερών του Σοφιανόπουλου και οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι του Νεόκοσμου Γρηγοριάδη δημιουργούν την ενιαία δημοκρατική αριστερά ΕΔΑ. Οι υποψήφιοι βουλευτές με υπόδειξη του ΚΚΕ θα ήταν εξόριστοι, κατάδικοι ή καταδιωκόμενοι.
Στις 30 Ιουλίου 1951 είχε θυροκολληθεί στην είσοδο της Βουλής το διάταγμα για κάθοδο της πολιτείας στις εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, όπου στην 2η κατανομή θα έμπαιναν τα κόμματα που θα συγκέντρωναν το 17% των ψήφων και άνω. Ο Παπάγος έξι ώρες μετά με δήλωσή του προς τους δημοσιογράφους ανακοινώνει ότι κατέρχεται στις εκλογές λέγοντας μεταξύ άλλων: «… καλώ τους Έλληνες να με περιβάλλουν με την εμπιστοσύνη τους… με σύμβολο τους βασιλείς μα και στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος ατενίζοντας μόνο το μέλλον θα πετύχουμε την πραγματική αλλαγή την οποία ζητά το Έθνος…» (βιβλ.1,σελ.44).
Οι εκλογές έγιναν κανονικά και τα οριστικά αποτελέσματα βγήκαν μετά από 17 ημέρες (!) αφού συμπεριλήφθησαν και οι ψήφοι των στρατιωτικών. Πρώτο κόμμα ήρθε ο ΕΣ του Παπάγου με 36,5% (114 έδρες) και μετά η ΕΠΕΚ του Πλαστήρα με 23,5% (74 έδρες), οι φιλελεύθεροι του Βενιζέλου με 19% (57 έδρες), η ΕΔΑ του Πασαλίδη με 10,6% (10 έδρες), το ΛΚ του Τσαλδάρη με 6,7% (2 έδρες), το Αγροτικό Κόμμα του Μπαλτατζή με 1,2 % (1 έδρα). Ο Παπανδρέου με 2,1 % δεν έβγαλε έδρα.
Ο βασιλιάς πρότεινε να γίνει τρικομματική κυβέρνηση με τον Παπάγο πρωθυπουργό. Ο Παπάγος όμως αρνήθηκε και έτσι τα δύο κόμματα του Πλαστήρα και Βενιζέλου έκαναν κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πλαστήρα, αντιπρόεδρο και υπ. Εξωτερικών τον Βενιζέλο, υπ. Εθνικής Άμυνας τον Σακελαρίου με υπόδειξη του βασιλιά παρά την αντίθετη άποψη του Πλαστήρα. Από τους βουλευτές της ΕΔΑ οι εφτά ήρθαν στην Αθήνα και ορκίστηκαν, ενώ οι τρεις κατάδικοι – Μανώλης Γλέζος, Αντώνης Αμπατιέλος, Μάνθος Τσιμπουκίδης – δεν ήρθαν. Η εκλογή όλων ακυρώθηκε από το εκλογοδικείο στις 08.12.1951.
Η νέα κυβέρνηση του Πλαστήρα ορκίστηκε στις 27.10.1951 με πλειοψηφία δύο εδρών. Ο Πλαστήρας έβαλε την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ τον Φεβρουάριο 1952, αρνήθηκε όμως να θέσει στον ΟΗΕ το θέμα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, όπου το μεγαλύτερο αγώνα έκανε ο Μακάριος με το πάγιο σύνθημα της Ένωσης. Τον Απρίλιο του 1952 ο Πλαστήρας πέτυχε στο πλαίσιο ειρήνευσης την μετατροπή 2000 θανατοποινιτών σε ισόβια και οι πολιτικοί κρατούμενοι από περίπου 14.000 να μειωθούν τον Απρίλιο του 1952 σε 5.500 περίπου. Δεν μπόρεσε όμως να ανατρέψει – παρά τις διεθνείς αντιδράσεις – την απόφαση του Στρατοδικείου κατά του Νίκου Μπελογιάννη που ήρθε από τη Μόσχα με ειδική αποστολή και τριών συγκατηγορουμένων του (Καλούμενος, Μπάτσης, Αργυριάδης) που εκτελέστηκαν στο στρατόπεδο στο Γουδί στις 30 Μαρτίου 1952 λόγω κατασκοπίας.
Βιβλιογραφία:
1)«ΤΑ ΦΟΒΕΡΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ – ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ – Η άνοδος του Παπάγου στην εξουσία», Σόλων Ν. Γρηγοριάδης, εκδ. Φυτράκη, Αθήνα, 1979
Από τον Στέφανο Παπαγεωργίου
