Με αυτά τα λόγια ο γενικός γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης κ. Ευτύχης Φυτράκης προαναγγέλλει μέσω της «Ε» τη σημερινή επίσκεψή του στη Λάρισα καθώς στις 7 μ.μ. στο Μέγαρο του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας θα πάρει μέρος σε ημερίδα. Ο κ. Φυτράκης μίλησε για το ζήτημα των προβλημάτων και των ελλείψεων σε όλες τις φυλακές της χώρας όπως και σε αυτές τις Λάρισας, όμως ξεκαθάρισε πως «δεν υποχωρούμε από τη θέση ότι το σωφρονιστικό σύστημα πρέπει να διοικείται, σε τοπικό αλλά και κεντρικό επίπεδο, με όρους κράτους δικαίου, δηλ. από τα θεσμοθετημένα όργανα της πολιτείας και όχι από άτυπα δίκτυα».
Πιο αναλυτικά:
*Υπερπληθυσμός, χαμηλός προϋπολογισμός που δαπανάται την ημέρα ανά κρατούμενο σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε., αύξηση των ξένων κρατουμένων. Αυτά παρατηρούνται μεταξύ άλλων, στα σωφρονιστικά ιδρύματα στην Ελλάδα, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα το Συμβούλιο της Ευρώπης. Πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκαν οι προσλήψεις 639 υπαλλήλων για τα Καταστήματα Κράτησης της χώρας. Από αυτές βέβαια οι 258 αφορούν στο νέο Κατάστημα Κράτησης Δράμας και οι υπόλοιπες σε όλη την Ελλάδα. Σε τι βαθμό λύνονται τα κυριότερα προβλήματα των ελληνικών φυλακών;
-Πραγματικά οι συνθήκες στις ελληνικές φυλακές ήταν εδώ και δεκαετίες ιδιαίτερα δύσκολες, λόγω κυρίως του υπερπληθυσμού αλλά και απουσίας θετικών πολιτικών που χαρακτηρίζουν ένα σύγχρονο σωφρονιστικό σύστημα. Στη χώρα μας πάντως οι δείκτες της εγκληματικότητας τα τελευταία χρόνια παραμένουν σταθεροί ή μειώνονται και πάντως βρίσκονται κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Από το 2015 έχει γίνει μια συστηματική προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης και για την υιοθέτηση μιας νέας σωφρονιστικής πολιτικής η οποία βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες «Ασφάλεια – Ανθρωπισμός – Επανένταξη - Διαφάνεια». Έχουν γίνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς της υγείας, της ενίσχυσης δομών επανένταξης, της δημιουργίας ευκαιριών εκπαίδευσης και κατάρτισης, της σύνδεσης των φυλακών με την κοινωνία, της επιμόρφωσης του προσωπικού. Η προσπάθεια συνεχίζεται, με ιδιαίτερη μέριμνα στα ζητήματα της ασφάλειας τόσο του προσωπικού όσο και των κρατουμένων, στη βάση ενός συγκροτημένου σχεδιασμού που έχει αποτυπωθεί στο «Στρατηγικό Σχέδιο για το Σωφρονιστικό Σύστημα 2018-2020». Παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και τη δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα τα τελευταία χρόνια, έχουμε εξασφαλίσει την αύξηση του προσωπικού με προσλήψεις, ενώ δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην αύξηση του επιστημονικού προσωπικού στις φυλακές ώστε να αλλάξει ο χαρακτήρας τους από απλοί χώροι φύλαξης, σε δομές που στοχεύουν και στην επανένταξη των κρατουμένων και τη μείωση της υποτροπής – και αυτό είναι μια σημαντική αλλαγή παραδείγματος για τη χώρα μας. Με την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα η προσπάθεια συνεχίζεται με καλύτερους οικονομικούς όρους και προοπτικές. Ήδη ο προϋπολογισμός της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής για το 2019 είναι αυξημένος, ενώ δρομολογήθηκαν και οι προσλήψεις που αναφέρατε, οι οποίες αποτελούν τον δεύτερο κύκλο προσλήψεων για τις φυλακές που εγκρίνετε ώστε να καλυφθούν πλήρως όλες οι κενές οργανικές θέσεις προσωπικού αλλά και να λειτουργήσει το νέο Κατάστημα Κράτησης Δράμας.
*Πρόσφατα ο υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδας κ. Αντώνης Αραβαντινός ανέφερε πως δεσμοφύλακες ξυλοκοπούνται καθημερινά στις φυλακές και κρατούμενοι είναι υποταγμένοι στη βούληση των ισχυρών. Έχει αναφέρει μάλιστα πως αρχιφύλακες έχουν λάβει απειλητικά σημειώματα με λουλούδια και γλυκά σπίτι τους. Σας ανησυχεί το γεγονός πως οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι δέχονται ακόμα ξύλο και απειλές;
-Χρειάζεται, νομίζω, να πούμε ότι τα προβλήματα της ασφάλειας στις φυλακές είναι διαχρονικά. Είναι γνωστό ότι ως χώρος στέρησης της ελευθερίας, η φυλακή έχει μια δυναμική που ευνοεί τη δημιουργία εντάσεων και συγκρούσεων. Είναι επίσης γνωστό ότι τις τελευταίες δεκαετίες είχαμε πληθώρα βίαιων περιστατικών στις φυλακές (αποδράσεις, βίαιες συγκρούσεις, εξεγέρσεις κλπ). Πολύ πρόσφατες είναι οι δολοφονίες υπαλλήλων (στις φυλακές Μαλανδρίνου και Δομοκού), ο βίαιος θάνατος κρατουμένου από βασανιστήρια στις φυλακές Νιγρίτας Σερρών, τα ελικόπτερα, οι μαζικές αποδράσεις και οι πολυήμερες εξεγέρσεις. Παράλληλα, η χρόνια εγκατάλειψη του συστήματος, που ήδη αναφέραμε, ευνόησε τη δημιουργία «φυτωρίων» εγκληματικότητας και διαφθοράς και την εξυπηρέτηση συμφερόντων που λυμαίνονται τον χώρο των φυλακών. Τα προβλήματα αυτά δεν λύνονται εύκολα, ενώ αναδεικνύουν και το ότι το ζήτημα της ασφάλειας των φυλακών είναι πολυδιάστατο και απαιτεί μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η διαφύλαξη της ζωής και της υγείας των κρατουμένων και των εργαζομένων στις φυλακές είναι ευθύνη της πολιτείας και, ως εκ τούτου, πρωταρχική μας προτεραιότητα. Κάθε βίαιο περιστατικό στη φυλακή είναι ένα κομβικό σημείο επανεξέτασης όλων των παραμέτρων ώστε να αποτραπούν παρόμοια περιστατικά. Ήδη εργαζόμαστε σε αυτή την κατεύθυνση. Συνεργαζόμαστε με ειδικούς αλλά και με τους εργαζόμενους στις φυλακές και τους εκπροσώπους τους απ’ όλη τη χώρα, με μία εξαίρεση. Όμως δεν υποχωρούμε από τη θέση ότι το σωφρονιστικό σύστημα πρέπει να διοικείται, σε τοπικό αλλά και κεντρικό επίπεδο, με όρους κράτους δικαίου, δηλ. από τα θεσμοθετημένα όργανα της πολιτείας και όχι από άτυπα δίκτυα. Η παραπλανητική ρητορεία που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα μπορεί να παράγει χυδαίο θέαμα τρόμου, δε συμβάλλει όμως στην επίλυση των προβλημάτων και τελικά καταλήγει σε αυτοκαταγγελία.
*Στο ψυχιατρείο του Κορυδαλλού πρόσφατα είχαμε νέα αιματηρή συμπλοκή με τραυματίες και έναν νεκρό. Έχει φτάσει ο καιρός να ενταχθεί και το ψυχιατρείο κρατουμένων ως δομή ψυχικής υγείας στο Ε.Σ.Υ. για να λειτουργεί με επιστημονικούς όρους;
-Πράγματι, ήδη από το 2009 έχει νομοθετικά προβλεφθεί η ένταξη των δύο θεραπευτικών καταστημάτων στο ΕΣΥ (ν. 3772/2009, άρθρο 13), χωρίς όμως όλα αυτά τα χρόνια να έχει υλοποιηθεί η πρόβλεψη αυτή. Η πλήρης ένταξη των υπηρεσιών υγείας που παρέχονται στις φυλακές στο ΕΣΥ αποτελεί τη μόνη ασφαλή οδό για την αναβάθμιση της παρεχόμενης υγείας στους κρατουμένους, ενώ συνάδει και με την πρακτική που ακολουθείται στις χώρες της Ε.Ε. Ήδη σήμερα στις φυλακές της χώρας λειτουργούν Ειδικά Περιφερειακά Ιατρεία (ΕΠΙ) με ευθύνη του Υπουργείου Υγείας, τα οποία στελεχώνονται με γιατρούς του ΕΣΥ (αγροτικούς, γενικούς γιατρούς επί θητεία ή μόνιμους). Παράλληλα, με το Π.Δ. 100/2018 εντάχθηκε το Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού στο ΕΣΥ και μετονομάστηκε σε Ειδικό Κέντρο Υγείας Κρατουμένων Κορυδαλλού. Σήμερα είναι σε πλήρη εξέλιξη, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, οι επιμέρους δράσεις ώστε να έχουμε πια μια κανονική δομή υγείας (προσωπικό, υποδομές, φάρμακα). Η προσπάθεια αυτή θα ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες, με την ένταξη και του Ψυχιατρείου Κρατουμένων Κορυδαλλού στο ΕΣΥ και την πρόταξη του θεραπευτικού του χαρακτήρα έναντι του φυλακτικού.
ΥΠΕΡΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ
*Οι φυλακές της Λάρισας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη φυλακή της χώρας. Παρ όλα αυτά για 650 περίπου κρατούμενους σε 5 πτέρυγες υπάρχουν συνολικά 65 υπάλληλοι εσωτερικής φρουράς. Αν υπολογίσουμε όμως πως υπάρχουν άδειες, ρεπό, ασθένειες τότε σημαίνει πως υπάρχουν βάρδιες που «βγαίνουν» με λίγα άτομα, σύμφωνα και με τους ίδιους. Την ίδια ώρα μάλιστα φεύγουν από την υπηρεσία 18 δημοτικοί υπάλληλοι που εργάζονταν εκεί. Τα ίδια ισχύουν και για τους 117 εργαζόμενους της Εξωτερικής Φρουράς που τους οφείλονται περίπου 2.500 ρεπό. Έχουν 7 σκοπιές, περιπολία όλο το 24ωρο (καθότι και δίπλα σχολικό συγκρότημα), μεταγωγές στα δικαστήρια, μεταφορές στα νοσοκομεία. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το εν λόγω κατάστημα κράτησης;
-Πράγματι, η στελέχωση των φυλακών της χώρας δεν είναι ικανοποιητική, καθώς εδώ και δεκαετίες υπάρχουν αποχωρήσεις προσωπικού χωρίς νέες προσλήψεις. Τα μνημόνια και ο κανόνας «μία πρόσληψη προς πέντε αποχωρήσεις» πέρασαν και από τη Φυλακή Λάρισας. Η δική μας προσπάθεια από την πρώτη στιγμή επικεντρώθηκε στην ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, με την αύξηση των οργανικών θέσεων το 2015 κατά 580 (με τον ν. 4322/2015) και με την έναρξη των διαδικασιών για την προκήρυξη 588 θέσεων στα καταστήματα κράτησης (προκήρυξη 6Κ/2018). Ήδη όπως είπαμε έχει δρομολογηθεί και νέα προκήρυξη για την κάλυψη όλων των κενών οργανικών θέσεων, δηλ. 639 σωφρονιστικών υπαλλήλων και εξωτερικών φρουρών. Είναι μια σημαντική επένδυση, χωρίς προηγούμενο, σε ανθρώπινο δυναμικό για τις φυλακές της χώρας που τη θεωρούμε απαραίτητη για την αναβάθμιση του σωφρονιστικού μας συστήματος. Η καθυστέρηση στη διαδικασία των προσλήψεων έχει εντείνει την πιεστική κατάσταση που μερικές φορές βιώνουν οι υπάλληλοι των φυλακών, οι οποίοι καλούνται να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες της φυλακής. Οι απώλειες που θα έχουμε με τους πρώην δημοτικούς αστυνομικούς που επέλεξαν να επιστρέψουν στην προηγούμενη υπηρεσία τους θα καλυφθούν με τις νέες προσλήψεις. Προσωρινά αξιοποιούμε κάθε δυνατότητα που έχουμε, όπως το «Ειδικό πρόγραμμα απασχόλησης για άνεργους πτυχιούχους» του ΟΑΕΔ, με το οποίο έχουν ήδη ξεκινήσει να εργάζονται στις φυλακές παραπάνω από 50 νέοι επιστήμονες (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, νοσηλευτές) και διοικητικό προσωπικό.
-----------------------------------------------
«Από τη μία η καθαρίστρια και από την άλλη οι μεγαλοαπατεώνες»
ΤΙ ΛΕΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ
Από την κουβέντα μας δεν θα μπορούσε να λείψει και το σχέδιο του νέου κώδικα ποινικής δικονομίας που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση. Αφορμή μάλιστα αποτέλεσε και η υπόθεση της καθαρίστριας. Μας απάντησε ως εξής: «Η περίπτωση της καθαρίστριας από τη μια, και η ατιμωρησία μεγαλοαπατεώνων από την άλλη, δείχνουν ακριβώς την αποτυχία των δρακόντειων νόμων, τύπου 1608/1950, να προστατεύσουν τη δημόσια περιουσία. Χρειαζόμαστε ποινικό δίκαιο ουσίας και όχι ανέξοδης αυστηρότητας χάριν των εντυπώσεων. Από το 1950 που ισχύει ο τωρινός Ποινικός Κώδικας, η κοινωνία, η οικονομία και η πολιτεία έχουν αλλάξει άρδην. Χρειαζόμαστε ένα ποινικό σύστημα ειλικρινές και ισορροπημένο. Αυτό φέρνουν οι δύο νέοι Ποινικοί Κώδικες (Π.Κ. & Κ.Π.Δ.), οι οποίοι ανταποκρίνονται στο αίτημα για αναμόρφωση και επικαιροποίηση των διατάξεων που σχετίζονται με την ποινική διαδικασία και εναρμονίζονται με μοντέλα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σε αυτή τη βάση θα απαλειφθεί η υπέρμετρη αυστηρότητα, εκεί που δεν χρειάζεται, θα επέλθει ο εκσυγχρονισμός τού συστήματος ποινικών κυρώσεων ενώ προβλέπεται η αντιστοιχία μεταξύ επιβαλλόμενων και εκτειόμενων ποινών. Συνολικά επιτυγχάνεται η ισορροπία μεταξύ της αντεγκληματικής και της φιλελεύθερης λειτουργίας του ποινικού δικαίου. Ωστόσο τα κείμενα των δύο Κωδίκων, όπως παραδόθηκαν από τις Νομοπαρασκευαστικές Επιτροπές, είναι σε πραγματική διαβούλευση και συνεπώς επιδέχονται σημαντικών βελτιώσεων».
-----------------------------------------------
Η στοματική υγεία ως αγαθό και δικαίωμα
Η σημερινή ημερίδα για τα δικαιώματα των κρατουμένων, τις ευάλωτες ομάδες στο επίκεντρο και τη στοματική υγεία ως αγαθό και δικαίωμα, διοργανώνεται από τον Δικηγορικό Σύλλογο και τον Οδοντιατρικό Σύλλογο. Εκτός του κ. Φυτράκη ομιλητές θα είναι ο κ. Πάνος Παπαδόπουλος διευθυντής Γραφείου υπουργού Υγείας, ο κ. Χρήστος Ρουκάς ψυχολόγος στο Κατάστημα Κράτησης Λάρισας και ο κ. Γιάννης Διαμαντής δικηγόρος ε.τ.
Συντονίζει η χειρουργός οδοντίατρος Βιολέτα Π. Μπέη - Φουντή, παρουσιάζοντας και τη δράση των εθελοντών οδοντιάτρων του Οδοντιατρικού Συλλόγου στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας των Φυλακών της Λάρισας (2ο ΣΔΕ). Χαιρετισμό θα απευθύνουν η πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας κ. Νικολέττα Ν. Μπασδέκη ο πρόεδρος του Οδοντιατρικού Συλλόγου Λάρισας κ. Ευστάθιος Κουτσογιάννης.
Του Κώστα Γκιάστα
