Το 1883 ενοικίασε ένα κατάστημα (για χρήση καφενείου) το οποίο βρισκόταν στη συνοικία Ξυλοπάζαρο της Λάρισας και ανήκε στην πλήρη κυριότητα των Ρουκουγιέ Μεχμέτ Σεΐτ Δερβίς και Αδβιγιέ, χήρας Σεΐτ εφένδη. Το μισθωτήριο συμβόλαιο υπογράφηκε από τον πανδοχέα Μεχμέτ Χανίφ, υιό του κτηματία Ραΐφ Αβδουλάχ ο οποίος είχε διορισθεί πληρεξούσιος των προαναφερθέντων. Τον Ιανουάριο του 1886 ο Γεώργιος Γκουλιάμας συνεταιρίστηκε με τον καφεπώλη Αναστάσιο Νικολάου Σουγκούρη για την ίδρυση και λειτουργία επιχείρησης καφενείου, διάρκειας ενός έτους, που στεγάστηκε στο κατάστημα που διατηρούσε ο πρώτος. Ο Μεχμέτ Χανίφ αναπροσάρμοσε το ετήσιο μίσθωμα το οποίο ανήλθε πλέον στις 22 χρυσές λίρες Τουρκίας (494,56 δρχ.) [1]. Η λειτουργία του καφενείου συνεχίστηκε απρόσκοπτα μέχρι το 1890, παρά την πρόωρη αποχώρηση του Αναστασίου Σουγκούρη από την επιχείρηση.
Εκείνη τη χρονιά (1890) ο Γκουλιάμας μετέφερε την επιχείρησή του σε ένα μεγαλύτερο κατάστημα που διέθετε μεγάλη αυλή με δένδρα και καλλωπιστικά φυτά (πρώην καφενείο Γεωργίου Καραγιάννη). Το καφενείο βρισκόταν στην ίδια συνοικία (Ξυλοπάζαρο) και ανήκε στην ιδιοκτησία του Οθωμανού κτηματία Μπεκήρ βέη Χατζή Χουσεΐν Πασά. Η ενοικίαση πραγματοποιήθηκε για ένα εξάμηνο (από 25 Σεπτεμβρίου 1890) αντί μηνιαίου μισθώματος 40 δρχ. [2]. Τον Φεβρουάριο του 1891 ο προαναφερθείς Οθωμανός κτηματίας μεταβίβασε την πλήρη κυριότητα του καταστήματος στους παντοπώλες Στέργιο Παπαδόπουλο και Θωμά Εμμανουήλ (εξ αδιαιρέτου), ενώ ο Γκουλιάμας παρέμεινε ενοικιαστής του καφενείου [3].
Το 1896 ο Γκουλιάμας μετέφερε εκ νέου την επιχείρηση σε ένα άλλο κατάστημα (μέχρι τότε μισθωμένο στον Βασίλειο Ξάνθο), που βρισκόταν στην Κεντρική πλατεία της Λάρισας (Πλατεία Δικαστηρίων), παραπλεύρως του μεγάλου καφενείου των αδελφών Αγγελίδη. Το κατάστημα ανήκε στην πλήρη κυριότητα της Νεσιμπέ Χανούμ, χήρας του Γαχγιά Πασά και ο Γκουλιάμας το ενοικίασε για ένα έτος αντί ετησίου μισθώματος 1.800 δρχ. [4]. Δύο μήνες πριν από την έναρξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, ο Γκουλιάμας εγκατέστησε στο καφενείο του ένα μεγάλο σφαιριστήριο (μπιλιάρδο), το οποίο ενοικίασε από τον κτηματία Ιωάννη Ζούγγο. Το μπιλιάρδο ήταν κατασκευασμένο στη Λυών της Γαλλίας με εργοστασιακό αριθμό 600. Εκτός από το τραπέζι του μπιλιάρδου, ο Γκουλιάμας παρέλαβε δύο καινούργιες τσόχες, καλύμματα, 14 στέκες (οι 5 καινούργιες), μία στεκοθήκη, έναν πίνακα, 6 μπάλες από ελεφαντόδοντο, η κάθε μία εκ των οποίων είχε βάρος 72 δράμια [= 127,57 γραμμάρια] καθώς και άλλα αξεσουάρ [5].
Η κατάληψη της Λάρισας από τον τουρκικό στρατό καθώς και η προσωρινή κατοχή της Θεσσαλίας, κατέστρεψε οικονομικά τον Γκουλιάμα. Η οικία του στη συνοικία Παράσχου (Αγίου Νικολάου) και το καφενείο του λεηλατήθηκαν κυριολεκτικά. Το μεγάλο γαλλικό μπιλιάρδο μεταφέρθηκε στον Βόλο και από εκεί με ατμόπλοιο στη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος και η σύζυγός του αναζήτησαν καταφύγιο σε συγγενείς τους στη Λαμία. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων από τη Θεσσαλία (1898), ο Γκουλιάμας επέστρεψε στη Λάρισα και αναζήτησε κατάλληλο κατάστημα για να στεγάσει το καφενείο του. Τα περισσότερα όμως καταστήματα της Λάρισας είχαν καταστραφεί από τους Τούρκους και ειδικότερα εκείνα που βρίσκονταν στο εμπορικό κέντρο της πόλης. Τον Σεπτέμβριο του 1898 συνεταιρίσθηκε με τον καφεπώλη Νικόλαο Χρηστίδη και ενοικίασε προσωρινά (για έξι μήνες αντί συνολικού μισθώματος 450 δρχ.) ένα διώροφο κτίριο που ανήκε στην κυριότητα του κτηματία Νικολάου Ριζόπουλου [6]. Το κτίσμα που βρισκόταν στην πλατεία της συνοικίας Καζγανή Ατίκ (στο κέντρο της πόλης), διέθετε ένα μεγάλο κατάστημα στο ισόγειο και ένα μικρότερο δωμάτιο στον όροφο.
Την ίδια περίοδο (1898) ο Γεώργιος Γκουλιάμας αγόρασε ένα κτίριο που βρισκόταν στην αριστερή όχθη του Πηνειού (μετά τη γέφυρα του Αλκαζάρ), το οποίο διαμόρφωσε σε θεατρική σκηνή δυναμικότητας 400 ατόμων. Το θέατρο υπό την επωνυμία «Απόλλων» ήταν ό,τι πιο σύγχρονο είχε να επιδείξει η Λάρισα εκείνη την εποχή [7]. Ανάλογα με την περίσταση λειτουργούσε επίσης και ως ωδικό καφενείο (καφέ-σαντάν) [8] στο οποίο εμφανίστηκαν κατά καιρούς μελοδραματικοί θίασοι από την Εσπερία. Τα επίσημα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 25 Ιουλίου 1898 με παράσταση που δόθηκε από τον Ιταλικό θίασο του Ανδρέα Φορμεντίνη [9]. «Εκείνη η Κικίνα μαγεύει κόσμον με τα άσματά της, αλλά και η μικρά ξανθή Νίνα μαγεύει ουχί μόνον νέους αλλά και παλίμπαιδας ακόμα» [10].
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 015 [1885-1886], αρ. 4267 (24 Ιανουαρίου 1886).
[2]. Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 036 [1890], αρ. 10570 (19 Σεπτεμβρίου 1890).
[3]. Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 038 [1891], αρ. 11010 (27 Φεβρουαρίου 1891).
[4]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 056 [1896], αρ. 20346 (7 Σεπτεμβρίου 1896).
[5]. Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 058 [1896-1898], αρ. 18312 (3 Φεβρουαρίου 1897).
[6]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 059 [1898], αρ. 21760 & 21761 (12 Σεπτεμβρίου 1898).
[7]. Ο παλαιός φαρμακοποιός και επί σειρά ετών πρόεδρος του Δημοτικού Ωδείου Λαρίσης Βάσος Κυλικάς, σε ανέκδοτο χειρόγραφο (συλλογή Νικολάου Παπαθεοδώρου) με τίτλο: «Η Μουσική κίνηση της Λάρισας από το 1881 μέχρι σήμερα, Αύγουστος 1935), αναφέρει τη λειτουργία του θεάτρου των Γκουλιάμα και Νωλέσσα πριν από τον πόλεμο του 1897 στο ίδιο σημείο που λειτούργησε το θέατρο «Απόλλων». Δεν κατόρθωσα να επιβεβαιώσω βάσει τεκμηρίων την πληροφορία αυτή.
[8]. Τα πρώτα καφέ-σαντάν εμφανίστηκαν στο Παρίσι την δεκαετία του 1780. Σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες παραδοσιακών καφενείων, τοποθετήθηκε πάλκο όπου ημίγυμνες χορεύτριες και αοιδοί έδιναν παραστάσεις υπό τους ήχους μικρής ή μεγάλης ορχήστρας. Οι πελάτες κατανάλωναν αλκοολούχα ποτά, ενίοτε με τη συντροφιά κάποιας αρτίστας. Με την πάροδο του χρόνου, τα καφέ-σαντάν μεταστεγάστηκαν σε μεγαλύτερους χώρους, όπου εμφανίζονταν ολόκληροι θίασοι με χορευτικές, ταχυδακτυλουργικές και θεατρικές παραστάσεις. Οι τιμές ήταν ακριβότερες από τα συμβατικά κέντρα διασκέδασης και γι’ αυτό συγκέντρωναν ως επί το πλείστον την αριστοκρατική και εύπορη κοινωνικά τάξη. Τότε ονομάστηκαν και καφέ-κονσέρ, ονομασία η οποία με παραλλαγές διατηρήθηκε έως τα μέσα του 20ού αιώνα.
[9]. «Ήρξατο των παραστάσεών του ο νεωστί ελθών εις την πόλιν μας μιμοδραματικός θίασος του κ. Ανδρέα Φορμεντίνη». Βλ. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 12 (26 Ιουλίου 1898).
[10]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 16 (15 Αυγούστου 1898).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
