Ομηρική γλώσσα τα σύγχρονα Ελληνικά

Υποστηρίζει ο Λαρισαίος ερευνητής κ. Χαρ. Ζορμπάς

Ουρανός, θάλασσα, κορυφή, δέος…
Έννοιες που διαρκώς χρησιμοποιούμε. Λέξεις με τεράστιο ιστορικό φορτίο, που οι περισσότεροι αγνοούμε.

Τόσο συνηθισμένες στην καθημερινή μας χρήση, τόσο «λαμπρές» και «ένδοξες» όμως, αφού κατάφεραν να νικήσουν τον φθοροποιό χρόνο.
Όπως και πολλές άλλες της ανεξάντλητης ελληνικής γλώσσας, έρχονται από πολύ μακριά.
«Μιλάμε και γράφουμε τη γλώσσα του Ομήρου σε μεγάλο βαθμό χωρίς να το ξέρουμε….», εξηγεί στην «ΕτΔ» ο κ. Χαράλαμπος Ζορμπάς.
Λαρισαίος ο κ. Ζορμπάς ασχολήθηκε επί σειρά ετών ως επιμελητής και διορθωτής βιβλίων και περιοδικών, έχοντας στο ενεργητικό του πολλά άρθρα κυρίως γλωσσικού περιεχομένου.
Το 2010 εκδίδεται το πρώτο του βιβλίο σε Ελλάδα και Κύπρο με τίτλο «Η σωστή χρήση της Ελληνικής Γλώσσας». Αναλύει εις βάθος την προέλευση των λέξεων, επισημαίνει λάθη νοηματικά και ορθογραφικά δίνοντας απλά παραδείγματα ώστε να είναι κατανοητά στον αναγνώστη. Τα δύο τελευταία έτη διδάσκει την Ελληνική Γλώσσα στην Ένωση Λογοτεχνών και Συγγραφέων Λάρισας (ΕΛΟΣΥΛ) και με τον δικό του τρόπο μεταφέρει τις γνώσεις του σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, που θέλουν να τον ακούσουν.
Αλλά είναι καλύτερα να τον γνωρίσουμε μέσα από την συνέντευξη που μας παραχώρησε.
• Κύριε Ζορμπά, μιλάτε για την ανάγκη να χρησιμοποιούμε σωστά την ελληνική γλώσσα, υπάρχει μόνο μία σωστή χρήση της ελληνικής; Και ποιος κατέχει αυτή τη γνώση, καθώς εξ’ όσων γνωρίζουμε ακόμη και γλωσσολόγοι διαφωνούν συχνά για ετυμολογικά, λεξικά η ορθογραφικά ερωτήματα;
-Όταν μιλάμε για τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, αναφερόμαστε σε δύο περιπτώσεις: Πρώτη περίπτωση είναι τα λάθη όπως γραμματικά, συντακτικά, ορθογραφικά, σημασιολογικά, τα οποία γίνονται λόγω άγνοιας, οπότε δεν τίθεται θέμα διαφωνίας μεταξύ των φιλολόγων. Επί παραδείγματι αν πούμε «έχω απηυδήσει», που το λένε σχεδόν όλοι, είναι γραμματικό λάθος, το οποίο δεν επιδέχεται αμφισβήτηση (το ορθό είναι «έχω απαυδήσει»). Εάν πούμε, ότι «ένας κακοποιός διαφεύγει της σύλληψης», είναι συντακτικό λάθος, το οποίο και αυτό δεν επιδέχεται αμφισβήτηση, διότι το ρήμα «διαφεύγω» συντάσσεται με αιτιατική.
Η δεύτερη περίπτωση είναι τα λάθη που γίνονται εσκεμμένως, λόγω της προκαταλήψεως που παρατηρείται, της προσπάθειας, δηλαδή ν’ αποφεύγουμε τους λόγιους τύπους, και αν είναι δυνατόν, να τα πούμε και να τα γράψουμε όλα στη Δημοτική. Στην περίπτωση αυτή βεβαίως, υπεισέρχεται και το υποκειμενικό στοιχείο, με αποτέλεσμα να προκύπτουν οι γνωστές διαφωνίες. Πλέον είναι θέμα προσωπικής επιλογής. Ένα παράδειγμα: Άλλοι επιλέγουν να πουν «νομός Λάρισας» και άλλοι λένε ο «νομός Λαρίσης». Πολλοί λένε «της Διεθνούς έκθεσης» και άλλοι λένε «της Διεθνούς εκθέσεως».
• Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, στο σημείο μάλιστα να διδάσκετε κιόλας; Ποιοι και γιατί αισθάνονται την επιθυμία να τη διδαχτούν, όταν μάλιστα έχουν περάσει τα χρόνια της σχολικής μάθησης;
-Το έναυσμα για να ασχοληθώ με το αντικείμενο αυτό ήταν η μεγάλη μου αγάπη και η υπερβολική ευαισθησία μου στην ελληνική γλώσσα. Αυτοί που αισθάνονται την ανάγκη να διδαχτούν τη σωστή χρήση της γλώσσας είναι όμοιοί μου, δεδομένου ότι στα χρόνια της σχολικής μάθησης παίρνεις μόνο κάποιες βάσεις, χωρίς να αποκτάς ολοκληρωμένη γνώση. Οπότε πρέπει να συνεχιστεί η μάθηση εφ’ όρου ζωής.
• Ισχυρίζονται πολλοί ότι η ελληνική είναι μια ξεχωριστή γλώσσα, μπορείτε να το τεκμηριώσετε; Σε τι διαφέρει από άλλες εξίσου αρχαίες ή πολύ διαδεδομένες;
-Η ερώτηση αυτή δεν εμπίπτει στο αντικείμενό μου, που είναι «Η σωστή χρήση της γλώσσας», και ως εκ τούτου, δεν είμαι εις θέση να δώσω μια τεκμηριωμένη απάντηση. Ο Αδαμάντιος Κοραής είπε ότι η ελληνική γλώσσα είναι «Το κάλλιστον των φωνημάτων», καθώς επίσης και τα λόγια του καθηγητού Κωνσταντίνου Νιάρχου, ο οποίος λέει ότι η ελληνική είναι το μέγιστον των διανοητικών και καλλιτεχνικών ορθομάτων της ανθρώπινης συνειδήσεως.
• Ποιο είναι το γλωσσικό επίπεδο του Νεοέλληνα; Με βάση καταρχήν τη γενική παιδεία που λαμβάνει στο σχολείο του, φρονείτε ότι πρέπει να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας της; Αλλά και σε επίπεδο καθημερινότητας μέσα από τη χρήση των μέσω κοινωνικής δικτύωσης, τα μέσα ενημέρωσης κ.ο.κ. θαρρείτε ότι κινδυνεύει όπως πολλοί ισχυρίζονται;
-Κατά τη γνώμη μου το γλωσσικό επίπεδο των Νεοελλήνων είναι πολύ χαμηλό και φρονώ ότι πρέπει αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, που αποτελούν τη βάση της ελληνικής. Η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει με την έννοια ότι υφίσταται μια κακοποίηση ηθελημένη ή αθέλητη, η οποία δυστυχώς θα εξακολουθήσει να συντελείται εις το διηνεκές, με απρόβλεπτες συνέπειες.
• Στα μαθήματα αναφέρεστε συχνά στον Όμηρο και ότι μιλάμε τη γλώσσα του, χωρίς να το ξέρουμε. Δώστε μας κάποια παραδείγματα Ομηρικής γλώσσας που μιλάμε σήμερα.
-Είναι γεγονός ότι μιλάμε και γράφουμε τη γλώσσα του Ομήρου σε μεγάλο βαθμό χωρίς να το ξέρουμε. Ενδεικτικά αναφέρω τις λέξεις: Ουρανός, θάλασσα, στρατός, ναύτης, δέος, δέχομαι, φωνή, ψυχή, σώμα, κοσμήτωρ, κορυφή, πορθμός, ποτό και άλλες λέξεις απαντούν αυτούσιες στα ομηρικά κείμενα.
Εις επίμετρον αξίζει να νομίζω, ν’ αναφερθώ σε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα στίχων του Ομήρου, των οποίων όλες τις λέξεις τις χρησιμοποιούμε και σήμερα:
Στην αρχή της Ιλιάδος, στο σημείο όπου ο Χρύσης ο πατέρας της Χρυσηίδος, πήγε και προσκάλεσε τον Αγαμέμνονα να του δώσει πίσω την κόρη του και εκείνος τον έδιωξε κατά τρόπο σκαιό και απάνθρωπο, τότε ο Χρύσης ως ιερεύς του Απόλλωνος, προσευχόμενος στον Θεό είπε καταλήγοντας: Τείσειαν Δαναοί εμά δάκρυα σοίσι βέλεσσιν (να πληρώσουν οι Ελληνες τα δάκρυά μου με τα βέλη σου). Η λέξη τείσειον είναι από το ρήμα τίην που σημαίνει πληρώνω, το οποίο και χρησιμοποιούμε σήμερα, ως β’ συνθετικό, στη φράση αποτίνω φόρο τιμής. Τη λέξη Δαναοί τη χρησιμοποιούμε στη φράση: Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας, την κτητική αντωνυμία εμά τη χρησιμοποιούμε στη φράση τα εμά και τα σα εμά, για τη λέξη δάκρυα δεν χρειάζεται σχόλιο, όπως και για τη λέξη βέλεσσιν (βέλη).
Όσον αφορά στη λέξη η σοίσι (σοίς) είναι η ίδια κτητική αντωνυμία εμός-εμή-εμόν, σός-σή-σόν, και σά-σοίς-σά. Τα σά εκ των σών σοί προσφέρομεν λέγει ο ιερεύς κατά τη θεία λειτουργία.
• Κύριε Ζορμπά ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
-Πρόκειται να ετοιμάσω το νέο μου βιβλίο «Η ομηρική γλώσσα σήμερα», το οποίο θα αναφέρεται στα αρχαιότερα γραπτά κείμενα της ελληνικής μετά από 2.500 χρόνια περίπου…
Βασιλική Πούλιου