Τα στοιχεία αυτά είναι δύο κείμενα προσωπικού χαρακτήρα και ιδιαίτερης σημασίας του παλαιού δημοσιογράφου Κώστα Περραιβού, ανταλλάχθηκαν πληροφορίες για το άτομό του με τον κ. Roberto Aprile, γραμματέα της Ιταλικής πρεσβείας στην Αθήνα, και χάρη στον ιστορικό ερευνητή Αλέξανδρο Γρηγορίου, τον γείτονά μου στην 4η σελίδα της Κυριακάτικης "Ελευθερίας" αποδελτιώθηκαν όλες οι ειδήσεις από τις παλιές εφημερίδες της Λάρισας που αφορούν τη δραστηριότητά του, τις οποίες με πολλή χαρά μου προσέφερε για τη δική μου έρευνα.
Ο Κώστας Περραιβός (Ελασσόνα 1907- Λάρισα 1983) επί 50 χρόνια διέπρεψε ως δημοσιογράφος και διευθυντής σε διάφορες εφημερίδες της Λάρισας. Ξεκίνησε από την εφημερίδα "Λαρισαϊκή" των αδελφών Ναού η οποία κυκλοφόρησε για δύο περίπου χρόνια (1928-1929), όπου ως νεαρός δημοσιογράφος, είχε αναλάβει τότε τις διορθώσεις. Συνέχισε στον "Κήρυκα" (1930-1945) του Αδαμ. Νικολαΐδη, όπου έγινε και διευθυντής συντάξεως. Για μικρό διάστημα είχε αναλάβει την διεύθυνση και του σατιρικού περιοδικού "Μπουρλότο". Κατά την κατοχή επέδειξε αντιστασιακή δράση και υπέστη διώξεις. Μεταπολεμικά εργάσθηκε στην "Ελευθερία", της οποίας διετέλεσε διευθυντής από το 1945. Το 1964 εξελέγη βουλευτής με την Ένωση Κέντρου και κατά τη διάρκεια της επταετίας συνεργάσθηκε με την εβδομαδιαία εφημερίδα "Λάρισα" με το ψευδώνυμο "Ολύμπιος". Από την συνεργασία του με την εφημερίδα αυτή θα μεταφέρουμε όσα στοιχεία αναφέρει σε δύο συνεχή δημοσιεύματά του[2] πριν από πενήντα χρόνια.
Όπως θα διαπιστώσουμε και από τα γραφόμενα του Κώστα Περραιβού, η προσωπικότητα του Ιουλίου Βιανέλλι περιγράφεται εντελώς διαφορετικά απ' ότι γνωρίζαμε. Τον κατατάσσει στους "τύπους" της Λάρισας του μεσοπολέμου, τον θεωρεί μεγαλομανή, ματαιόδοξο, μυθομανή, με ύποπτη δράση και με συνεργασία με τους Ιταλούς κατά την κατοχή[3]. Επειδή τον γνώρισε από κοντά, συναναστράφηκε μαζί του και σαν δημοσιογράφος μάθαινε και γεγονότα της ζωής του που δεν μπορούσαν να γραφούν, η μαρτυρία του Περραιβού δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, παρ' ότι σε ορισμένες περιπτώσεις φαντάζει υπερβολική. Γράφει σχετικά:
" Ο Τζούλιο Βιανέλλι ήταν ιταλικής καταγωγής, αλλά γεννήθηκε στην Ελλάδα. Τον καιρό που οι Τούρκοι μπέηδες ξεπουλούσαν τα τσιφλίκια τους, η οικογένειά του αγόρασε το αγρόκτημα της Χασάμπαλης. Ο ήρωας μας γεννήθηκε και ανδρώθηκε στην Ελλάδα, δεν ήξερε την Ιταλία παρά μόνον από τον χάρτη. Μιλούσε και έγραφε τα ελληνικά όπως και εμείς, γνώριζε την ελληνική ιστορία πολύ καλά και είχε πραγματική λατρεία για τους Έλληνες κλασικούς. Ανάλογα με τις περιστάσεις παρουσίαζε και το επισκεπτήριό του. Όταν το πρόσφερε σε εγχώριες προσωπικότητες σημείωνε με ελληνικούς χαρακτήρες: ΙΟΥΛΙΟΣ ΒΙΑΝΕΛΛΙ, κτηματίας. Δηλαδή πέρα για πέρα εξελληνισμένο. Όταν όμως ήθελε να εντυπωσιάσει τους ξένους, πάσαρε το δεύτερο με λατινικούς χαρακτήρες, στο οποίο έγραφε: Cavalliero GIULIO VIANELLI, Commendatore. Τα ιταλικά τα μιλούσε σπασμένα και δυσκολευόταν στην γραφή. Τύπος με πληθωρική ματαιοδοξία, του άρεσε να επιδεικνύεται κατά τρόπο που προκαλούσε θυμηδία. Στον καιρό της οικονομικής του ακμής κτηματίες στη Λάρισα υπήρχαν πολλοί. Αυτός για να ξεχωρίζει, επεδίωξε και αναγνωρίσθηκε άμισθος πρόξενος της Ιταλίας στη Λάρισα. Για να το επιτύχει έπλεξε ολόκληρο μύθο περί της ευγενούς καταγωγής του και της εξαιρετικής θέσεως που κατείχε στην κοινωνία της Λαρίσης. Όπως είδαμε, στο επισκεπτήριό του με τους λατινικούς χαρακτήρες προέτασσε την ιδιότητα του «Cavalliero», που σημαίνει Ιππότης. Και μετά το όνομα και το επώνυμο τον τίτλο της ευγενούς καταγωγής του «Commendatore». Πολλές φορές ζήτησα τον καιρό της κατοχής να μάθω από μορφωμένους Ιταλούς τι σήμαινε αυτός ο τίτλος και τι προνόμια αναγνώριζε στον φορέα του, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να μου δώσει μια σαφή εξήγηση[4]. Κάποιος μάλιστα στο ερώτημα απάντησε με φιλοπαίγμονα διάθεση και μου είπε: "Σαν αέρας φρέσκος". Για τον Βιανέλλι όμως ήταν μεγάλο πράγμα να μπορεί να κολλάει τον τίτλο αυτόν στο μπιλιέτο του.
Την εποχή που ο Τζούλιο ζήτησε να γίνει άμισθος Πρόξενος η Ιταλία έμπαινε στον πολεμικό χορό, που άρχισε το 1914 στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Στη Λάρισα η μεγάλη αυτή χώρα δεν είχε συμφέροντα και δεν χρειαζόταν διπλωματική προστασία, γιατί ζήτημα ήταν να παρεπιδημούσαν 4-5 Ιταλοί υπήκοοι. Εν τούτοις δέχθηκε την αίτηση του Βιανέλλι και τον διόρισε Πρόξενο μόνο και μόνο για να καλύψει την πραγματική του ιδιότητα, η οποία δεν ήταν άλλη από την ιδιότητα του πληροφοριοδότη. Ως Πρόξενος, έστω και άμισθος, απολάμβανε διπλωματικής ασυλίας και ήταν δύσκολη η σύλληψη ή και η εκτόπισή του. Υπερήφανος για την κατάκτησή του, που ικανοποιούσε την άμετρη ματαιοδοξία του, ύψωσε στο μπαλκόνι του σπιτιού του που βρισκόταν στην οδό Μαβίλη μια πελώρια σημαία «τρικολόρε» και στην είσοδο κάρφωσε μια επιγραφή με τον ιταλικό βασιλικό θυρεό, η οποία έγραφε: "REGIO ITALIANO. CONSULARE D' ITALIA ΙΝ LARISSA" που σημαίνει: «Βασίλειον της Ιταλίας. Ιταλικόν Προξενείον εν Λαρίσση». Και για να συμπληρώσει την όλη εμφάνιση, ο νεόκοπος διπλωμάτης κόλλησε και στο μάτι του ένα μονόκλ, που αποτελούσε το «σήμα κατατεθέν» των διπλωματών της εποχής εκείνης. Και στο επισκεπτήριό του πρόσθεσε και τη νέα του ιδιότητα, η οποία υποχρέωνε τις τοπικές αρχές να τον καλούν σε όλες τις επίσημες τελετές και πανηγύρεις και να του προσφέρουν θέση ανάμεσα στους επισήμους. Ήταν αυτό που επεδίωκε.
Φανατικός καθολικός, παρ’ όλο ότι γεννήθηκε και ανδρώθηκε στην χώρα μας, ποτέ δεν σκέφθηκε να μεταπηδήσει στην Ορθοδοξία. Έτρεφε όμως μεγάλη αγάπη προς τους λειτουργούς της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και όταν τους συναντούσε οπουδήποτε έκαμε υπόκλιση και φιλούσε τα χέρια τους. Για τους καθολικούς που έμεναν στη Λάρισα, πάντοτε λίγοι, φρόντισε και ίδρυσε με την βοήθεια του αδελφού του που ήταν καθολικός ιερέας και έμενε μονίμως στον Βόλο όπου υπήρχαν περισσότεροι καθολικοί, μια εκκλησούλα στην οδό Βόλου, στη διασταύρωση των οδών Γεωργίου Α΄ και Γεωργίου Β΄ (23ης Οκτωβρίου και Σεφέρη). Εκεί ερχόταν κατά διαστήματα και έκαμαν λειτουργίες καθολικοί ιερείς ή τελούσαν βαπτίσεις, γάμους και άλλες ιεροπραξίες. Η εκκλησούλα αυτή, κατά τραγική σύμπτωση, βομβαρδίστηκε και κάηκε από τους Ιταλούς σε μια από τις επιδρομές τους τον καιρό του πολέμου στα 1940-41. Από τότε κανείς δεν νοιάσθηκε να την ξανακτίσει, ούτε και οι Ιταλοί στον καιρό της κατοχής, παρ’ όλες τις προσπάθειες που έκαμε ο Βιανέλλι να τους πείσει να ανοικοδομήσουν και να προσφέρουν στους καθολικούς της Λαρίσης τον ευκτήριο οίκο τους.
Οι Ιταλοί για να τον κολακεύσουν του απένειμαν και κάποια αμφιβόλου αξίας παράσημα και η χαρά του Τζούλιο ήταν απερίγραπτη. Ποιος τον κρατούσε πια. Κοίταζε τον κόσμο στην κυριολεξία αφ’ υψηλού, γιατί ποτέ δεν περπατούσε. Όταν δεν παρήλαυνε, ανάμεσα στους σκονισμένους δρόμους της Λαρίσης με την τέθριππη «Βικτώρια» στα πλευρά της οποίας είχε κολλήσει ασημοστόλιστους Ιταλικούς θυρεούς, έκαμε τον περίπατό του καβάλα σε θαυμάσιους κέλητες που εξέτρεφε στα κτήματα της οικογένειας. Και ήταν επιβλητικότατος στην όλη εμφάνισή του. Ψηλός και ευρύστερνος, αθλητικός και ρωμαλέος, με πλούσια κόμη και μακριά γενειάδα, ήταν ο τύπος του μεγάλου άρχοντα της εποχής. Την όλη εμφάνιση τόνιζε η αμφίεσή του, που του εξασφάλιζε το πλούσιο βεστιάριό του. Τιμώντας με ευλάβεια το πρωτόκολλο, τα πρωινά εμφανιζόταν με κουστούμια σπορ, τα απογεύματα με γκρίζα και τα βράδια με ζακέτα ή αν ήταν κάπου καλεσμένος, με βελάδα ή φράκο και ψηλό καπέλο."
(Συνεχίζεται)
[1]. Στον Ιούλιο Βιανέλλι είχαμε αφιερώσει και το "Ιχνηλατώντας" στο φύλλο της "Ελευθερίας" της 9ης Σεπτεμβρίου 2015 με τίτλο: Ιούλιος Βιανέλλι. Ένας αμφιλεγόμενος Ιταλός του μεσοπολέμου στη Λάρισα.
[2]. Τζούλιο Βιανέλλι. Ένας γραφικότατος τύπος, στο φύλλο της 30ης Σεπτεμβρίου 1968 και Τζούλιο Βιανέλλι, Η δραστηριότης στην κατοχή, στο φύλλο της 7ης Οκτωβρίου 1968.
[3]. Μάλιστα ο Κώστας Περραιβός σε κάποιο κείμενό του κάνει για τον Βιανέλλι και το εξής ειρωνικό σχόλιο: "Ο γράφων του οφείλει και μια εξάμηνη κράτηση στο Ιταλικό Στρατόπεδο Συγκεντρώσεως". Ας σημειωθεί ότι προπολεμικά ήταν τακτικός θαμώνας του γραφείου του στην εφημερίδα "Κήρυξ"
[4]. Commendatore ήταν την περίοδο εκείνη ο τρίτος βαθμός από τις πέντε τάξεις ιπποσύνης του Βασιλείου της Ιταλίας.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
