Του Αποστόλη Ζώη
Ιδανικό είδος για παραγωγή βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς θεωρείται η Παυλώνια ή Παουλώνια, λέει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Κωνσταντίνος Σπανός, τακτικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, στη Θεσσαλονίκη.
Η Παυλώνια ή Παουλώνια (Paulownia), εξηγεί, είναι δέντρο ιθαγενές της Ασίας (κυρίως Κίνα, Βιετνάμ και Λάος). Τα δέντρα του γένους Paulownia είναι ταχέως αναπτυσσόμενα και έχουν μεγάλη εμπορική αξία, καθώς καλλιεργούνται για την παραγωγή πολύτιμης ξυλείας και βιομάζας.
Τα είδη Παυλώνιας είναι δέντρα φυλλοβόλα, τα περισσότερα ενδημικά στην κεντρική και δυτική Κίνα, αλλά σήμερα καλλιεργούνται σε όλο τον κόσμο (εκτός από τις βόρειες ψυχρές περιοχές).
Φθάνει σε ύψος τα 10-25 μ., έχει μεγάλα πεντάνευρα φύλλα σε σχήμα καρδιάς, που το μήκος τους κυμαίνεται από 15-40 εκατοστά, και αναπτύσσονται σε αντίθετα ζεύγη επάνω στο στέλεχος. Σε νεαρή ηλικία, τα φύλλα σχηματίζουν σπείρες ανά δύο ή τρία (ανάλογα με το είδος) και συνήθως είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά της πιο ώριμης ηλικίας.
Το χαρακτηριστικό του μεγάλου μεγέθους σε νεαρή ανάπτυξη, είναι αυτό που αξιοποιείται από τους κηπουρούς: κλαδεύοντας το δέντρο, εξασφαλίζουν ότι θα υπάρχει πλούσιο νέο φύλλωμα κάθε χρόνο, με τεράστια φύλλα που γίνονται μέχρι και 60-70 εκατοστά σε πλάτος.
Η Παυλώνια είναι το ιδανικό είδος για παραγωγή βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς σε μικρούς περίτροπους χρόνους (π.χ. 3 έτη). Η ανάγκη για πράσινες εναλλακτικές (αντί στερεών καυσίμων), εξηγεί ο κ. Σπανός, αυξάνεται συνεχώς λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της πίεσης στους φυσικούς πόρους. Επομένως, η βιομάζα αποτελεί μια ισχυρά βιώσιμη λύση. Σε αντίθεση με τα στερεά καύσιμα τα οποία έχουν παγιδεύσει τον άνθρακα πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, η φυτική βιομάζα από ενεργειακές φυτείες απελευθερώνει τον άνθρακα ο οποίος έχει πρόσφατα δεσμευθεί, σημειώνει ο ερευνητής.
Η Παυλώνια, τονίζει, μετατρέπει (μέσω της φωτοσύνθεσης) την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα ενώ απορροφά CO2 καθώς αυξάνει. Όταν η ενέργεια της βιομάζας ελευθερώνεται, ακόμη και με καύση, το ίδιο ποσό CO2 εκλύεται όσο απορροφήθηκε αρχικά. Με την προϋπόθεση ότι το δέντρο αντικαθίσταται συνεχώς, η διαδικασία αυτή θεωρητικά είναι ουδέτερη σε ό,τι αφορά τη συσσώρευση του άνθρακα.
Εδώ όμως, διευκρινίζει ο κ. Σπανός, μπαίνουν τα ζητήματα της χαμηλής τιμής της βιομάζας για ενέργεια (π.χ. ενδεικτικά 50 ευρώ/ξηρό τόνο - σε αντίθεση με τα καυσόξυλα π.χ. ενδεικτικά 100-150 ευρώ/ξηρό τόνο), το μέγεθος της διαθέσιμης έκτασης και η δυνατότητα μεταποίησης. Γενικά, υπογραμμίζει, χρειάζεται μεγάλη έκταση (>100 στρέμματα) για να είναι οικονομικά βιώσιμη μια τέτοια φυτεία. Επιπλέον, η μεταποίηση μπορεί να πολλαπλασιάσει το ακαθάριστο εισόδημα (π.χ. ενδεικτικά/χονδρική τιμή 150-200 ευρώ/ξηρό τόνο για pellets).
Ερωτηθείς για τις οικονομικές αποδόσεις της Παυλώνιας και αν συμφέρει η καλλιέργειά της, ο κ. Σπανός αναφέρει ότι από την οικονομική ανάλυση του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών διαπιστώνεται ότι η παραγωγή βιομάζας από ενεργειακές φυτείες Παυλώνιας παρουσιάζει θετικό ισολογισμό και μπορεί να αποτελέσει μια κερδοφόρα και σταθερή επένδυση (αρκεί τα δέντρα να φυτεύονται σε κατάλληλα περιβάλλοντα- όχι ανεμόπληκτες και παγετόπληκτες περιοχές, σε βαθύ έδαφος>1.0 μ., υψόμετρο μέχρι 1000-1200 μέτρα).
Το ελάχιστο ακαθάριστο εισόδημα, προσθέτει, μπορεί να προσεγγίζει τα 2000 ευρώ/έτος/στρέμμα στην περίπτωση παραγωγής πολύτιμης ξυλείας. Τα καθαρό εισόδημα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (π.χ. συνεισφορά με προσωπική εργασία, διαθέσιμα μηχανήματα, κόστος άρδευσης, ποιότητα εδάφους, κλιματική ζώνη, μικροκλίμα, δασοκομική καλλιέργεια, τεχνικές καλλιέργειας/λίπανση, φυτοπροστασία, συνδυασμός με γεωργική καλλιέργεια/αγροδασοπονία, διαθέσιμες αγορές και οικονομικό περιβάλλον).
Το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών ερευνά τα δύο είδη Παυλώνιας - με μεγάλη πλαστικότητα και εύκολη προσαρμογή στην Ελλάδα - Paulownia tomentosa & P. elongata) σε θέματα που αφορούν την καλλιέργεια, γενετική βελτίωση και την οικονομική απόδοση των φυτειών. Το ΙΔΕ κάνει εμπεριστατωμένη εφαρμοσμένη έρευνα στα θέματα που αναφέρθηκαν, αναλαμβάνει τον σχεδιασμό (μελέτη), την εγκατάσταση και τη διαχείριση φυτειών Παυλώνιας. Επίσης, το ΙΔΕ παράγει και διαθέτει επιστημονικά ηλεγμένο και βελτιωμένο γενετικό υλικό Παυλώνιας (για παραγωγή δενδρυλλίων).
Αγρότες, άλλοι επενδυτές, εταιρίες ΑΠΕ και ξυλοβιομηχανίες μπορούν να αναζητούν σχετικές πληροφορίες στο ΙΔΕ (Δρ Κωνσταντίνος Σπανός) καθώς και συνεργασία για μελλοντικά προγράμματα/επενδύσεις στο πλαίσιο της οικονομικής ανάπτυξης (πρωτογενής παραγωγή, μεταποίηση, εμπορία).
