Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
Ο νέος δήμαρχος Λαρισαίων Απόστολος Καλογιάννης είναι ο 32ος στη σειρά τοπικός μας άρχοντας από την περίοδο της προσαρτήσεως της Θεσσαλίας το 1881 μέχρι σήμερα. Από αυτούς οι 16, δηλαδή οι μισοί, είναι εκλεγμένοι και οι άλλοι μισοί είναι διορισμένοι. Ο μεγάλος αριθμός διορισμένων δημάρχων οφείλεται κυρίως στις ανώμαλες πολιτικές καταστάσεις που έζησε η χώρα μας από το 1881 μέχρι σήμερα (εθνικός διχασμός, κατοχή, επταετία). Ένας από τους διορισμένους δημάρχους ήταν και ο Κωνσταντίνος Βλάχος, που υπήρξε πρώτος πολίτης της Λάρισας από το 1917 μέχρι το 1920, τον οποίο θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε στο σημερινό μας σημείωμα.
Ο Κωνσταντίνος Βλάχος γεννήθηκε στη Λάρισα. Αφού τελείωσε τη βασική του εκπαίδευση, σπούδασε την ιατρική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες[1]. Αμέσως μετά επέστρεψε στη γενέθλια πόλη όπου άσκησε το επάγγελμά του με σύνεση και επιτυχία. Στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα νυμφεύθηκε την πανέμορφη κόρη του μεγαλογαιοκτήμονα της Λάρισας Ζουζούκη. Η ομορφιά της ήταν τέτοια που ο σπουδαίος φωτογράφος της Λάρισας την περίοδο εκείνη Ιωάννης Παντοστόπουλος την αποθανάτισε σε μια καταπληκτική φωτογραφία, η οποία μάλιστα έγινε εξώφυλλο στο εβδομαδιαίο περιοδικό των Αθηνών «Ελλάς» το 1909. Μαζί της ο Κωνσταντίνος Βλάχος απέκτησε τέσσερα παιδιά, έναν γιο και τρείς κόρες. Ο γιος του Δημήτριος (Μίμης) ακολούθησε την πορεία του πατέρα του και σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετεκπαιδεύθηκε στο Παρίσι, αλλά το 1931 πέθανε σε νεαρή ηλικία. Η μεγαλύτερη κόρη του Μαρίκα πήρε την ομορφιά της μητέρας της, γι’ αυτό και στα καλλιστεία που διοργανώθηκαν κατά τη διάρκεια του χορού τηςΤοπικής Επιτροπής της Ενώσεως Συντακτών ο οποίος έγινε το 1929, η Μαρίκα Βλάχου αναδείχθηκε «Μις Λάρισα». Το προεδρείο της Ενώσεως Συντακτών Λαρίσης αποτελούσαν τότε οι: Θρασύβουλος Μακρής πρόεδρος, Βαγγέλης Τσιρόπουλος γενικός γραμματέας και Σωκράτης Γκολφινόπουλος, Θεόδωρος Ναός, Πέτρος Βαρθαλίτης, Σταμάτης Δελακώτσιος, Κώστας Περραιβός και Μάριος Αλεξάνδρουμέλη, όλοι τους έγκριτοι δημοσιογράφοι και εκδότες εφημερίδων της πόλεως. Την επιτροπή των καλλιστείων αποτελούσαν μέλη της Επιτροπής Συντακτών και προβεβλημένα άτομα από την τοπική κοινωνία[2]. Η εκδήλωση είχε γίνει στο κέντρο «Ντορέ»,τη διαχείριση του οποίου είχε ο Κώστας Πάλτσος και στεγαζόταν στο ισόγειο του ξενοδοχείου «Πανελλήνιον». Την όλη διακόσμηση της εκδήλωσης είχε αναλάβει ο ζωγράφος Πολυδεύκης Χατζητσολίδης, έργα του οποίου κοσμούν σήμερα πολλά σπίτια της Λάρισας.
Ο ιατρός Κωνσταντίνος Βλάχος ήταν αδελφός του δικηγόρου Γεωργίου Βλάχου, ο οποίος γεννήθηκε το 1873 στη Λάρισα και ήταν από τους πρώτους που είχαν προσχωρήσει στο κόμμα των Φιλελευθέρων που είχε ιδρύσει το 1909 ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Με τα κόμμα αυτό ο Γεώργιος Βλάχος εκλέχθηκε τέσσερες φορές βουλευτής Λαρίσης (1910, 1912, 1915, 1923) και δύο φορές γερουσιαστής (1928, 1932)[3]. Μαζί του όμως προσχώρησε στο κόμμα των Φιλελευθέρων και ο αδελφός του γιατρός Κωνσταντίνος. Το σπίτι του Κωνσταντίνου Βλάχου βρισκόταν στη σημερινή οδό Ίωνος Δραγούμη και δίπλα του ανατολικά συνόρευε με το κτίριο του Γεωργίου Νικόδημου, που κατελάμβανε τη γωνία Ίωνος Δραγούμη με την σημερινή οδό Παπαναστασίου. Στη θέση των δύο αυτών κτιρίων έχει ανεγερθεί από την περίοδο της δημαρχίας Δημητρίου Χατζηγιάννη το Δημαρχιακό Μέγαρο[4].
Το 1917,κατά την διάρκεια των γεγονότων του εθνικού διχασμού, τα αγγλογαλλικά στρατεύματα της Αντάντ, συνεπικουρούμενα και από την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης (Βενιζέλος-Κουντουριώτης)κατηφόριζαν από την Μακεδονία με σκοπό να καταλύσουν το κράτος και να εκδιώξουν τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Επειδή ο τότε εκλεγμένος δήμαρχος της Λάρισας Μιχαήλ Σάπκας ήταν από την πλευρά των βασιλοφρόνων, για να αποφύγει τη σύλληψη, φρόντισε την τελευταία στιγμή να εγκαταλείψει τη Λάρισα. Όταν πλέον η πόλη έπεσε στα χέρια των γαλλικών στρατευμάτων στις 30 Μαΐου 1917, η κυβέρνηση Βενιζέλου κήρυξε έκπτωτο και συνέλαβε τον νομάρχη Κρίτσα και τον αντικατέστησε με τον Αχ. Καλεύρα. Συνέλαβε επίσης τον μητροπολίτη Λαρίσης Αρσένιο, γιατί ως συνοδικός είχε συμβάλλει ενεργά στο «Ανάθεμα του Βενιζέλου», άλλαξε τις στρατιωτικές αρχές καιδιόρισε δήμαρχο τον γιατρό Κωνσταντίνο Βλάχο, απολύοντας συγχρόνως τους νόμιμους δημοτικούς συμβούλους. Στη θέση τους διόρισε την «Δημοτική Επιτροπή Λαρίσης», η οποία απαρτίζονταν από τους Σαπουτζάκη Κωνσταντίνο πρόεδρο και μέλη τους Φαρμακίδη Επαμεινώνδα, Μανωλάκη Νικόλαο, Αντωνιάδη Γρηγόριο, Μαγειρία Δημήτριο και Βαΐτση Γεώργιο.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του Κωνσταντίνου Βλάχου, η οποία διήρκησε 3,5 χρόνια περίπου, έργο του ήταν κυρίως η διεκπεραίωση των καθημερινών προβλημάτων του Δήμου, χωρίς να καταγραφεί κάποια σημαντική και αξιομνημόνευτη ενέργεια. Βέβαια από το τέλος του 1918 και μετά δεν έχουν διασωθεί τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου. Αυτό σημαίνει δύο τινά. Ή ότι δεν κρατήθηκαν πρακτικά, πράγμα ανεπίτρεπτο και αντικανονικό ή ότι για διάφορους λόγους δεν έχουν διασωθεί. Πάντως γνωρίζουμε από τις εφημερίδες της εποχής ότι με την έλευση των Γάλλων στη Λάρισα το 1917 αναπτύχθηκε η ιδέα της ίδρυσης «Ένωσης Διανοούμενων Λαρίσης» με τη επωνυμία «Κλαρτέ», κατά το πρότυπο της αντίστοιχου των Παρισίων. Σκοπός της ήταν η καλλιέργεια πολιτιστικής και πνευματικής κίνησης μέσα σε απόλυτα δημοκρατικά ιδεώδη. Η πρώτη ηγεσία της «Κλαρτέ» αποτελέστηκε από εξέχοντα μέλη της λαρισινής κοινωνίας, με κύριο χαρακτηριστικό την ισομερή εκπροσώπηση και του γυναίκειου φύλου, γεγονός πρωτόγνωρο για την εποχή. Τα μέλη της ήταν τα εξής: Δούβλης Γεώργιος, Κική Δημητριάδου, Σούρλας Αλέξιος, Αμαλία Παπασταύρου, Γρηγόριος Μελίδης, Ελένη Καρακίτη-Τέτση, η γνωστή με το ψευδώνυμο «Rebelle». Ο Δήμος Λαρίσης με επί κεφαλής τον Κωνσταντίνο Βλάχο και ορισμένοι φορείς στάθηκαν αρωγοί στον φιλολογικό και κοινωνικό κύκλο της Εταιρείας Διανοουμένων, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί η πόλη σε μια πρωτόγνωρη για την εποχή πνευματικότητα. Όμως η πορεία της, αφού εκπλήρωσε τον ιστορικό της ρόλο με την υπέροχη διαφωτιστική έκλαμψή της,ήταν πολύ σύντομη και γρήγορα έσβησε.
Τον Νοέμβριο του 1920, με αφορμή την απαίτηση της γείτονος πόλεως να μετατεθεί η Οικονομική Εφορία Θεσσαλίας στον Βόλο, ο Δήμος μαζί με όλες τις οργανώσεις της πόλεως πρωτοστάτησαν στην εξέγερση ώστε να αποτραπεί η ενέργεια αυτή[5].
Τον Νοέμβριο του 1920 έγιναν βουλευτικές εκλογές, στις οποίες ο αποπεφθείς το 1917 δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας έβαλε υποψηφιότητα και εκλέχθηκε βουλευτής. Έναν μήνα αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1920, ο Κωνσταντίνος Βλάχος υπέβαλε στην Νομαρχία Λαρίσης την παραίτησή του, ύστερα από την συντριπτική ήττα που υπέστησαν πριν έναν μήνα οι Φιλελεύθεροι στις προηγηθείσες εθνικές εκλογές. Προτάθηκε τότε στον Μιχαήλ Σάπκα από την νέα κυβέρνηση να επανέλθει στο δημαρχιακό του αξίωμα που του το είχαν στερήσει, αλλά αυτός προτίμησε την βουλευτική έδρα. Έτσι νέος δήμαρχος διορίσθηκε, ύστερα από πρόταση του νομάρχη, ο επαγγελματίας Χρήστος Κουτσούμπας, ο οποίος στις δημοτικές εκλογές του 1914είχε αναδειχθεί Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος με το ψηφοδέλτιο του Μιχαήλ Σάπκα. Από την περίοδο αυτή του νέου δημάρχου βλέπουμε να συνεχίζονται στα αρχεία τα Πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου.
Μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου Βλάχου σταματά και η παρουσία του στηΛάρισα. Μετακομίζει οικογενειακώς στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1936, ενώ ο δικηγόρος αδελφός του παρέμεινε στη γενέθλια πόλη του.
--------------------------------------------
[1]. Θεσσαλικά Χρονικά. Έκτακτος έκδοσις επί τω εορτασμώ της πεντηκονταετηρίδος από της απελευθερώσεως της Θεσσαλίας, έκδ. Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών, Αθήναι (1935) σελ. 288στ΄.
[2]. Ολύμπιος (Κώστας Περραιβός), Η «Μις Λάρισα» του 1909 Μαρίκα Βλάχου, εφ. «Λάρισα», φύλλο της 19ης Ιουνίου 1983.
[3].Καζάκης Φοίβος, Δημήτριος Αστερ. Καζάκης Βουλευτής και Γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί Βουλευταί και Γερουσιασταί (1881-1946).
[4].Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το Μέγαρο Γεωργίου Νικόδημου, εφ. Larissanet, φύλλο της 5ης Δεκεμβρίου 2014.
[5]. Από την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος μέχρι και σήμερα, συναντούμε συχνά ενέργειες από μέρους της γειτονικής πόλεως να αποσπάσει από την Λάρισα υπηρεσίες που έχουν πανθεσσαλική αρμοδιότητα (Εφετείο, αστυνομικές υπηρεσίες και πολλά άλλα). Προφανώς εκτός των άλλων φαίνεται ότι οι γείτονες δεν γνωρίζουν ή παραγνωρίζουν το πλεονέκτημα της γεωγραφικής της θέσεως.
